Ο επιστήμονας που έβαλε τη Λέσβο ψηλά στον παγκόσμιο χάρτη των γεωπάρκων

Το όνομά του έχει συνδεθεί με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, που χάρη στην επιμονή του και την δουλειά του κατάφερε να γίνει γνωστό ως τα πέρατα της γης προσελκύοντας επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Ο ίδιος έχει την πεποίθηση ότι αναδεικνύοντας την ομορφιά και τον πλούτο του νησιού αυτό μπορεί να αντιστρέψει την εικόνα που έχει δημιουργηθεί για την Λέσβο τα τελευταία χρόνια. «Είναι πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να έχουμε μια εικόνα της Λέσβου η οποία δεν θα αναφέρεται στα γεγονότα της κρίσης ,αλλά θα αναφέρεται στη Λέσβο ως ένα μοναδικό τόπο πραγματοποίησης επισκέψεων και δραστηριοτήτων», είπε ο Διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, Πρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων της Unesco και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Νικόλαος Ζούρος.

Στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στο «Ε» o κ. Ζούρος μιλάει για την συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για την ανάδειξη του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης της Καλλονής, για τα ευρήματα στον δρόμο Καλλονής-Σιγρίου και πώς αυτά θα δημιουργήσουν ένα πρότυπο αυτοκινητόδρομο-Μουσείο, για τις πρωτοβουλίες -μέσω του Δικτύου Μουσείων Λέσβου- που στόχο έχουν να στρέψουν τα φώτα της δημοσιότητας προς τα μουσεία της Λέσβου έτσι ώστε να έχουν περισσότερους επισκέπτες και το μουσειακό απόθεμα να γίνει πιο προσιτό στο κοινό. Ακόμη ο κ. Ζούρος μιλάει για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και πως αυτό κατάφερε να καταταγεί ψηλά στον παγκόσμιο χάρτη.

Τι ορίζοντες ανοίγει η συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για την αξιοποίηση του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης της Καλλονής;

Ο στόχος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας από την ίδρυσή του είναι η ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς της Λέσβου. Είτε αυτό αναφέρεται στα γεωλογικά μνημεία του νησιού και το Απολιθωμένο δάσος, είτε αναφέρεται στις προστατευόμενες περιοχές και τα οικοσυστήματα. Θεωρούμε ότι η λεσβιακή φύση είναι ένα ενιαίο σύνολο με επιμέρους εκφάνσεις και δεν μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τον έμβιο κόσμο και τα οικοσυστήματα από τα γεωλογικά μνημεία. Το ένα αλληλεπιδρά με το άλλο και έχουν απόλυτη σχέση και συνάφεια. Θεωρούμε επίσης ότι για την σωστή ανάδειξη αυτής της φυσικής κληρονομιάς θα πρέπει να υπάρξουν συνέργειες. Κανένας φορέας από μόνος του δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά. Στο τομέα αυτό δρουν όλοι οι παράγοντες, και η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και οι Δήμοι και επιμέρους άλλοι φορείς. Για το λόγο αυτό το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας προσπαθεί να αναπτύξει συνέργειες με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες στα δρώμενα στο χώρο αυτό προκειμένου να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής δημιουργήθηκε για τους υγροτόπους του κόλπου της Καλλονής, που είναι πάρα πολύ σημαντικά οικοσυστήματα. Ο πλούτος αυτός έχει αναπτυχθεί εδώ και πολλά χρόνια, ωστόσο δεν έγιναν οι ενέργειες που έπρεπε προκειμένου να ενημερώσουμε σωστά όλους αυτούς τους παρατηρητές και επιπλέον να μπορέσουμε να τους εξυπηρετήσουμε στα ελάχιστα τα οποία απαιτούν, ώστε ο αριθμός των παρατηρητών κάθε χρόνο να αυξάνει. Εμείς ενώ είχαμε μια μεγάλη ανάπτυξη την δεκαετία του ’90 είδαμε ο αριθμός αυτός να μειώνεται. Είναι προφανές ότι οι λόγοι της μείωσης των παρατηρητών πουλιών στην Λέσβο δεν συνδέονται τόσο με το γεγονός ότι δεν επενδύσαμε όσο θα έπρεπε στην ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, αλλά στο γενικότερο πλαίσιο της οικονομικής και μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης.

Αυτή την κρίση προσπαθούμε μέσα από τη συνεργασία με την Περιφέρεια και τον Δήμο Δυτικής Λέσβου να την ανατρέψουμε μέσα από δράσεις που σχεδιάζουμε προσεκτικά τόσο όσο για την προβολής της Λέσβου, ως μιας περιοχής οικολογικού ενδιαφέροντος και φυσικών μνημείων στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό.

Πως θα αξιοποιηθούν τα ευρήματα στο δρόμο Καλλονής-Σιγρίου;

Τα ευρήματα που έχουν ανακοινωθεί είναι ένα πολύ μικρό τμήμα των ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως όλα αυτά τα χρόνια. Εμείς συστηματικά προετοιμάζουμε την ανάδειξή όλων αυτών των ευρημάτων ώστε να γίνουν κτήμα των πολιτών της Λέσβο. Ο δρόμος ολοκληρώνεται σιγά-σιγά και έτσι μας δίνεται η δυνατότητα να περάσουμε στη φάση ανάδειξης των ευρημάτων. Αυτά τα οποία μέχρι στιγμής συγκεντρώναμε από την ανασκαφή, τώρα περνάμε στη φάση ανάδειξής τους. Ο κεντρικός στόχος του Μουσείου είναι όπως προσδιορίστηκε από την αρχή που ανακαλύφθηκε αυτός ο πλούτος, ο άξονας Καλλονής-Σιγρίου να μετατραπεί στο τμήμα από την Άντισσα μέχρι το Σίγρι σε έναν πρότυπο αυτοκινητόδρομο-Μουσείο, έτσι ώστε ο επισκέπτης να αντιλαμβάνεται την σπουδαιότητα και την ιστορία του τόπου τον οποίο επισκέπτεται. Το εγχείρημα αυτό είναι μοναδικό.

