Ήττα ή επιτυχία της ελληνικής παιδείας;

Ήττα ή επιτυχία της ελληνικής παιδείας;

Έχουν περάσει, αν θυμάμαι καλά, περισσότερα από 30 χρόνια που ο Νόμος 1268 της Βουλής των Ελλήνων θεσμοθέτησε την ΣΥΝΔΙΟΙΚΗΣΗ φοιτητών και καθηγητών στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Δηλαδή, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα Πανεπιστήμια της χώρας μας διοικούνται από τους καθηγητές και τους φοιτητές!! Τα 18χρονα ή 20χρονα νέα παιδιά αποφασίζουν και ψηφίζουν ή μάλλον συν-ψηφίζουν με τους καθηγητές ποιος θα είναι ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου, ποιοι θα είναι οι διοικητικοί υπάλληλοι κ.α. Μήπως και ποιους καθηγητές θα επιλέξουν να τους διδάσκουν;; Ποιος ο λόγος να ζητείται η γνώμη των φοιτητών για το ποιους θα επιλέγουν να τους διδάσκουν;

Θυμάμαι το σχόλιο ενός σοφού δασκάλου, που δεν είναι πια στη ζωή, όταν άκουσε ότι ψηφίστηκε αυτός ο νόμος που ούτε λίγο, ούτε πολύ έδωσε δικαιώματα στα νέα παιδιά να αποφασίζουν και να συμπεριφέρονται χωρίς να έχουν γνώση των θεμάτων.

Και είχε πει τότε ο δάσκαλος: «Δηλαδή, οι νεαροί φοιτητές αποφασίζουν ποιους θέλουν να τους διδάξουν ή να διοικήσουν το Πανεπιστήμιό τους. Μου μοιάζει σαν μια μητέρα που μόλις έφερε στη ζωή το μωρό της. Το αγκάλιασε το θήλασε και όταν σταμάτησε ο θηλασμός το ρώτησε: Ποιο γάλα θα ‘θελες να σου δώσω;

Ποια μάρκα προτιμάς;…» Φαίνεται αστείο αυτό που είπε ο δάσκαλος, αλλά μήπως και ο νεαρός φοιτητής που ακόμα δεν έχει αποκτήσει τις γνώσεις που χρειάζεται ένας επιστήμων, ούτε την εμπειρία, μπορεί να έχει άποψη και να κρίνει της γνώσεις, την μόρφωση και τις διοικητικές ικανότητες ενός επιστήμονα, ώστε να τον ψηφίσει για την ανώτατη Πανεπιστημιακή έδρα;

Και τότε ψάχνεις να καταλάβεις γιατί, όπως προσπαθούν να καταλάβουν και πολλοί Έλληνες επιστήμονες που επέστρεψαν έπειτα από χρόνια πετυχημένης σταδιοδρομίας σε μεγάλα και αξιόλογα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και όσοι προθυμοποιήθηκαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς στα νέα συμβούλια και συχνά… δεν πιστεύουν αυτό που βλέπουν.

Τι βλέπουν; Την «Άλωση» των πανεπιστημίων, όπως και τόσων άλλων υπηρεσιών. Γιατί; Τι φταίει;

Αλήθεια, πόσες φορές οι νεαροί φοιτητές επιτέθηκαν σε καθηγητές ή έκτισαν τις πόρτες των γραφείων τους. Τι ζητούσαν; Τι φταίει; Ποιος ο λόγος; γιατί τόσο ακραίες τάσεις; Μήπως είναι διάφορα άλλου είδους συμφέροντα, κομματικά κ.α. ή … Ότι και να είναι, όλα αυτά βλάπτουν σοβαρά την ίδια την Παιδεία.

Έρχονται οι ξένοι φοιτητές στην Ελλάδα, ήταν όνειρο ζωής να έλθουν να γνωρίσουν αυτή τη χώρα, τη μοναδική, όπως είχαν διδαχθεί, που δημιούργησε μοναδικό πολιτισμό και απελπίζονται. Είναι δυνατόν; Αυτή είναι η Ελλάδα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σ’ όλο τον κόσμο; Φοβάμαι πως έδωσε όλα τα φώτα και μείναμε στο σκοτάδι. Τι κρίμα. Υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα αξιών. Η κατάσταση είναι άραγε αναστρέψιμη; ή υπάρχει ελληνικό αδιέξοδο στην παιδεία.

Τα ελληνικά Πανεπιστήμια, κάποτε, Έλληνες και ξένοι σχολίαζαν τις δραστηριότητές τους με θαυμασμό και δέος. Άκουγες να λένε: Απόφοιτος του Πανεπιστημίου Αθηνών!! Αυτό σήμανε ότι ήταν άριστος επιστήμων! Σήμερα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια είναι και αυτά μια μικρογραφία της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, ιδιαίτερα στην κρατική της εκδοχή. Υπάρχουν, βέβαια, πολλά αξιόλογα άτομα σε όλες τις βαθμίδες, με διάθεση και ικανότητα να προσφέρουν, αλλά ως σύνολο υπολειτουργούν γιατί, πολύ απλά, οι δομές είναι…κάπως.

Η ελληνική παιδεία κάποτε

Όλοι εμείς οι παλιοί μαθητές και φοιτητές αισθανόμαστε, νομίζω, μια νοσταλγία, ακόμη και για το απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα. Πριν από την εισαγωγή των δραστικών μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία.

Όταν τα Αναγνωστικά του τότε Γυμνασίου σταματούσαν στον Δροσίνη, στον Πολέμη ή στον σπουδαίο Παλαμά και στον Συριανό Ροΐδη. Και οι νέοι. Όσοι ενδιαφέρονταν επιχειρούσαν να ανιχνεύσουν τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη κ.α. έξω από το επίσημο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Πολλές φορές ζητούσαν τη βοήθεια των καθηγητών με ευγένεια και σεβασμό. Υπήρχε τότε τουλάχιστον η γνώση και το δημιουργικό περιθώριο, σε όλο το φάσμα της παιδεία και του πολιτισμού.

Αλλά η εποχή εκείνη έχει περάσει οριστικά. Ζούμε στα χρόνια των ανερμάτιστων συγκρούσεων, του απόλυτου λαϊκισμού και της αγένειας. Πόσες φορές έχετε ακούσει κι εσείς, αγαπητοί αναγνώστες, νεαρούς φοιτητές να αποκαλούν τους καθηγητές «μα…ς»; αυτοί είναι οι εκσυγχρονιστές; Μήπως είναι αναχρονιστές;

Δηλαδή, εμείς τότε, τόσα χρόνια πίσω όταν πλησίαζε ο καθηγητής στη Σχολή και μέναμε στην άκρη για να περάσει και με ευγένεια λέγαμε: Καλημέρα σας κ. Καθηγητά κι εκείνος απαντούσε: Καλημέρα σας αγαπητοί μου…

Αυτόν ήταν, άραγε, ηλιθιότητα και χαζομάρα, ενώ σήμερα η επανάσταση του: λέμε ότι θέμε και κάνουμε ότι γουστάρουμε είναι πολιτισμός;