“Περιγραφή Ελλήνων και Ελληνίδων”

Ο Γάλλος φιλέλληνας και αγωνιστής EUGENE VILLENEUVE είχε διαβάσει, είχε μάθει και είχε θαυμάσει την αρχαία ιστορία της Ελλάδας και από πολύ νέος ονειρευόταν να γνωρίσει αυτή τη χώρα με τον θαυμάσιο πολιτισμό της.

Έφθασε στην Ελλάδα στις 5 Ιουνίου 1825. Η πρώτη του συνάντηση ήταν με τον Κολοκοτρώνη. Πριν ακόμη επισκεφθεί τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, θέλησε να γνωρίσει τους Έλληνες που φρόντιζαν για την ελευθερία της χώρας τους από τους Τούρκους. Η φωνή της πατρίδας τους ακούστηκε, όπως αναφέρει στο ημερολόγιό του, στις 6 Ιουνίου και έγραψε: “Σήμερα συγκεντρωθήκαμε στο ναό του Κυρίου και μετά τη λειτουργία ο υπουργός, παρουσιάζοντας το Ευαγγέλιο στον Κολοκοτρώνη, τον κάλεσε να ορκιστεί ότι θα υπηρετήσει την πατρίδα με πίστη. Αυτός του απάντησε υψώνοντας τη φωνή του πως “αν τα μέλη της κυβέρνησης κάνουν πρώτοι τον ίδιο όρκο, τότε λοιπόν θα τον κάνω”. Αμέσως ο Κωλέττης έκανε ένα βήμα μπροστά και ορκίστηκε. Όλοι ακολούθησαν το παράδειγμά του και ο Κολοκοτρώνης δεν δίστασε, ορκίστηκε να πεθάνει ή να σώσει την πατρίδα! Μίλησε στο λαό! Ποτέ στη ζωή μου δεν είδα παρόμοιο ενθουσιασμό. Πριν αναχωρήσουν από το ναό, όλοι οι άνθρωποι ασπάστηκαν το στρατηγό. Ήταν μια πραγματική συγκινητική σκηνή”.

Ο Κολοκοτρώνης ήταν φημισμένος αρχηγός από το 1821 όταν ξεκίνησε η απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Το όνομα και η φήμη του έκαναν να τρέξουν κοντά του χιλιάδες χωρικοί, αποφασισμένοι να νικήσουν ή να πεθάνουν και σύντομα απέκτησε έναν πολυάριθμο στρατό. Όλοι γνώριζαν ότι είχε ξεκινήσει με ιδιαίτερη γνώση και φροντίδα να βοηθήσει την χώρα τους για να αποκτήσει την ελευθερία της.

Όταν με παρουσίασαν σ' αυτόν τον εξαίρετο άνδρα, μου έσφιξε το χέρι λέγοντάς μου πως ήθελε να με δει στο στρατόπεδο και όχι στην πόλη... Του απάντησα ότι ήμουν έτοιμος, μετά από όσα γνώρισα γι αυτή την υπέροχη χώρα, να θυσιαστώ για την πατρίδα του. “Μπράβο! Μπράβο! Αναφώνησε κτυπώντας μου τον ώμο”.

Γεύμα με τον Κανάρη

Είχα την τιμή να δειπνήσω με τον Κωνσταντίνο Κανάρη, τον καταστροφέα του τουρκικού ναυτικού. Είναι αυτός ο ατρόμητος ναυτικός ο οποίος, ρίχνοντας ένα πυρπολικό πάνω σε μια ναυαρχίδα, φώναξε: “Ο Κανάρης βάζει φωτιά”. Η φυσιογνωμία του είναι επιβλητική. Το βάδισμά του αγέρωχο και στα μάτια του λάμπει το θάρρος που του δίνει πνοή για την ελευθερία της αγαπημένης του πατρίδας. Ο Κανάρης είναι στο άνθος της ηλικίας του, περίπου 40 ετών.

Ο καπετάνιος μιας αγγλικής φρεγάτας, πλημμυρισμένος από θαυμασμό γι αυτόν τον εξαιρετικό άνδρα, του παρέδωσε το ξίφος του παρουσία του πληρώματός του και του είπε: “επειδή δεν μου επιτρέπεται να ξιφουλκήσω υπέρ της ελληνικής ανθρωπότητας, χρησιμοποιήστε το εσείς ενάντια στους βαρβάρους απόγονους του Μωάμεθ.”

