Οι σπόροι “μαρτυρούν” την αγροτική ιστορία της Τήνου

Με αμείωτο ενδιαφέρον συνεχίζεται, η σημαντική έρευνα που στοχεύει στην καταγραφή και τη συλλογή φυτογενετικών πόρων (σπόροι κλπ) και πληροφοριών για τις τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες της Τήνου, με μία δέσμη νέων δράσεων από τις 22 έως και τις 28 Μαΐου 2023. Η Εταιρεία Τηνιακών Μελετών, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε συνέχεια της 1ης ερευνητικής αποστολής για τις τοπικές φυτικές ποικιλίες της Τήνου που έλαβε χώρα τον περασμένο Φεβρουάριο, υλοποιεί εκ νέου έρευνα πεδίου, με αυτό τον σκοπό. 

Η δράση αυτή, αποτελεί συνέχεια των επιστημονικών ημερίδων που διοργανώθηκαν σε Τήνο και Αθήνα και εντάσσεται στην πρώτη φάση του προγράμματος που εκπονεί η Εταιρεία Τηνιακών Μελετών για την καταγραφή, διάσωση και ανάδειξη των τοπικών παραδοσιακών φυτικών ποικιλιών της Τήνου, καθ’ υλοποίηση του πρωτοκόλλου συνεργασίας με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Θ. Χίου: “Μέσα από τους ανθρώπους, αναζητούμε το παρελθόν και την ιστορία”

Ο πρόεδρος της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών, Θεόδωρος Χίου, μίλησε στην “Κοινή Γνώμη” για την σημαντική έρευνα που πραγματοποιείται στο νησί των Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, τονίζοντας μεταξύ άλλων: “Πραγματοποιούμε για δεύτερη φορά μία έρευνα πεδίου σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Αναζητούμε πληροφορητές από όλα τα χωριά της Τήνου, κυρίως ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Μέσα από αυτούς τους ανθρώπους, αναζητούμε το παρελθόν και την ιστορία, και δείγματα από παλιές τηνιακές ποικιλίες, όχι μόνο κηπευτικά, αλλά και δέντρα και αμπέλια, δηλαδή πιάνουμε όλο το εύρος. Κατά βάση, ξεκινάμε την έρευνα μας, από τα σιτάρια, κριθάρια, συνεχίζουμε με τα όσπρια, προχωράμε στα κηπευτικά και μετά έχουμε δέντρα, τα οποία και χωρίζονται σε διαφορετικές κατηγορίες. Μία συνέντευξη με έναν κάτοικο του νησιού, ουσιαστικά περιέχει ερωτήσεις για τα παραπάνω είδη, και αν ο ίδιος διαθέτει και κάποιους σπόρους, μας δίνει για την έρευνά μας.”

Η πορεία των σπόρων μετά τη συλλογή

Στην συνέχεια, ο κ. Χίου, μίλησε για την πορεία που ακολουθούν οι σπόροι, μετά τη συλλογή τους, λέγοντας, ότι, “οι σπόροι στη συνέχεια χωρίζονται και πηγαίνουν στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και αποθηκεύονται σε τράπεζες σπόρων στο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. Το αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς που κάνουμε, θα είναι μία καταγραφή, δηλαδή ένα μικρό βιβλίο, το οποίο θα αναλύει, το τι υπάρχει στο νησί από σπόρους, χτίζοντας ουσιαστικά την γεωργική ιστορία του τόπου”.

Η απάντηση στο ερώτημα, για το αν υπήρχαν κατά το παρελθόν προϊόντα στο νησί, τα οποία δεν υπάρχουν πλέον, προκαλεί έκπληξη. “Κάποτε στο νησί υπήρχε εκτεταμένα κριθάρι, σιτάρι, βρώμη και βύνη, καθώς παντού φυτεύανε και στις συνεντεύξεις που κάνουμε, μας το λένε. Ένας λόγος που πιστεύω, ότι δεν τα φυτεύουν πλέον, είναι διότι εγκαταλείφθηκε η γη. Όλοι λένε ότι πλέον υπάρχει λιγότερο νερό στο νησί, το οποίο είναι απαραίτητο, αλλά εγώ θεωρώ ότι εγκαταλείφθηκε η γη, γιατί ιστορικά αυτό που αναφέρω τοποθετείται κοντά στη δεκαετία του 1950-1960”, τόνισε ο ο πρόεδρος της Εταιρίας Τηνιακών Μελετών. 