Απολιθώματα έχουν βρεθεί από την περιοχή της Μήθυμνας έως το Πλωμάρι και οτιδήποτε βρίσκεται δυτικά αυτού του άξονα. Τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά και νομίζω ότι σιγά-σιγά με την πρόοδο των εργασιών αναδεικνύεται ο μοναδικός φυσικός πλούτος της Λέσβου και ελπίζω σύντομα να μπορέσουμε να παρουσιάσουμε και άλλες απολιθωματοφόρες θέσεις σε άλλες περιοχές του νησιού που δεν ήταν γνωστές μέχρι τώρα για τα ευρήματά τους.

Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνουμε μία έρευνα και ανάλογα με τα αποτελέσματα θα δρομολογήσουμε διαδικασίες ανασκαφών.

Τι ενέργειες γίνονται αυτή τη περίοδο από το Δίκτυο Μουσείων Λέσβου;

Πρέπει να πούμε ότι είναι μια δύσκολη περίοδος για τα μουσεία. Με το lock down τα Μουσεία της Λέσβου αλλά και όλης της χώρας ήταν κλειστά, σήμερα λειτουργούμε με περιορισμούς. Ο αριθμός των επισκεπτών εξαιτίας της κατάστασης σε όλα τα μουσεία έχει μειωθεί δραματικά, τα έσοδα έχουν μειωθεί και στερεί από τα μουσεία ένα ζωτικό χώρο για να μπορέσουν να αναπτύξουν τα μουσεία τις δραστηριότητές τους. Τα έσοδα χρηματοδοτούν υπηρεσίες που προσφέρονται στους επισκέπτες αλλά και δραστηριότητες όπως εκθέσεις κλπ.

Γι’ αυτό και η συνέργεια είναι πολύ σημαντική. Εμείς ως μουσείο Φυσικής Ιστορίας συνεργαζόμαστε με τα Μουσεία του Δικτύου και το προσεχές διάστημα θα έχουμε μία καινούρια πρωτοβουλία σε αυτή τη δύσκολη χρονιά για το πώς θα μπορέσουμε το 2021 να στρέψουμε τα φώτα της δημοσιότητας προς τα μουσεία της Λέσβου έτσι ώστε να έχουμε περισσότερους επισκέπτες και το μουσειακό απόθεμα που διαθέτουν να γίνει πιο προσιτό στο κοινό.

Ποιος ο αντίκτυπος του Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στον παγκόσμιο χάρτη των γεωπάρκων;

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και η Λέσβος αποτελεί ένα πάρα πολύ σημαντικό μέλος του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων και σίγουρα η συνεισφορά του στην ανάδειξη του δικτύου και στη προσφορά τεχνογνωσίας σε άλλες περιοχές σε όλο το κόσμο για την ανάδειξη των μνημείων γεωλογικής κληρονομιάς μας έχει κατατάξει πολύ ψηλά στο ενδιαφέρον τους. Πρέπει να σας πω ότι μόνο την τελευταία περίοδο της κρίσης στη Λέσβο δεχτήκαμε εκατοντάδες μηνύματα από γεωπάρκα από όλο τον κόσμο που εκτός από την έκφραση της συμπαράστασής τους αναζητούσαν και τρόπους πιθανής βοήθειας εφόσον είχαμε κάτι συγκεκριμένο να προτείνουμε. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ένα σημαντικό δίκτυο αλληλεγγύης μεταξύ των γεωπάρκων και ότι η Λέσβος ακούγεται ως περιοχή με γεωλογικά μνημεία με φυσικό πλούτο και γίνονται προσπάθειες ανάδειξής της μέσω αυτού του δικτύου 161 προστατευόμενων περιοχών και δικτύων σε όλο τον κόσμο.

Είναι πολύ σημαντικό να μπορέσουμε να έχουμε μια εικόνα της Λέσβου η οποία δεν θα αναφέρεται στα γεγονότα της κρίσης αλλά θα αναφέρεται στη Λέσβο ως ένα μοναδικό τόπο πραγματοποίησης επισκέψεων και δραστηριοτήτων. Πρέπει να πούμε ότι δραστηριότητες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που κάνουμε όλη αυτή τη περίοδο ήταν κάθε εβδομάδα και στο site της UNESCO και στα site άλλων προστατευόμενων περιοχών βοηθώντας αυτό στο οποίο λέμε, να αλλάξει η εικόνα της κρίσης η οποία είναι αυτή που βάζει τη Λέσβο κάθε βράδυ στα σπίτια τους ή την έβαζε το προηγούμενο διάστημα. Όσο περισσότερο ακούγεται η Λέσβος για το καλό, τόσο περισσότερο μπορούμε να αλλάξουμε την αρνητική εικόνα και ευελπιστούμε να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον αλλά και την επίσκεψη πολιτών από όλο τον κόσμο.

Ανδρονίκη Κουτσαβλή