ΣΥΡΟΣ

Ποσειδωνία Ντελλαγκράτσια: Διπλό όνομα για το πανέμορφο Συριανό θέρετρο. Ποσειδωνία το επίσημο. Όπως γράφουν στην αρχαιότητα οι ειδικοί, η Ποσειδωνία ήταν τόπος λατρείας του Ποσειδώνα στην αρχαιότητα. Ντελλαγκράτσια είναι το επικρατέστερο μέχρι σήμερα από την εκκλησούλα της Παναγίας της Χάριτος (Madona della grazia) από την εποχή των Ενετών. Μαγεύει τον επισκέπτη η ατμόσφαιρα της αρχοντιάς και του πλούτου. Δεν μπορείς να πιστέψεις πως τούτο το νησί κρύβει σε μια γωνιά του, μια θαυμάσια Κηφισσιά με μοναδικής αρχιτεκτονικής αρχοντικά με εντυπωσιακό διάκοσμο, αγάλματα και περίτεχνα μπαλκόνια που προβάλλουν μέσα σε πευκόφυτους κήπους. Στον λόφο της Ντέλλαγκράτσιας δεσπόζει η καθολική εκκλησία του Αγίου Πέτρου (1860). Λίγα χρόνια αργότερα το 1871 κτίστηκε η ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη με το θαυμάσιο μαρμάρινο τέμπο, έργο του γλύπτη Γεωργίου Βιτάλη. Οι δύο εκκλησίες απέναντι κοιτάζονται φιλικά. Δύο δόγματα, δύο κοινωνίες αδελφωμένες. Ο θεός είναι ένας!

Βάρη

Βάρη: Το πολυπληθέστερο χωριό της Σύρου (ήταν κάποτε... είναι ακόμη και σήμερα), με εκτεταμένο αγροτικό οικισμό. Εντυπωσίαζαν πάντοτε τα πολλά θερμοκήπια και τα καλλιεργημένα περιβόλια... που κάποτε ήταν ονομαστά για τα πρωινά ζαρζαβατικά τους. Ο Ανδρέας Φραγκίδης, στο τέλος του 19ου αιώνα έγραφε: “Βάρη χωριόν πολυπληθές μέσω κοιλάδος ευρείας, πλούσιας και ευφορώτατης, πλήρες υδάτων, μετά ναού επί λοφίσκου ιδρυμένου επ’ ονόματι της Παναγίας και εφημερίου καθολικών, μικρού νεκροταφείου, πλείστων οικογενειών και σχολείου Δημοτικού. Έχει ευρείας και πλείστας οδούς διατεμνούσας πολυτρόπως το χωρίον και αποτελεί το κομματικόν έρεισμα των υποψηφίων αρχόντων εκάστοτε εν ταις αρχαιρεσίες του δήμου των Συριανών, διότι το χωρίον του κέκτηται υπέρ τους 130δημότας αυτού”. ( το κείμενο έγραψε τον 19ο αιώνα ) Μαζί με τη γοητεία της γλώσσας ο Ανδρέας Φραγκίδης στην “Ιστορία της Νήσου Σύρου” περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την εικόνα του χωριού.  Στις αρχές του 21ου αιώνα τα δεδομένα έχουν αλλάξει και ως προς τους δημότες που πλησιάζουν τους 1.000 περίπου, ίσως και ως προς την “πληρότητα” των υδάτων! Ο όρμος της Βάρης, κλειστός και προστατευμένος από του Βοριά, καταλήγει σε μια υπέροχη αμμουδιά. Οι περισσότεροι προϊστορικοί οικισμοί της Σύρου βρίσκονταν στη νότια πλευρά της Βάρης, στη χερσόνησο Χοντρά! Τα τυχαία ευρήματα στην επιφάνεια του εδάφους, όπως οψιδιανός, * αιχμές από βέλη... κ.α., μας καλούν να κρίνουμε τον οικισμό αυτό σαν οικισμό της νεολιθικής εποχής του Σάλιαγκου (4.000 – 3.000 π.Χ. περίπου).

