«Ο φόβος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου»

Τις σκέψεις μιας μοναχικής γυναίκας, έτσι όπως παρουσιάζονται στο εμβληματικό έργο του Γιάννη Ρίτσου «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» θα ζωντανέψει στη σκηνή του Θεάτρου «Απόλλων», ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Φάμης υπό τους ήχους μουσικής των Μπετόβεν, Ερίκ Σατί, Χατζιδάκι, Μικρούτσικου και Πλάτωνος.

Η παράσταση διοργανώνεται από τον Σύλλογο Καρκινοπαθών και Φίλων Κυκλάδων και περιλαμβάνεται στο χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης.

Σε συνέντευξή του στην «Κοινή Γνώμη», ο Κωνσταντίνος Φάμης αναφέρεται στην απόφασή του να προσεγγίσει με τον δικό του τρόπο ένα ποίημα που αγαπά από παιδί, στα συναισθήματα που προκαλεί στο κοινό από το 1956 (έτος δημοσίευσής του) μέχρι και σήμερα, αλλά και στο διάλογο μεταξύ λόγου και μουσικής, που έχτισε από κοινού με την πιανίστα Αναστασία Παπαθανασίου.

Έναν χρόνο μετά τη “Βρωμιά” του Robert Schneider, επιστρέφετε στον ιστορικό «Απόλλωνα» με τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου, την οποία έχετε παρουσιάσει και στο νησί της Πάρου, το καλοκαίρι του 2017. Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Σύλλογο Καρκινοπαθών και Φίλων Κυκλάδων;

«Δεδομένης της πολύ καλής συνεργασίας που είχαμε πέρυσι με το Δήμο Σύρου - Ερμούπολης, έκανα πρόταση και φέτος για τη «Σονάτα του σεληνόφωτος». Εκείνοι λοιπόν πίστεψαν ότι ο Σύλλογος Καρκινοπαθών θα ενδιαφερόταν για την παράσταση και το θέμα της κι έτσι με έφεραν σε επαφή με την πρόεδρο κα Χαλκιά. Καλά έκαναν διότι γνώρισα μια ευγενική κι ευαίσθητη γυναίκα και η συνεργασία μας ήταν εξαιρετική. Κι έχω μεγάλη χαρά γι’ αυτό, επειδή πιστεύω ότι το Θέατρο Απόλλων είναι ο ιδανικότερος χώρος για να παρουσιαστεί αυτό το ποίημα – μονόλογος».

Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο έργο είναι ένας γυναικείος μονόλογος αποτέλεσε πρόκληση για εσάς, όταν επιλέξατε να το σκηνοθετήσετε και να αποδώσετε εσείς ο ίδιος τις σκέψεις της μοναχικής γυναίκας με τα μαύρα;

«Η πρόκληση για μένα δεν ήταν το γεγονός ότι μια γυναίκα αφηγείται αυτές τις σκέψεις, αλλά οι ίδιες οι σκέψεις της. Εννοώ ότι το ποίημα με προκάλεσε και όχι το φύλο της ηρωίδας. Άλλωστε, δεν εμφανίζομαι σα γυναίκα στη σκηνή. Είμαι ντυμένος και μιλάω σαν άντρας. Η «Σονάτα του σεληνόφωτος» είναι το αγαπημένο μου ποίημα από μικρός. Το 2017 άρχισα να το ξαναδιαβάζω και αποφάσισα να το αφηγηθώ. Επίσης, δεν είναι η πρώτη φορά που άντρας ερμηνεύει τη “Σονάτα”».

Η «Γυναίκα με τα Μαύρα» έρχεται αντιμέτωπη με τη μοναξιά, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες της αλλά και τον χαμένο χρόνο που θέλει να αναπληρώσει.  Η διαχρονικότητα της «Σονάτας» έγκειται στο γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι, ανεξαρτήτως ηλικίας, βιώνουν σήμερα παρόμοια συναισθήματα;

«Πίσω απ’ όλα αυτά τα συναισθήματα που αναφέρετε, κρύβεται ο «κακός φόβος» πιστεύω. Ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου. Ένας φόβος που δε μας προστατεύει. Και γι’ αυτό το λόγο επιστρέφουμε ξανά και ξανά στο παρελθόν, αμφιταλαντευόμενοι ανάμεσα σε αυτά που δεν κάναμε και σε αυτά που θα έρθουν και πώς θα τα αντιμετωπίσουμε. Με αυτόν τον τρόπο κινδυνεύουμε να χάσουμε το παρόν, που ουσιαστικά αυτό ζούμε. Το παρόν. Κρατώντας τις εμπειρίες του παρελθόντος, ζεις το τώρα και φτιάχνεις ένα σχέδιο για αυτά που θα ήθελες να έρθουν. Αυτό είναι το ζητούμενο.

