Ελλάδα και Έλληνες

Οι Έλληνες κατοικούν στην Ελλάδα κι η Ελλάδα είναι η πατρίδα τους. Ταυτότητα! Πώς λοιπόν ορίζονται; Οι Έλληνες παρήγαγαν έναν από τους πιο υψηλούς, ίσως τον υψηλότερο, πολιτισμούς στην ιστορία του κόσμου. Κι αυτός έγινε παγκόσμιος. Πόσο συνέβαλε η Ελλάδα σ΄ αυτό;

Η πατρίδα των Ελλήνων δεν ήταν ποτέ σταθερή. Στην ακμή της εκτεινόταν από την Ιβηρική χερσόνησο ως την Ινδία. Ελλάδα όμως ήταν πάντοτε τούτη η χώρα με τα σημερινά περίπου σύνορά της. Η γεωγραφία της είναι μοναδική. Καμιά άλλη χώρα δεν έχει σε τόσο περιορισμένη επιφάνεια τόση ποικιλία εδάφους. Ψηλά βουνά, πεδιάδες, νησιά κλπ. Και η μορφολογία του εδάφους υπαγόρευσε στους αιώνες τις ασχολίες των ανθρώπων. Στα βουνά βοσκοί ή ληστές. Στις πεδιάδες αγρότες, τσιφλικάδες ή κολίγοι. Στα νησιά ναυτικοί ή πειρατές. Οι διαφορετικές ασχολίες τους διαμόρφωσαν διαφορετικές συνήθειες. Όμως όλοι αυτοί οι διαφορετικοί άνθρωποι είχαν κοινή γλώσσα και κατοικούσαν κοντά ο ένας με τον άλλον. Μοιραία έρχονταν σε επαφή, άλλοτε συγκρουσιακή, άλλοτε φιλική. Και αντάλλασσαν όχι μόνο προϊόντα, αλλά και σκέψεις, έννοιες, ιδέες. Να τι εννοώ. Κάποιος έχει δει ελιές, πεύκα, φοίνικες και όλα αυτά τα αποκαλεί «δέντρο». Άλλος έχει δει πλατάνους, οξιές και έλατα, κι αυτά είναι «δέντρα». Άλλη λοιπόν η έννοια του δέντρου για τον καθένα τους. Όταν όμως συζητούν μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας λέξεις και νοήματα, επεκτείνεται το εύρος των εννοιών τους. Η έννοια που αντιστοιχεί στη λέξη δέντρο, κοινή και για τους δυο, περιλαμβάνει ελιές, πεύκα, φοίνικες, πλατάνους, οξιές και έλατα. Μ΄ άλλα λόγια, λόγω της διαμόρφωσης της Ελλάδας, οι Έλληνες απέκτησαν έννοιες με μεγαλύτερο εύρος από τους άλλους λαούς. Κάποιες, μάλιστα, για τους Έλληνες απέκτησαν παγκόσμιο κύρος. Τέτοιες είναι π.χ. οι έννοιες του χρόνου, του χώρου, της λογικής κλπ. Δεν είναι τυχαίο που στην Ελλάδα ο Πλάτων κήρυξε τον αδιακύμαντο χώρο των νοητών ιδεών, ενώ ο Ηράκλειτος τη διαρκή μεταβολή των αισθητών πραγμάτων.

Πέρα από τη διαμόρφωση του εδάφους της, η Ελλάδα είναι το σταυροδρόμι ηπείρων. Ταξιδιώτες από τις παλιές ηπείρους, ανταλλάσσουν εδώ όχι μόνον εμπορεύματα, αλλά και πολιτισμό. Το 1922, το Ασιατικό πόδι της Ελλάδας κόπηκε, ύστερα από ιστορία 3500 ετών. Από τότε, «ανήκομεν εις την δύσιν». Βέβαια τα νησιά του Αιγαίου ήταν κάποτε οι γέφυρες στην επικοινωνία Ανατολής και Δύσης. Αυτό το ρόλο τον έχουν χάσει. Φθίνουν διαρκώς. Ο πληθυσμός τους λιγοστεύει και, αν δεν ληφθούν επειγόντως μέτρα, θα γίνουν ερημονήσια, εύκολη, βορά σε άλλους λαούς, από μια σκοπιά δικαιολογημένα, αφού εμείς θα τα έχουμε εγκαταλείψει!