Ρ. Θανόπουλος: “Ο ρόλος μου είναι να επισκεφτώ όλα τα χωριά της Τήνου”

Ο Δρ. Ροίκος Θανόπουλος, Γεωπόνος, του Τμήματος Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, που ηγείται της συγκεκριμένης έρευνας, μίλησε στην εφημερίδα για την εργασία που έχει αναλάβει, λέγοντας πως “ο ρόλος μου είναι να επισκεφτώ όλα τα χωριά της Τήνου, προκειμένου να μιλήσω με ανθρώπους που καλλιεργούσαν παλιά, είτε έχουν ζήσει της εποχές της καλλιέργειας, των τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών, δηλαδή των ποικιλιών που έχουν δημιουργήσει οι αγρότες στο νησί. Αυτό το τονίζουμε, γιατί μιλάμε για τις παραδοσιακές ποικιλίες και αφορούν όλα τα γεωργικά είδη. Για παράδειγμα στο αμπέλι, οι παραδοσιακές τηνιακές ποικιλίες αμπέλου, είναι αρκετά γνωστές στους περισσότερους, όπως η ποικιλία Ποταμίσι, Κουμαριανό, Ροζακί, αλλά αυτό συμβαίνει σε όλα τα είδη που γνωρίζουμε.”

Οι 3 βασικοί στόχοι της έρευνας

Κλείνοντας ο κ. Θανόπουλος, θέλησε να αναφερθεί στους τρεις βασικούς στόχους που έχει η συγκεκριμένη έρευνα, οι οποίοι όπως είπε, είναι:

1) Να καταγράψουμε την ιστορία όλων των τοπικών ποικιλιών του νησιού. Δηλαδή να βρούμε, σε ποιες ποικιλίες, και σε ποια είδη, υπήρχε καλλιέργεια, για αυτό και κάνουμε συνεντεύξεις σε κάθε χωριό της Τήνου.

2) Να συλλέξουμε σπόρους, των ποικιλιών αυτών που έχουν αναφερθεί, τοπικών και παραδοσιακών ποικιλιών πάντα, επομένως οι συνεντεύξεις βοηθούν να τους ανακαλύψουμε και να τους εξετάσουμε σε βάθος. Στο τέλος, εξάλλου, φιλοδοξούμε να υπάρξει και μία έκδοση με την ιστορία της γεωργίας του νησιού. Οι σπόροι που συλλέγουμε, αποθηκεύονται σε ψυγεία, σε χαμηλή θερμοκρασία, ώστε να μπορούν να διατηρηθούν, για μελέτη και για χρήση, ενδεχομένως, για να μπορεί κάποιος να επαναφέρει μία ποικιλία. Και τέλος,

3) Η αξιοποίηση των ευρημάτων της έρευνας. Δηλαδή, το να μάθει, η τοπική κοινωνία, τι υπάρχει στην Τήνο και τι από αυτά θα μπορούσε να υπάρξει και σήμερα και τι θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική ζωή του νησιού. Για παράδειγμα, βρίσκουμε ένα πολύ αξιόλογο προϊόν, που είναι το ρεβύθι Τήνου, γιατί λοιπόν αυτό το υπέροχο προϊόν, να μην υπάρχει στα εστιατόρια, όπως για παράδειγμα υπάρχει, η φημισμένη φάβα της Σαντορίνης, που την αναζητούν όλοι. Έτσι αντίστοιχα θα μπορούσε να γίνει με προϊόντα από την Τήνο. 

Ο Δρ. Ροίκος Θανόπουλος με την υποστήριξη της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών, θα πραγματοποιήσει συνεντεύξεις και συλλογή υλικού (σπόροι) από τις περιφέρειες των χωριών, Κάμπου, Ταραμπάδου, Σμαρδάκιτου, Κτικάδου, Χατζηράδου, Λουτρών, Ξυνάρας, Σκαλάδου, Κρόκου, Βωλάξ, Κώμης, Καλλονής, Αγαπιού, Αετοφωλιάς, Κάτω Κλείσματος. 

Ποια είναι η Εταιρία Τηνιακών Μελετών

Η Εταιρεία Τηνιακών Μελετών είναι επιστημονικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ιδρύθηκε το 1993. Εδρεύει στην Αθήνα και διατηρεί και Παράρτημα στην Τήνο. Είναι φορέας εγγεγραμμένος στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού και οι καταστατικοί σκοποί της Εταιρείας είναι η έρευνα, η μελέτη, η προβολή και η προστασία του φυσικού, κοινωνικού, τεχνο-οικονομικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος της Τήνου. 

Οι σκοποί της Εταιρείας πραγματώνονται διαμέσου της διεπιστημονικής σπουδής θεμάτων που αναφέρονται στην Τήνο, είτε άμεσα είτε έμμεσα, υπό το πρίσμα των κλάδων της ιστορίας, της αρχαιολογίας, της λαογραφίας, της οικολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της γλωσσολογίας, της οικονομίας, της αρχιτεκτονικής, της ιστορίας της τέχνης, της ιστορίας της λογοτεχνίας καθώς και κάθε άλλης συγγενικής επιστήμης. Η Εταιρεία Τηνιακών Μελετών, ως αμιγώς επιστημονικό σωματείο του νησιού, αποτελεί εξ αντικειμένου ένα φυσικό όχημα για την έρευνα, μελέτη, προστασία και προβολή του φυσικού, κοινωνικού, τεχνο-οικονομικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος της Τήνου.