Συχνά οι άνθρωποι δε ζούμε το εδώ και τώρα. Στην περίπτωση της ηρωίδας στη «Σονάτα» όμως, δεν πιστεύω ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Δε μένει στο παρελθόν της. Το μνημονεύει βέβαια και αυτό είναι φυσιολογικό. Ίσως το πενθεί και κάπου. Και βιώνει τη μοναξιά, όπως και πολλοί άνθρωποι σε ανάλογη αλλά και νεότερη ηλικία με εκείνη. Ξέρετε, είναι πολύ στενάχωρο αλλά πολλοί νέοι νιώθουν μόνοι. Το συναντώ συχνά αυτό. Ίσως η υπερπροσφορά της πληροφορίας, σε όλα τα επίπεδα, μας οδηγεί στην απραξία και τελικά στη μοναξιά. Η ηρωίδα του Ρίτσου όμως εμφανίζεται έτοιμη να πράξει στο τώρα. Να βγει έξω. Γι’ αυτό και επαναλαβάνει τη γνωστή φράση «Άφησέ με να’ ρθω μαζί σου...»

Το μονόλογο «ντύνει» μελωδικά η πιανίστα Αναστασία Παπαθανασίου. Ποια είναι η κοινή γραμμή που ακολουθήσατε για να ενισχύσετε το συναισθηματικό φορτίο του έργου μέσα από τη δύναμη της μουσικής;

«Ο Ρίτσος, σε σημείωση του αναφέρει ότι η Γυναίκα με τα μαύρα απευθύνεται σε έναν νέο άντρα. Εγώ ήθελα να αντιστρέψω αυτούς τους ρόλους. Επίσης, ήθελα να υπάρχει ζωντανή μουσική στην παράσταση. Γι’ αυτό στο πιάνο βρίσκεται μια γυναίκα.

Έχουμε δουλέψει πολύ με την Αναστασία και πιστεύω ότι έχουμε δημιουργήσει ένα διάλογο μεταξύ λόγου και μουσικής.

Στο τέλος του έργου του, ο ποιητής αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της αφήγησης, ακουγόταν η Σονάτα του σεληνόφωτος του Beethoven. Η μουσική αυτή είναι απόλυτα ταιριαστή στη μουσικότητα και στην αίσθηση του ποιήματος του και γι’ αυτό ακούγεται και στη δική μας παράσταση. Το Gnossienne του Erik Satie είναι άλλο ένα κομμάτι που πιστεύω ταιριάζει στο λόγο του Ρίτσου. Εκτός όμως από τα ορχηστρικά κομμάτια, στην παράσταση ακούγονται και τρία τραγούδια που ερμηνεύω. Το Χάρτινο το φεγγαράκι (Μ. Χατζιδάκις, Ν.Γκάτσος), το Βράδυ (ποίημα του Κ. Καρυωτάκη μελοποιημένο απο τη Λ. Πλάτωνος) και το Επέστρεφε (ποίημα του Κ. Καβάφη μελοποιημένο  απ’ τον Θ. Μικρούτσικο).

Η επιλογή όλων των κομματιών, έγινε βάση της συναισθηματικής κατάστασης της ηρωίδας την εκάστοτε στιγμή. Επίσης, μου άρεσε πολύ το «πάντεμα» διαφορετικών ποιημάτων.

Η παράσταση όμως περιέχει και βιντεοπροβολές, όπου το σχεδιασμό τον έκανε η Μαρουσώ Μαρινοπούλου».

Δεδομένου ότι τόσο η «Βρωμιά» όσο και η «Σονάτα» είναι έργα μονοπρόσωπα, θεωρείται ότι η επαφή του ηθοποιού με το κοινό μέσα από μονολόγους είναι πιο ισχυρή και δεμένη;

«Δεν πιστεύω ότι ο μονόλογος υπερέχει των πολυπρόσωπων έργων, ως προς την επαφή του ηθοποιού με το κοινό. Είναι σίγουρα ένα πολύ δύσκολο είδος διότι ο ηθοποιός βρίσκεται μόνος πάνω στη σκηνή και η απεύθυνσή του στο κοινό είναι άμεση. Και στα δύο είδη όμως, υπάρχει η πιθανότητα να μην επιτευχθεί η ζητούμενη επικοινωνία, όταν η παράσταση στερείται αλήθειας».

Εκτός από τη «Σονάτα» στη Σύρο, βρίσκεται σε εξέλιξη η παρουσίαση της θεατρικής μεταφοράς του βιβλίου «Ρένα» του Αύγουστου Κορτώ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Ποια τα επόμενα καλλιτεχνικά βήματά σας;

«Εκτός απ’ τις παραστάσεις της «Ρένας» που συνεχίζονται με απόλυτη επιτυχία, πρόκειται να παρουσιάσω τη «Σονάτα» και στην Αθήνα για μια παράσταση, στο θέατρο Άλμα, την 1^η του Μάρτη. Υπάρχουν συζητήσεις και για μια άλλη συνεργασία, αλλά ακόμα δεν είναι τίποτα σίγουρο.

Παρεμπιπτόντως, φέτος νομίζω ότι έχω κακομάθει. Παίζω σε δύο απ’ τα ομορφότερα θέατρα της Ελλάδας. Τόσο, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όσο και στον Απόλλωνα κι έχω μεγάλη χαρά γι’ αυτό!».