«Πλούσιο κοίτασμα μουσικής άγνωστης μέχρι πρότινος»

Η διευθύντρια μουσικής της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου Αθηνών, κ. Χριστίνα Αντωνιάδου και ο κόντρα τενόρος, κ. Νίκος Σπανάτης, μιλούν στην εφημερίδα, για την παρουσίαση των συνθέσεών τους, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου Σύρου «ΑΝΩ».

Το Σάββατο 29 Ιουνίου στο πλαίσιο του ετήσιου κύκλου εκδηλώσεών του, το Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» πραγματοποιεί την προφεστιβαλική του εκδήλωση με γενικό τίτλο «ΑΝΩ ΠΡΟ» δίνοντας έτσι στους προσκεκλημένους στο κοινό μια πρώτη γεύση του βασικού του κορμού που θα πραγματοποιηθεί 19 με 25 Αυγούστου.

Στη συναυλία θα ακουστούν συνθέσεις για φωνή και εκκλησιαστικό όργανο, καθώς και έργα για σόλο εκκλησιαστικό όργανο, Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής συνθετών από τον 17ο ως τον 21ο αιώνα, από το «Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου». Οι συνθέτες που θα ακουστούν εκτείνονται χρονικά σχεδόν σε όλες τις μεγάλες περιόδους της μουσικής, Μπαρόκ (Γκρέκο), Ρομαντική, 20ός αιώνας, και φτάνουν δημιουργικά ως το σήμερα.

Τις σπάνιες συνθέσεις του προγράμματος της εκδήλωσης θα παρουσιάσουν η οργανίστα και διευθύντρια μουσικής της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου Αθηνών, Χριστίνα Αντωνιάδου και ο κόντρα τενόρος Νίκος Σπανάτης. Τις μεταφορές των έργων για φωνή κόντρα τενόρου επιμελήθηκε ο συνθέτης Παναγιώτης Θεοδοσίου.

Την συναυλία θα προλογίσει και θα σχολιάσει ο Νίκος Κανελλόπουλος σύμβουλος προγράμματος του Φεστιβάλ και παραγωγός της δημοφιλούς ραδιοφωνικής εκπομπής «Η κλασσική compact δισκοθήκη»

Κυρία Αντωνιάδου, πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το εκκλησιαστικό όργανο;

Χ.Α.: Το αρχικό ερέθισμα για να αρχίσω να ασχολούμαι με το όργανο προήλθε από ένα πρώτο άκουσμα LP με έργα Μπαχ, μεταξύ των οποίων και η πασίγνωστη Τοκκάτα και Φούγκα σε ρε ελάσσονα. Δεν θυμάμαι πολλές λεπτομέρειες από αυτήν την πρώτη ακρόαση, αλλά σίγουρα μπορώ να επαναφέρω την αίσθηση πληρότητας που με κατέκλυσε. Αυτό το καινούργιο ηχητικό ερέθισμα με ώθησε στο να αναζητήσω τρόπους για να σπουδάσω το όργανο αυτό. Η τρίχρονη υποτροφία των Φίλων της Μουσικής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών μου έδωσε την πρώτη ευκαιρία. Έπειτα τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους με περαιτέρω σπουδές στο εξωτερικό.

Κύριε Σπανάτη, μιλήστε μας λίγο για τη σπάνια φωνή του κόντρα τενόρου.

Ν.Σ.: Στις μέρες μας, η φωνή του κόντρα τενόρου είναι αρκετά γνωστή. Ως είδος στην αρχική της ανακάλυψη καθόλου συνηθισμένη, πλέον την συναντάμε σε διάφορα είδη μουσικής, αλλά κυρίως στη μουσική της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Μια φωνή για να θεωρείται κόντρα τενόρος οφείλει να τραγουδά με έναν ήχο πλούσιο σε ηχόχρωμα, και ισότιμο και ισάξιο με τις υπόλοιπες φωνές (υψίφωνο, μεσόφωνο, τενόρο, βαρύτονο, βαθύφωνο). Είναι φωνή ιδιότυπη, για αρκετό κοινό εξαιρετικά ιδιαίτερη και απροσδόκητα δυναμική πολλές φορές, με δεξιοτεχνία και ικανότητα, που δεν πρέπει να συγχέεται με την φυσιολογία της φωνής των διάσημων ευνούχων τραγουδιστών «Castrati» της εποχής του 17ου και 18ου αιώνα. Από τα μέσα του 20ου αιώνα, ο κόντρα τενόρος πρωταγωνιστεί στα μεγάλα θέατρα όλου του κόσμου και εμπνέει σύγχρονους συνθέτες να γράψουν αποκλειστικά για τη φωνή του.

Σας γοητεύει να ερμηνεύετε διαφορετικά είδη τραγουδιού;

Ν.Σ.: Η φωνή του κόντρα τενόρου μεταφέρει μοναδικά το ακροατήριο στην εποχή της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Άλλωστε ποια φωνή θα μπορούσε να ερμηνεύσει φωνητική μουσική των εποχών αυτών πιο αντιπροσωπευτικά; Όμως με γοητεύει η πρόκληση να ερμηνεύσω ένα τραγούδι που είναι ασυνήθιστο για τη φωνή μου. Όταν, λοιπόν, συμβαίνει κατόπιν δικής μου επιθυμίας ή κατόπιν πρότασης ενός καλλιτέχνη που εκτιμώ, απολαμβάνω την πρόκληση να προσαρμόσω τον ιδιότυπο ήχο της φωνής μου, ως κόντρα τενόρος, σε ένα διαφορετικό άκουσμα. Με αυτή τη «τολμηρή» διάθεση έχω ερμηνεύσει ζωντανά το παραδοσιακό θρηνητικό τραγούδι της Ηπείρου «Μαρίολα», το «Άνοιξε γιατί δεν αντέχω» του Γ. Παπαϊωάννου, το «Βλέφαρο μου» του Νίκου Κυπουργού, απόσπασμα από τη συγκλονιστική «Φόνισσα» του Γιώργου Κουμεντάκη, κ.α.. Η συναυλίας της 29ης Ιουνίου στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» είναι μια ακόμη πρόκληση, καθώς όλα τα φωνητικά έργα παρουσιάζονται για δεύτερη φορά από τον υποφαινόμενο και, μάλιστα, κάποια έχουν επιρροές από τα Spirituals των Αφρό-αμερικάνικων θρησκευτικών τραγουδιών.

Τι έχετε να μας πείτε για τη συμμετοχή σας στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» και για το πρόγραμμα της συναυλίας που θα παρακολουθήσουμε;

Χ.Α.: Είναι η πρώτη φορά που με χαρά θα εμφανιστώ στο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» της Σύρου, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του οργανίστα και ακούραστου μουσικού αναζητητή της τέχνης του οργάνου στην Ελλάδα, Χρήστου Παρασκευόπουλου. Μαζί με τον εξαίρετο κόντρα τενόρο Νίκο Σπανάτη, θα παρουσιάσουμε ένα μοναδικό πρόγραμμα με συνθέσεις για φωνή και εκκλησιαστικό όργανο, καθώς και έργα για σόλο όργανο, Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής συνθετών από τον 17ο ως τον 21ο αιώνα από το «Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου». Το ρεπερτόριο αυτό, που συνέλεξε και επιμελήθηκε ο μουσικογράφος, κριτικός, ερευνητής και συγγραφέας Θωμάς Ταμβάκος, αποτελεί ένα πλούσιο κοίτασμα μουσικής άγνωστης μέχρι πρότινος στην Ελλάδα.

Ν.Σ.: Είναι ένα ιδιαιτέρως πρωτότυπο πρόγραμμα. Τις μεταφορές των έργων για φωνή κόντρα τενόρου επιμελήθηκε ο διακεκριμένος συνθέτης Παναγιώτης Θεοδοσίου, έργο του οποίου θα ερμηνεύσει η κυρία Αντωνιάδου για σόλο εκκλησιαστικό όργανο τη βραδιά της συναυλίας. Πληροφορήθηκα, μάλιστα από τον καλλιτεχνικό διευθυντή κύριο Παρασκευόπουλο, πως θα είναι η πρώτη φορά που θα εμφανιστεί κόντρα τενόρος στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου από τη στιγμή της δημιουργίας του (1839).

Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σας σχέδια;

Ν.Σ.: Θα εμφανιστώ τον Αύγουστο στο νησί σας στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κυκλάδων, το Φθινόπωρο στο Βέλγιο και από τη νέα χρονιά στο ΚΠIΣΝ σε παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Χ.Α.: Σίγουρα, ο συντονισμός του καλλιτεχνικού ημερολόγιου της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου, όπου διοργανώνονται πολυάριθμες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, από συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις μέχρι παρουσιάσεις βιβλίων και βιντεοσκοπήσεις μουσικών clip, καθώς και η διοργάνωση των Ανοιξιάτικων Συναυλιών Οργάνου (Spring Organ Concerts-SOC) στον ίδιο χώρο. Επιπλέον, συναυλίες στο εξωτερικό που συνδυάζονται είτε με εθελοντικό έργο σε απομονωμένες κοινότητες, είτε/και με την ταξιδιωτική καταγραφή εντυπώσεων, γεγονότων, μουσικών προς δημοσίευση. Τέλος, η αγάπη μου για την Ιαπωνία με έχει οδηγήσει εδώ και τρία χρόνια στην εκμάθηση ιαπωνικών τυμπάνων και στην ενσωμάτωσή μου στο σύνολο Atene Daiko - Τα Τύμπανα του Ήλιου.