Η σημασία της γεωγραφικής εγγύτητας μεταξύ διαφορετικών λαών με δυνατότητα επικοινωνίας, έχασε βαθμιαία τη σημασία της. Σήμερα, λαοί με μεγάλες διαφορές, από την Κίνα ως τις ΗΠΑ επικοινωνούν αστραπιαία μεταξύ τους. Η μοναδική γεωγραφία της Ελλάδας, μαζί με την ενιαία γλώσσα ήταν κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στην υπεροχή της αρχαιοελληνικής αριστείας. Η γλώσσα ήταν μοναδική, επειδή ενισχύθηκε με τη γραφή κατά τρόπο λογικό, προσιτό από όλους, καθώς σε κάθε φθόγγο αντιστοιχούσε ένα γράμμα και σε κάθε γράμμα ένας φθόγγος. Αυτή η υπεροχή της γλώσσας χάθηκε στους Αλεξανδρινούς χρόνους. Η μεγάλη μάζα των «βαρβάρων» έμαθαν να μιλούν Ελληνικά, αλλά όχι να γράφουν και να διαβάζουν. Έτσι, η γλώσσα άρχισε να αλλάζει. Οι λίγοι λόγιοι, στην προσπάθειά τους να μάθουν στους «βαρβάρους» τα «σωστά» Ελληνικά, συνέχισαν να γράφουν όπως οι πρόγονοί τους, και όχι πια όπως μιλούσε όλος ο κόσμος. Μάταιος κόπος: οι πολλοί δεν ήξεραν να διαβάζουν. Έτσι συντελέσθηκε η διάσταση γλώσσας και γραφής που μας ταλαιπωρεί έως σήμερα, που έχομε π.χ. 12 τρόπους για να γράφουμε 5 φωνήεντα. Με βάση τα παραπάνω, η υπεροχή των προγόνων μας δεν οφειλόταν στο DNA τους που τόχομε κληρονομήσει, αλλά σε περιβαλλοντικούς λόγους, στη διαμόρφωση τελικά της Ελλάδας, λόγους που ισχύουν ακόμη, αλλά έχουν χάσει ως ένα βαθμό τη σημασία που είχαν παλιά.

Και τώρα τι κάνομε; Φθίνομε με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η γεννητικότητα έχει μειωθεί τόσο, που σε μια-δυο γενιές δεν θα υπάρχουν αρκετοί νέοι για να εργάζονται ώστε να ανατρέφουν παιδιά και να τρέφουν τους γέρους, που ο αριθμός τους αυξάνεται. Οι νέοι, με υψηλή εκπαίδευση, χάρη στους κόπους όλου του λαού, εκπατρίζονται, διότι εδώ δεν βρίσκουν δουλειές και πάνε να διαθέσουν αλλού τις μεγάλες δυνατότητές τους. Χάνουν έτσι στην ξενιτιά σε λίγες γενιές την ελληνικότητά τους. Η Ελλάδα ερημώνει όχι μόνο διότι ο πληθυσμός δεν ανανεώνεται επαρκώς και εκπατρίζεται, αλλά και διότι αφήνει τον τόπο του για να συγκεντρωθεί στις μεγάλες πόλεις, οι οποίες είναι κέντρα κατανάλωσης, όχι παραγωγής. Το κενό καταλαμβάνεται από επήλυδες, νόμιμους ή συχνότερα παράνομους. Η Ελλάδα και ο πολιτισμός της πάντοτε αναπτυσσόταν και εξελισσόταν χάρη στη δημιουργική μίξη με τους «ξένους». Τώρα όμως, δεν υπάρχει κανένας προγραμματισμός για τον εξελληνισμό των μετοίκων. Τους χρειαζόμαστε, διότι δεν έχομε αρκετούς νέους να εργάζονται για να συντηρούν τους ηλικιωμένους και δεν έχομε αποτελεσματικό τρόπο να τους εμποδίζουμε να έλθουν σε ρυθμούς που να επιτρέπουν την προσαρμογή τους.

Ένας μακρόπνοος πολιτικός προγραμματισμός θα όφειλε να περιλαμβάνει: κίνητρα για αύξηση της γεννητικότητας· εκμετάλλευση των πλούσιων σε ενέργεια πόρων της Ελλάδας, (ήλιος, άνεμοι, κύματα, ιχθυοτροφεία στα νησιά και καλλιέργεια της εγκαταλειμμένης γης στη στεριά κλπ)· έρευνα στη γλώσσα και τη γραφή της, ώστε να ξανααποκτηθεί η ενότητά τους όπως στην αρχαιότητα· εντατικοποίηση της παιδείας, έτσι που: να μπορέσουν να εξελληνισθούν κάποιοι μέτοικοι που το επιθυμούν, να διατηρήσουν και ανακτήσουν την Ελληνική τους συνείδηση οι Έλληνες της διασποράς και να αναπτυχθεί η τεχνογνωσία που απαιτείται για την εκμετάλλευση των πόρων που προαναφέρθηκαν· φιλική προσέγγιση με τους γείτονές μας, ώστε να ξαναγίνουμε η γέφυρα μεταξύ ανατολής και δύσης. Δύσκολο εγχείρημα, καθότι οι γείτονές μας δεν έχουν «μπέσα». Ακόμη δυσκολότερο, καθότι γι΄ αυτούς εμείς δεν έχομε «μπέσα». Πρέπει όμως να επιχειρήσουμε την προσέγγιση πριν έλθουν απόμακροι ξένοι και εκμεταλλευθούν σε βάρος μας τον πλούτο που υπάρχει στο διεθνή χώρο ανάμεσά μας. Η γλωσσική ενότητα μεταξύ Ελλήνων της Αμερικής, Αυστραλίας, Καναδά, παραδουνάβιων περιοχών είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για τη συνέχεια της Ελληνικότητάς μας. Κι αυτά απαιτούν θυσίες, όχι μόνο υλικές.

Θα έχουμε το θάρρος να κάνουμε τις απαραίτητες, δυσβάστακτες, θυσίες που υπαινίσσομαι παραπάνω; Ο χρόνος θα το δείξει.