“Είναι γοητευτική η καταγραφή της προφορικής ιστορίας”

Στη δεύτερη φάση της προχωρά η καταγραφή των προφορικών μαρτυριών, αλλά και των αντικειμένων, της ιστορίας των δύο τελευταίων αιώνων της Παροικιάς, στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Πάρου, που θα πραγματοποιηθεί και φέτος το καλοκαίρι.

Το Φεστιβάλ Πάρου, έχοντας ως πυρήνα την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Παροικιάς, που αποτελεί και τον τόπο διεξαγωγής του, όπως και του νησιού γενικότερα, έχει ξεκινήσει ήδη από τον Οκτώβριο του 2018 ένα πρόγραμμα, με τη συμμετοχή ερευνητών και ακαδημαϊκών από τρία μεγάλα πανεπιστήμια, προκειμένου να προχωρήσει σε μία καταγραφή της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, των τελευταίων 150 περίπου ετών, μέσα από προφορικές μαρτυρίες, με στόχο το υλικό που θα προκύψει, να αποτελέσει και το θέμα του δεύτερου Φεστιβάλ, που θα διεξαχθεί από τις 12 έως τις 14 Ιουλίου 2019.

Στο πλαίσιο αυτό, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Πάρου, έλαβε ομόφωνη απόφαση, σύμφωνα με την οποία θα υπογραφεί συμβόλαιο συνεργασίας μεταξύ του Δήμου και της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας, που διοργανώνει το Φεστιβάλ, ώστε μέσω του Φεστιβάλ να εκπονηθεί τεκµηρίωση των αντικειµένων της «λαογραφικής συλλογής» του Δήµου Πάρου.

Διαμόρφωση της “πρώτης ύλης” του 2ου Φεστιβάλ

Όπως σημείωσε, από την πλευρά των συντελεστών του Φεστιβάλ Πάρου, κ. Κατερίνα Κωνσταντίνου, “με το Φεστιβάλ Πάρου, έχουμε ξεκινήσει από πέρσι τον Οκτώβρη, ένα συμμετοχικό ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο “Μικρές και μεγάλες ιστορίες της Πάρου”. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα, ουσιαστικά, δημόσιας ιστορίας, το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Heritage Management Organisation του Πανεπιστημίου Kent”.

Η κ. Κωνσταντίνου σημείωσε, ότι “στο πρώτο μέρος του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε καταγραφή προφορικών ιστοριών και μέσα από αυτό συγκροτήθηκε μία ερευνητική ομάδα, που απαρτίζεται από άτομα της τοπικής κοινωνίας, οι οποίοι συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να παίρνουν συνεντεύξεις και στη συνέχεια εμείς αρχειοθετούμε και τεκμηριώνουμε όλες αυτές τις ιστορίες, ώστε να είναι προσβάσιμες και σε άλλους ενδιαφερόμενους, ερευνητές ή μη”.

Το δεύτερο μέρος, σύμφωνα με την κ. Κωνσταντίνου, “είναι αυτό που ξεκινά τώρα και αφορά στην καταγραφή της λαογραφικής συλλογής. Η λαογραφική συλλογή της Παροικιάς ήταν μία πρωτοβουλία επίσης της τοπικής κοινότητας πριν από αρκετά χρόνια. Η καταγραφή της ποτέ δεν έγινε σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές τάσεις, έχει μία υποτυπώδη καταγραφή και είναι πράγματα που έχουν δωρίσει διάφοροι άνθρωποι. Ο όρος “λαογραφική” συλλογή δόθηκε από τα άτομα, που προσπάθησαν να τη συγκροτήσουν, ωστόσο, στην πραγματικότητα, επειδή η Παροικιά έχει χαρακτηριστικά άστεως, τα αντικείμενα δεν είναι και τόσο λαογραφικού ενδιαφέροντος”, με την ίδια να διευκρινίζει, πως πρόκειται για αντικείμενα που αφορούν στη ναυτική ιστορία, δωρεές από τις αρχοντικές οικογένειες της Πάρου, οικογένειες μεγαλοκτηματιών, που συνήθως έχουν καταβολές και από την εποχή της Ενετοκρατίας.