ΦΟΙΝΙΚΑΣ

Φοίνικας: Το μεγάλο χωριό με τ’ αλμυρίκια. Ψαράδες κι αγρότες (παλαιότερα) ήταν οι μόνοι κάτοικοι. Ξεκίνησε ψαροχώρι κι είναι (έως σήμερα) κωμόπολη πια. Σίγουρο και προστατευμένο αραξοβόλι ο Όρμος του και καταφύγιο για τις ψαρόβαρκες και τους ταλαιπωρημένους απ’ το Αυγουστιάτικο μελτέμι ιστιοπλόους. Είχε γίνει καταφυγή από τους αρχαίους Φοίνικες (δεν ήταν Έλληνες) που διάλεξαν τον όρμο να καταλαγιάσουν. Σιγά – σιγά έγινε αποικία τους. Σταθμός και κόμβος έγινε το απάνεμο λιμάνι του Φοίνικα για τους θαλασσοκράτορες της προϊστορικής εποχής. Αναφέρει και γράφει ο Ανδρέας Φραγκίδης, (έχοντας τις πηγές του στις μελέτες του Τιμ. Αμπελά και του Ιωάννη Σβορώνου)”... Ότι οι Φοίνικες ήλθον εις Σύρον, ουδεμία υπάρχει σήμερον αμφιβολία... Εις τα νοτιοδυτικά της νήσου κείται ο λιμήν Φοίνικας και Ποσειδείων, περιβρέχων παραλίαν, εφ’ ής βεβαίως εύρηνται πολλά λείψανα μαρτυρούντα την ύπαρξιν παλαιοτάτης πόλεως ανηκούσης εις χρόνους προ της εισαγωγής των γνωστών ημίν γραμμάτων. Η δε ονομασία Φοίνικας διετηρήθη μέχρις ημών αλώβητος: (αβλαβής)...” Ευτυχώς για τη Σύρο, ο Όμηρος φύλαξε πολύτιμους στίχους που παρουσιάζουν το νησί όπως το είδε ή όπως άκουσε να μιλούν γι αυτό. Όταν ο Οδυσσέας επιστρέφει στην Ιθάκη μετά τις περιπλανήσεις του, συναντά τον πιστό χοιροβοσκό του τον Εύμαιο, ο οποίος τον φιλοξενεί στο σπίτι του αλλά δεν τον αναγνωρίζει.

Η διήγηση του Εύμαιου περιγράφει το νησί της Σύρου

Ο Εύμαιος λέει στον Οδυσσέα. “Υπάρχει μία νήσος Συρίη αν την έχεις ακούσει, πιο ψηλά από την Ορτυγία (Δήλος) προς τα δυτικά της. Ο κόσμος της ποτέ δεν πεινάει ούτε προσβάλλεται από αρρώστιες. Όταν γερνάνε οι άνθρωποι στην πόλη βρίσκουν γλυκό θάνατο με τα βέλη του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Και στις δύο πόλεις βασιλιάς ήταν ο Κτήσιος, που έμοιαζε με τους αθανάτους...” Διηγήθηκε πολλά σπουδαία περιστατικά και περιέγραψε ότι σ’ αυτό το νησί ήλθαν άνδρες Φοίνικες έμπειροι ναυτικοί. Στο Φοίνικα της Σύρου, στη θέση του σημερινού λιμενίσκου και μέσα στο λιμάνι εντοπίστηκαν πολλά αρχαία αγγεία. Ο Φοίνικας αποτελούσε το επίνειο της αρχαίας πόλης “Ποσείδια” της σημερινής Ποσειδωνίας και ήταν σε χρήση από τους πολύ παλαιούς... και τους τότε κλασσικούς χρόνους, δηλαδή τον 5ο π.Χ. αιώνα. Ένας λαός με πνεύμονά του τη θάλασσα ήταν φυσικό να ιδρύσει και να αναπτύξει πολλές παράλιες πόλεις, που καταποντίστηκαν από φυσικές καταστροφές αλλά και από την ανύψωση της θάλασσας. Ο Φοίνικας έχει μια θαυμάσια φυσική προστασία από τον Βοριά. Προστασία που είναι το βουνό του Χαρασσώνα με την ήρεμη πλαγιά που κατρακυλά ως τον όρμο.

= Η Αγγελική Σίμωση αρχαιολόγος εναλίων Αρχαιοτήτων έκανε υποβρύχια έρευνα και ανεκάλυψε... το παρελθόν του κάποτε σπουδαίου Φοίνικα, ως... μικρής πολιτείας.