Σύρα, ουδετερότητα στον αγώνα

Έφτασα χθες στη Σύρα (10 Σεπτεμβρίου). Πριν αναχωρήσω από το Ναύπλιο, η κυβέρνηση μου παρέδωσε ένα πιστοποιητικό το οποίο βεβαίωνε την καλή μου συμπεριφορά και πίστη στην υπόθεση της ελευθερίας της θαυμάσιας χώρας, της Ελλάδας! Αλίμονο! Είχα θαυμάσει αυτή τη χώρα για τον παλαιό άριστο πολιτισμό της και είμαι αφοσιωμένος σε αυτόν τον ιερό αγώνα και... εδώ σ' αυτό το νησί εγκαταλείπω το “θέατρο” του πολέμου! Η σιωπή που υπάρχει εδώ είναι καλύτερη. Θα ήταν πολύ δύσκολο να μιλήσω με ανθρώπους που συνάντησα ή να γράψω για το τι είχε συμβεί στα προηγούμενα χρόνια. Βλέπω εδώ μια απόλυτη ηρεμία σ' όλο αυτό το νησί. Βλέπω, επίσης, εδώ δύο πόλεις. Την παλαιά, χτισμένη πάνω σε μεγάλο βράχο, περίπου ένα μίλι από το λιμάνι, και την άλλη, μια πολύ μικρή πολιτειούλα, ένας μικρός οικισμός που, όπως είδα, άρχισε να δημιουργεί σε διάφορες περιοχές νέα κτίσματα. Αυτός ο μικρός οικισμός που βρισκόταν στην παραλία είχε γίνει από τους τόσους κατοίκους που έφθασαν εδώ στο ελεύθερο αυτό νησί από τους Τούρκους. Εκεί ξεκίνησε το μεγάλο εμπόριο. Σ' αυτό το νησί είχαν συγκεντρωθεί οι έμποροι και οι πράκτορες – σύνδεσμοι όλων των εθνών. Οι πρώτοι κάτοικοι της Σύρας, της πρώτης πολιτείας, είναι Καθολικοί. Ρωμαίο-καθολικοί. Πολλοί ιερείς, αλλά και οι κάτοικοι ήταν εναντίον των Τούρκων. Εδώ σ' αυτό το νησί κυματίζει η ελληνική σημαία και το νησί απολαμβάνει μια αρκετά μεγάλη ηρεμία και το μόνο που συμβαίνει είναι να πληρώνουν στους Τούρκους ένα φόρο υποτέλειας*. Στο λιμάνι του υπάρχουν πάντα ευρωπαϊκά πλοία που ταξιδεύουν για την Ευρώπη.

Μαντώ Μαυρογένους

Λίγες μέρες μετά έγραψε: “Σήμερα ένας ψηλός πυρετός με καίει. Η παρουσία της ωραίας Μαντώς είναι αυτό που χρειάζομαι για να αντέξω τους πόνους μου. Είναι το πεπρωμένο μου να πεθάνω στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας μου.... Αν αυτή είναι η μοίρα μου, Μαντώ, άφησε ένα δάκρυ πάνω στο μνήμα μου και μη με θρηνήσεις...!

Ναύπλιο, 20 Σεπτεμβρίου: Η ωραία και άξια Μαυρογένους παραπονιέται για την ψυχρότητα της κυβέρνησης απέναντί της.

Ζητούσε τα μέσα για να συγκεντρώσει στρατιωτικές δυνάμεις.

Ο Μαυροκορδάτος την κολάκεψε. “Όχι δεν θέλω λόγια κολακευτικά” του είπε “χρήματα, άντρες και βαδίζω ενάντια στον εχθρό.”

Στις 22 Σεπτεμβρίου, η αγαπητή Μαντώ, γνωρίζοντας πως έγραφα το ημερολόγιό μου, με ρώτησε αν είχα κάνει το πορτρέτο των Ελλήνων. Στην αρνητική μου απάντηση κάθισε στο γραφείο της και με γρήγορο χέρι σχεδίασε αυτό που ακολουθεί:

“Οι Έλληνες έχουν καλό ανάστημα, ομοιόμορφα μέλη και ωραία μορφή, βάρος μέτριο, χρώμα σκούρο, τα μαλλιά τους μαύρα ή καστανά και σχεδόν ποτέ ξανθά. Γύρω στα σαράντα οι άνδρες έχουν τάση να γίνονται φαλακροί, εάν είχαν συχνούς πυρετούς στα πρώτα τους χρόνια. Οι περισσότεροι έχουν ίσια μύτη και κάθετη, μάτια ωραία, ζωηρά και διαπεραστικά.

Στις γυναίκες παρατηρούμε μεγάλη τελειότητα, (έγραψε η Μαντώ στον Γάλλο φιλέλληνα, ο οποίος το αντέγραψε). Οι γυναίκες οι Ελληνίδες έχουν μεγάλη τελειότητα, με μεγάλα και μαύρα μάτια να εξέχουν και πυκνά βλέφαρα.

Περισσότερο πνευματώδεις από τους άνδρες, ζωηρές, εύθυμες, όμορφες, παράλληλα είναι μετρημένες και ευπρεπείς. (Γοητευτική Μαντώ! Σε αυτό, οι όμορφες συμπατριώτισσές σου δεν διαφέρουν διόλου από τις Γαλλίδες μας, που επίσης αγαπούν την αρρενωπή ομορφιά και ότι σημαίνει σφρίγος...). Της απάντησε ο Γάλλος φιλέλληνας.

Ήταν πολλοί οι Έλληνες που γνώρισε, θαύμασε για την άριστη δραστηριότητά τους και έγραψε στο ημερολόγιό του. Επισκέφθηκε ελληνικές πόλεις και νησιά όπως η Ύδρα, η Σύρος κ.α.

Θέλησε να γνωρίσει και επισκέφθηκε τον Μαραθώνα, γιατί είχε διαβάσει, σε μετάφραση, τα γεγονότα της Αρχαίας Ελλάδας! Γνώρισε τον Κουντουριώτη, τον “πρίγκιπα Μαυροκορδάτο”, τον Καραϊσκάκη, τον καπετάνιο Τζαβέλα και τόσους άλλους. Επισκέφθηκε το Μεσολόγγι, την Τριπολιτσά και πολλές άλλες περιοχές που ήταν γνωστές από τα χρονικά της αρχαίας Ελλάδας, όπως Μαραθώνα κ.α.

Μετάφραση στο βιβλίο του: Γιώργος Γεωργαμλής.

* Υποτέλεια: υποχρέωση πληρωμής φόρου.