Τέλος, κατά την τρίτη φάση, “όλο αυτό το υλικό των συνεντεύξεων, της προφορικής ιστορίας, καθώς και το υλικό αυτής της συλλογής, θα αποτελέσει την πρώτη ύλη, από την οποία θα προκύψει το 2ο Φεστιβάλ Πάρου, που θα πραγματοποιηθεί από τις 12 έως τις 14 Ιουλίου 2019. Σε αυτό το τρίτο μέρος, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, θα γίνει η επιμέλεια όλου αυτού του υλικού, συμπεριλαμβανομένης και της εκθεσιακής επιμέλειας, προκειμένου να συγκροτηθεί και το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, που θα βασίζεται στο υλικό, για τον προγραμματισμό δράσεων και εκδηλώσεων και δημιουργία σχετικού έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού”.

Στο επίκεντρο η “άγνωστη” ιστορία

Όπως τόνισε η κ. Κωνσταντίνου, “η ΑΜΚΕ Φεστιβάλ Πάρου ιδρύθηκε στις αρχές του 2018, ωστόσο η ιδέα και η προεργασία του, είχε ξεκινήσει αρκετά χρόνια πριν. Και στην πρώτη του εκδοχή, πέρσι το καλοκαίρι, το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου, είχε επίσης άξονα την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς”.

Όσον αφορά στη σημασία του παρόντος εγχειρήματος, εξήγησε, πως “καταγράφουμε το νεότερο πολιτισμό, μέσω της βιωμένης μνήμης των ανθρώπων. Το ενδιαφέρον αυτής της διαδικασίας, είναι ακριβώς, ότι καταγράφουμε αυτό το κομμάτι της ιστορίας, που δεν έχει «φωνή»”. Όπως διευκρίνισε, παρά το γεγονός, ότι η Πάρος διαθέτει πλούσια αρχαιολογική, καθώς και μεσαιωνική κληρονομιά, “αυτά όμως έχουν μελετηθεί, αποτελούν μουσειακούς/μνημειακούς τόπους, έχουν διαρκώς επισκεψιμότητα, αλλά και μία επιμέλεια, ως προς το πώς παρουσιάζονται στον κόσμο. Πέρσι αυτό το κομμάτι ήταν μέρος του φεστιβάλ, αλλά φέτος μετατοπίζουμε το ενδιαφέρον σε αυτή τη νεότερη ιστορία, την προφορική ιστορία, που δεν υπάρχει άλλος τρόπος να καταγραφεί πέραν του φωτογραφικού υλικού, των αντικειμένων και των προφορικών μαρτυριών”.

Οι προφορικές ιστορίες βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση ζητημάτων, όπως “πώς ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων στην Παροικιά, ποια ήταν η κοινωνική διαστρωμάτωση της Παροικιάς, τους δύο τελευταίους αιώνες, ο χρονικός ορίζοντας με τον οποίο ασχολούμαστε, στο πλαίσιο του προγράμματος. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ γοητευτικά για μας, αλλά και για τους ερευνητές και ακαδημαϊκούς, που συνεργάζονται μαζί μας”.

“Οι άνθρωποι ζουν με την πολιτιστική τους κληρονομιά”

Ερωτώμενη, για το ποιος θεωρεί ότι είναι ο συνδετικός κρίκος, μεταξύ του πρόσφατου παρελθόντος, που μελετά το πρόγραμμα και της σύγχρονης ζωής, η κ. Κωνσταντίνου επισημαίνει, πως “δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από τις μνήμες των ανθρώπων, από τους ζωντανούς ανθρώπους, που θυμούνται. Και αν δεν καταγράψουμε αυτές τις αναμνήσεις, αυτές τις μνήμες, αυτές απλά θα χαθούν. Το σημείο επαφής είναι κυρίως αυτοί οι άνθρωποι, στους οποίους δίνουμε την ευκαιρία να τις αφηγηθούν και πάλι, ώστε να περάσουν και στις επόμενες γενιές, με αυτό τον τρόπο”.

Μάλιστα, η ίδια κρίνει, πως η σύνδεση μεταξύ του χτες και του σήμερα είναι επίσης κάτι, που αποτυπώνεται και στην καθημερινότητα του παριανού πολίτη. “Στην Παροικιά και την Πάρο γενικότερα οι άνθρωποι ζουν καθημερινά μαζί με την πολιτιστική τους κληρονομιά. Για παράδειγμα, η Παροικιά είναι χτισμένη πάνω στην αρχαϊκή πόλη, η οποία αποτέλεσε τη βάση για να οικοδομηθεί η πόλη στη μεσαιωνική εποχή, στην οποία εξελίχθηκε η σημερινή πόλη της Παροικιάς. Οι άνθρωποι της Παροικιάς, λοιπόν, περιβάλλονται διαρκώς από την ιστορική και πολιτιστική τους κληρονομιά και αυτό φυσικά επηρεάζει και στην καθημερινότητά τους”.