Μεγάλη Παρασκευή και Αναστάσεως Ημέρα

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,

σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται

σήμερα βάλανε βουλή οι άνομοι Εβραίοι,

για να σταυρώσουν τον Χριστό των πάντων βασιλέα.

Αυτό το πένθιμο τραγούδι, τραγουδιέται σε πολλά μέρη της κεντρικής Ελλάδας, και όχι μόνο, την Μεγάλη Παρασκευή με κατάνυξη και ιεροπρέπεια. Κάτω συνήθως από έναν ουρανό μουντό, είναι πολλές αυτοσχέδιες παιδικές χορωδίες και μαυροφορούσες νέες που βγαίνουν στους δρόμους και ψάλλουν ή τραγουδούν μελωδικά πένθιμα μοιρολόγια. Αυτή είναι η παράδοση και τα έθιμα της χώρας μας. Ιδιαίτερα όταν οι νέοι, τα παλιά χρόνια, στόλιζαν τον επιτάφιο, ακουγόταν κι ένας άλλος λαϊκός θρήνος. Ήταν το «Μοιρολόι της Παναγίας» σε στίχους του Γ. Ρίτσου:

«…βασίλεψες αστέρι μου, βασίλεψε όλη η πλάση

κι ο ήλιος κουβάρι ολόμαυρο το φέγγος του έχει χάσει…»

Κι ο ποιητής που έδωσε το κλίμα του επιταφίου πιο ταιριαστά είναι ο Βάρναλης. Λίγοι στίχοι από το ποίημά του «η Μάνα του Χριστού»:

«… Φεύγεις πάνω στην άνοιξη, γιέ μου, καλέ μου,

Άνοιξή μου γλυκειά, γυρισμό που δεν έχεις!

Η ομορφιά σου βασίλεψε κίτρινη, γιέ μου

δε μιλάς, δεν κοιτάς πως μαδιέμαι, γλυκέ μου!...»

Πόσο κοντά στο αίσθημα και στις ρίζες του Επιταφίου είναι οι στίχοι των ποιητών μας. Τόσο των λαϊκών όσο και των ποιοτικών σε σύνθεση ή των εκκλησιαστικών με τα ξεχωριστά και αγαπημένα λόγια, τα λόγια της Παναγίας:

«Ω, γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον,

που εδύ σου το κάλλος;…

Έρανον τον τάφον αι μυροφόροι μύρα

Λίαν πρωί ελθούσας…»

Είναι στίχοι που αποστάζουν όλο το μητρικό καημό, την απελπισία του θανάτου. Αβάσταχτη η οδύνη της μάνας, που χάνει το μονάκριβο παιδί της. Τα «εγκώμια» της Μεγάλης Παρασκευής είναι θρήνοι της πονεμένης ψυχής των Χριστιανών που κηδεύουν τον Χριστό.

ΠΑΣΧΑ Εορτή Εορτών

Η μεγαλύτερη, η ομορφότερη και η πιο αγαπημένη γιορτή για τον κάθε Χριστιανό είναι η γιορτή του Πάσχα! Είναι γιορτή λαμπρή και χαρμόσυνη. Δοξάζεται από την Εκκλησία η Ανάσταση του Χριστού! Είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης το Πάσχα, που αποτελεί το μεγαλύτερο βήμα της επίγειας ζωής του Χριστού και ιδιαίτερα τη νίκη του κατά του θανάτου! Η ψυχή του Χριστιανού ποιητή Διονυσίου Σολωμού μας δίνει το χαρμόσυνο μήνυμα και την ατμόσφαιρα των ημερών με τους στίχους του:

… «Χριστός ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες,

Όλοι, μικροί μεγάλοι, ετοιμαστείτε.

Μέσα στες εκκλησιές τες δαφνοφόρες

Με το φώς της χαράς συμμαζωχτήτε.

Ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες

Ομπροστά στους Αγίους και φιληθήτε

Φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη

Πέστε Χριστός Ανέστη εχθροί και φίλοι.»

Το Πάσχα των Ελλήνων για τον Διονύσιο Σολωμό ήταν… «Πάσχα λαμπρόν, γιορτή αγλαϊσμένη από τον φωτεινό παλμό της ελληνικής σκέψης. Στην εθνική και θρησκευτική μας παράδοση η γιορτή του Πάσχα είναι λαμπρή γιορτή, χαρμόσυνη, δεμένη με υποσχέσεις έγερσης, αφύπνισης, κατανίκησης του χθόνιου στοιχείου, του θανάτου, της υποδούλωσης της ταπείνωσης.»

Βυζαντινή υμνογραφία

Στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα ψάλλονται τα πιο ωραία τροπάρια. Είναι έργα μεγάλων ποιητών του Βυζαντίου. Τα έχουν αποκαλέσει οι ειδικοί: «τα πιο ευώδη άνθη της Βυζαντινής υμνογραφίας»! Και βέβαια, κορυφαία θέση κατέχουν τα αναστάσιμα και ο υπέροχος κανόνας της Αναστάσεως που είναι έργο του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, που ήταν ένας από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους υμνογράφους της Ορθοδοξίας. Ο Ιωάννης Δαμασκηνός μαζί με τον Ρωμανό τον Μελωδό, θεωρούνται οι Άγιοι της εκκλησίας και έχουν χαρακτηρισθεί ως οι «πρωτοκορυφαίοι υμνογράφοι του Βυζαντίου!» Ο Ι. Δαμασκηνός, όταν γράφει τους βυζαντινούς ύμνους, αγγίζει τις ευαίσθητες χορδές της χριστιανικής καρδιάς και την οδηγεί σε ανάσταση. Και επειδή η Ανάσταση του Ιησού σηματοδοτεί τη ζωή μας και συγκινεί κάθε Χριστιανό, μ’ έναν ιδιαίτερο γραπτό λόγο χαρακτηρίζει τη μεγάλη μέρα: «Αυτή η κλητή* και αγία ημέρα, η μια των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτών εορτή και πανήγυρις εστί πανηγύρεων»

Ανάλογα αναφέρεται στο Χριστιανικό Πάσχα:

«Ω Πάσχα το μέγα και ιερώτατον Χριστέ

Ω σοφία και Λόγε του Θεού και δύναμις»

Μέσα σε λίγες λέξεις περικλείνει την σημαντική έκφραση της Ανάστασης:

«Θανάτου εοτράζομεν νέκρωσιν

Άδου την καθαίρεσιν, άλλης βιοτής**,

Της αιωνίου, απαρχήν και σκιρτώντες

υμνούμεν το αίτιον»

Ο Ιωάννης Δαμασκηνός ήταν ικανότατος χειριστής του ποιητικού αλλά και του εκκλησιαστικού λόγου. Διεμόρφωσε την εκκλησιαστική μουσική και την υμνογραφία. Είχε γεννηθεί στη Δαμασκό της Συρίας το 679 μ.Χ. και έφυγε από τη ζωή μετά το 749 και πριν το 753 μ.Χ. (όπως έγραφε ο καθηγητής μας της Βυζαντινολογίας Ν. Τωμαδάκης). Πολλοί ειδικοί θεωρούν τον Ι. Δαμασκηνό θεόπνευστο υμνογράφο.

* κλητή = εκλεκτή

** βιοτή = η ζωή, ο βίος

Υ/Γ: Αγαπητοί αναγνώστες

Σας εύχομαι να περάσετε ένα καλό και χαρούμενο Πάσχα

Η αίσθηση της Μεγάλης εβδομάδας είναι μια κορυφαία θρησκευτική γιορτή για μας τους Έλληνες

Καλή Ανάσταση.