Το Γυμνάσιο της Ερμούπολης είναι το πρώτο που λειτούργησε στην Ελλάδα!

Το 1833 οι Χιώτες που είχαν φθάσει στην Ερμούπολη, λίγα χρόνια πριν, ζήτησαν από τον Νεόφυτο Βάμβα να δεχθεί ώστε να δημιουργηθεί το Ελληνικό σχολείο της κοινότητας… με την διεύθυνση και των άλλων σημαντικών εκπαιδευτικών σχολείων…Ο Βάμβας δεν αρνήθηκε και στις 11Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου παρέδωσε στους εφόρους το «Γενικόν Σχέδιον του εν Ερμουπόλει Γυμνασίου»! Ονομασία που πρώτος καθιέρωσε τότε. Στις 8 Οκτωβρίου γιορτάστηκε η έναρξη του πρώτου σχολικού έτους στο Γυμνάσιο που στεγάστηκε προσωρινά στο δημοτικό σχολείο… που τότε ήταν για κορίτσια. Μαζί με τον Νεόφυτο Βάμβα, οι δάσκαλοι Ν. Φαρδούλης και Ι. Ξενοφωτίδης, ανέλαβαν τη διδασκαλία στο σχολείο το νεοσύστατο που μόλις ξεκίνησε. Ύστερα από ένα χρόνο, στις 13Νοεμβρίου 1834, έγιναν και τα εγκαίνια του πολύ σπουδαίου και σημαντικού Γυμνασίου. Όπως αναφέρει το κείμενο: «…εις την νέαν οικοδομήν, κτίριον ευρύχωρον και μεγαλοπρεπές, χωρητικότητος πολλών μαθητών». Το Γυμνάσιο αναγνωρίστηκε στα 1835 από το Δημόσιο, που ανέλαβε ένα μεγάλο μέρος των εξόδων του. Με την ίδια απόφαση διορίστηκε επίσημα ο πρώτος γυμνασιάρχης και καθηγητής των φυσικών επιστημών ο αρχιμανδρίτης Νεόφυτος Βάμβας και καθηγητής ο Ν. Φαρδούλης της Ελληνικής φιλολογίας, ο Α. Δουραμάνης των μαθηματικών, ο Κάρολος Φαβρίκος της Λατινικής και ο Κ. Παππάς των εμπορικών επιστημών. Από τα πρώτα χρόνια δημιουργήθηκε και μία αρκετά πλούσια βιβλιοθήκη για τις ανάγκες των μαθητών.

Γυμνάσιο Ερμούπολης και Ναυπλίου

Το Γυμνάσιο της Ερμούπολης είναι το πρώτο που λειτούργησε στον ελληνικό χώρο τον Οκτώβριο του 1833.Το κτίριό του, μαζί και με το Γυμνάσιο του Ναυπλίου, είναι από τα πρώτα οικοδομήματα που χτίστηκαν ειδικά γι’ αυτό το σκοπό. Να προσφερθεί γνώση στους νέους. Τα εγκαίνια του Γυμνασίου στο νέο κτίριο έγιναν στις 13 Νοεμβρίου 1834. Από επιστολή του Λουκά Ράλλη, δημοσιευμένη σ ’αθηναϊκή εφημερίδα, μαθαίνουμε για την οικοδομή και την τελετή των εγκαινίων: «Η ημέρα αυτή προσδιορίσθηκε για την μετάβασιν των μαθητών του Γυμνασίου της Κοινότητας εις την νέαν οικοδομήν, κτίριον ευρύχωρον και μεγαλοπρεπές, χωρητικότητας οκτακοσίων περίπου μαθητών». Άρχιζε πριν από αρκετούς μήνες το κτήριο να είναι ευρύχωρο και να έχει ωραία χωρητικότητα για πολλούς μαθητές. Αυτό είχε φροντίσει ο αρχιτέκτονας Ερλάχερ, με ένα σχέδιο θαυμάσιο και ειδικό για τους νέους μαθητές. Αυτό το θαυμάσιο Γυμνάσιο της Σύρου δημιουργήθηκε άριστα με τη συνδρομή και των εμπόρων και διαφόρων άλλων… φιλελλήνων, που ζούσαν και αγαπούσαν ιδιαίτερα αυτή την υπέροχη πόλη (την Ερμούπολη), που όλη την θαύμαζαν. Το σημαντικό είναι ότι και σήμερα, στα δικά μας χρόνια, αυτή η πόλη ενθουσιάζει και θαυμάζεται πάντα τους κατοίκους της και ιδιαίτερα τους επισκέπτες της.

Το Γυμνάσιο σήμερα

Στην κατάσταση που διατηρείται σήμερα, νομίζω ότι μαρτυρεί την αρχική μορφή του. Οι παλαιότεροι κάτοικοι ισχυρίζονταν ότι ήταν πολύ πιο εντυπωσιακό. Είναι διώροφο και έχει σχήμα μεγάλου ορθογώνιου. Οι διαστάσεις του, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, είναι 39,05 Χ 13,35. Στην πρόσοψη προεξέχει κατά ένα μέτρο το κεντρικό του τμήμα. Στην πίσω πλευρά υπάρχει επίσης προεξοχή, όπου περιλαμβάνεται το κλιμακοστάσιο. Στην παλαιά εποχή, το 1840 και λίγο αργότερα στους περισσότερους χώρους οι εσωτερικές αίθουσες ήταν μεγάλες, άνετες με ψηλά ταβάνια. Στην κεντρική αίθουσα του πρώτου ορόφου υπήρχε μια μεγάλη τοιχογραφία, σχετικά νεότερη, (νομίζω ότι υπάρχει ακόμη), που εικονίζει τον Παρθενώνα, που κάλυπτε ολόκληρο τον τοίχο πίσω από την έδρα της διδασκαλίας. Το αρχικό σχέδιο του Erlacher, όπως είχε αναφέρει ο Ράλλης, σε μία επιστολή του που υπάρχει στις γνωστές θέσεις, τα ζωγραφικά σχέδια που είχε δημιουργήσει δεν εφαρμόστηκαν ακριβώς όπως τα ζωγράφισε. Φυσικά, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, το κτίριο του Γυμνασίου για την εποχή εκείνη: «μέγαρον αντάξιον προς τον ιερόν σκοπόν τέμενος, αφού αργότερα ουδόλως τούτο εβελτιώθη».Η Ερμούπολη δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 από Χιώτες, ψαριανούς, Κασσιώτες, Κρητικούς, Σμυρνιούς κ.α. Αναδείχθηκε σε σημαντικό λιμάνι της ανατολικής Μεσογείου και αποτέλεσε το πρώτο αστικό κέντρο στην Ελλάδα. Ως πνευματικό ίδρυμα είχε πανελλήνια ακτινοβολία. Φοίτησαν σε αυτό νέοι από πολλά μέρη της ελεύθερης ή και της Τουρκοκρατούμενης Ελλάδας, όπως ο Ελ. Βενιζέλος, ο Κων. Βολανάκης, ο Ανδρέας Συγγρός, ο Γιάννης Χαλεπάς κ.α.

Το κτίριο του Γυμνασίου φιλοξένησε μαθητές της μέσης Εκπαίδευσης. Το 2000 παραχωρήθηκε από το Δήμο της Ερμούπολης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. (Συνεχίζει αυτό το σχολείο να προσφέρει την δημόσια εκπαίδευση και να εκπληρώνει τους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε).