Η θέση μου

Φίλοι που διαβάζουν τις επιφυλλίδες μου μού καταλογίζουν πως δεν παίρνω θέση. Δεξιός ή αριστερός; Ευρωπαϊστής ή αντιευρωπαϊστής; Διλήμματα μάταια μου φαίνονται. Σαν εκείνα τα φοβερά: «Πλούσιος ἢ πένης; Βασιλεὺς ἢ στρατιώτης; Δίκαιος ἢ αμαρτωλὸς;» Κι όμως, έχω θέσεις και τις έχω παρουσιάσει επανειλημμένα. Μόνο που δεν περιορίζονται από τα συνηθισμένα διλήμματα.

Και να κάποιες από τις θέσεις μου. Χρειαζόμαστε ανάπτυξη. Είτε δημόσια είτε ιδιωτική. Είτε με ευρώ είτε με δραχμή. Κι όταν λέω «ανάπτυξη», δεν εννοώ κάτι αόριστο. Εννοώ επενδύσεις μέσα σε προγραμματισμένα πλαίσια. Δηλαδή εκεί όπου συναντώνται ανάγκες, υπάρχοντες πόροι και τεχνογνωσία. Ανάγκες δικές μας και διεθνείς (για εξαγωγές). Πόροι που υπάρχουν εδώ, στην πατρίδα που έχομε σφραγίσει με τη γνώση και την τέχνη μας, όπως είναι ο ήλιος, άνεμοι, κύματα, θάλασσα, υδατοπτώσεις, ποικιλία της στεριάς μας. Εννοώ άμεσες επενδύσεις στην παραγωγή ενέργειας είτε φυσικής (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, κυματοηλεκτρική παραγωγή, υδατοπτώσεις) είτε βιολογικής (ιχθυο-, μαλακιο-, οστρακο-καλλιέργειες ως την παραγωγή μαργαριταριών, αν γίνεται, και μέγιστης ποικιλίας από τους κάμπους ως τα ψηλά βουνά, κτηνοτροφικών και γεωργικών προϊόντων). Τέτοια ανάπτυξη είναι χαμηλής απόδοσης και περιορισμένη, αλλά εκλεκτή, πεντακάθαρη και, προπάντων, ανεξάντλητη. Και βέβαια τεχνογνωσία. Περασμένες κυβερνήσεις (που συχνά κατηγορούνται για λαϊκίστικη σπατάλη) δημιούργησαν πανεπιστήμια που μπορούν σήμερα να προσφέρουν την κατάλληλη τεχνογνωσία που χρειάζεται. Η μακρά αναξιοπιστία μας θα απαιτήσει να αρχίσει η ανάπτυξη ως δημόσια, αλλά στη συνέχεια, θα μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί αντί να ξεπουληθεί.

Οι επενδύσεις χρειάζονται λεφτά. Λεφτά δεν υπάρχουν. Ένα καλά σχεδιασμένο σχέδιο, με λεπτομερή κοστολόγηση, χωρίς ασάφειες, έχει πιθανότητες να χρηματοδοτηθεί με επενδύσεις ιδιωτών ή και με δάνειο από ξένους. Μπορεί και μακάρι! Λυπάμαι όμως, αλλά εκεί που έχομε φθάσει, η μόνη αξιόπιστη χρηματοδότηση μπορεί να γίνει από τους φορολογουμένους. Γενναία περικοπή μισθών και συντάξεων είναι αναπόφευκτη. Φυσικά, θα πρέπει να γίνει κάθε προσπάθεια για μείωση του κόστους ζωής, για μείωση ενοικίων, τιμών κλπ. Ο ενοικιαστής κερδίζει, αλλά και ο ιδιοκτήτης θα πληρώσει λιγότερο φόρο όχι μόνο επειδή θα ελαττωθούν τα έσοδά του, αλλά και διότι η αντικειμενική αξία του ακινήτου του θα μειωθεί και μαζί της ο ΕΝΦΙΑ ή όποιος φόρος τον αντικαταστήσει. Και η αύξηση της φορολογίας οφείλει να είναι έντονα κλιμακωτή όχι μόνο στο εισόδημα, αλλά και στο κεφάλαιο. Ιδιαίτερα η κλιμακωτή φορολόγηση (π.χ. με συντελεστή από 0 ως 90%) στις κληρονομιές και στις ιδιωτικές δωρεές όχι μόνο εξασφαλίζει λεφτά που λείπουν, αλλά και προάγει την αξιοκρατία. Ο φτωχός ικανός νέος χωρίς περιουσία δεν μπορεί να διαγωνισθεί στο στίβο της ζωής τον ανίκανο που έχει κληρονομήσει πλούτο. Μια υπεύθυνη δήλωση ότι δεν έχει ο δηλών παράνομα χρήματα στο εξωτερικό θα επιτρέπει επενδύσεις με ελάχιστη γραφειοκρατία, εφόσον συνοδεύεται με εξονυχιστικό έλεγχο της ειλικρίνειάς της. Η ψευδής δήλωση οφείλει να συνδέεται, με βαριές ποινές.

Με τέτοιου είδους μέτρα μπορεί να αθροισθεί το αναγκαίο κεφάλαιο σ΄ αυτή την έντονα καπιταλιστική φάση, είτε δημόσια είναι είτε ιδιωτική. Όμως δεν γίνεται για πολύ ανεκτή. Θα πρέπει να ακολουθήσει μια σοσιαλιστική, φιλεργατική, φάση, χωρίς να σταματήσει την ανάπτυξη που μόλις έχει αρχίσει. Εγγύηση δουλειάς και εξασφάλιση αμοιβών στους εργαζομένους. Η νόρμα δεν είναι κακή ιδέα. Για κάθε εργαζόμενο είναι εξασφαλισμένος ένας ελάχιστος βασικός μισθός κι από κει και πάνω επιδότηση στον καθένα ανάλογα με την απόδοσή του. Έτσι και οι αμοιβές των εργαζομένων αυξάνονται και η παραγωγή. Με τον όρο, ωστόσο πως όσο αυξάνεται η μέση τιμή της παραγωγής και ανάλογα πρέπει αυξάνεται και εκείνος ο ελάχιστος βασικός μισθός που είναι για όλους. Η χρησιμοποίηση του εργατικού δυναμικού των μεταναστών με εξασφάλιση κυρίως τροφής, στοιχειώδους ένδυσης και στέγης τους και μιας ελάχιστης αμοιβής, εφόσον το επιθυμούν, είναι μια άλλη σημαντική επικουρία ήδη από την πρώτη φάση της ανάπτυξης.

Τα σκληρά μέτρα που ανέφερα δεν μπορεί να τα πάρει καμιά κυβέρνηση που στηρίζεται στην πελατειακή σχέση, σε οργανωμένα συμφέροντα επενδυτών, εργαζομένων, επικοινωνιακών κλπ. Το μόνο σύστημα που αποκλείει την πελατειακή σχέση είναι εκείνο της Αθηναϊκής δημοκρατίας, όταν οι βουλευτές εκλέγονταν με κλήρωση από το σύνολο των πολιτών. Αποφεύγεται έτσι όχι μόνο η πελατειακή σχέση, αλλά και η αλληλεξάρτηση βουλής και κυβέρνησης, δύο υποτίθεται ανεξάρτητων εξουσιών. Η βουλή εκλέγει την κυβέρνηση ανάμεσα σε άριστους, έμπειρους, ειδήμονες, πολιτικούς και στη συνέχεια κρίνει τις πράξεις της με απόλυτη ανεξαρτησία. Η κυβέρνηση προτείνει σχέδια και η βουλή αποφασίζει. Το μόνο σύγχρονο κράτος που εφαρμόζει παραλλαγή της Αθηναϊκής δημοκρατίας είναι το πιο επιτυχημένο από όλα, η Ελβετία που το σύνταγμά της το έκανε Έλληνας, ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Στην Ελλάδα, από το 1974 ως τώρα (για πρώτη φορά με τόσο μακρά περίοδο χωρίς βίαιη διακοπή πολιτικής εξέλιξης) είχαμε αλλαγή βουλής κατά μέσον όρο κάθε 2 έτη και 8 μήνες. Προγραμματισμένη αλλαγή βουλής κάθε 3, αντί κάθε 4 έτη θα απέτρεπε ανεξέλεγκτες πολιτικές κρίσεις. Η αλλαγή βουλής με κλήρο αντί με εκλογή, συνεπάγεται ασύγκριτα λιγότερες δαπάνες.

Η αύξηση της παραγωγής με την ενίσχυση του κεφαλαίου στην πρώτη φάση και της εργασίας στη δεύτερη, δεν μπορεί, παρά στο τέλος να αποδώσει κέρδη. Κι αυτά θα πρέπει να μοιρασθούν σε όλους τους πολίτες, με αποκλειστικό κριτήριο τις ανάγκες τους. Υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη, ασφάλιση θα αναβαθμισθούν στο μέγιστο δυνατό σ΄ αυτή τη φάση. Αλλά και, ειδικά για την Ελλάδα, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί η δραματική μείωση της γεννητικότητας. Είμαστε η 5η χώρα σε υπογεννητικότητα διεθνώς. Δεν θα μας κάνουν παιδιά οι «άριστοι, έμπειροι, ειδήμονες, πολιτικοί μας». Προσδοκούμε όμως από αυτούς να επιδοτήσουν κάθε παιδί, φοροαπαλλαγές σε παιδικές τροφές και ενδύματα, δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών σε κάθε χώρο εργασίας, γνήσια δωρεάν παιδεία (π.χ. επαρκείς υποτροφίες αντί τζάμπα εγγραφής στα πανεπιστήμια). Και όλα αυτά σε όλους. Μιλάμε για ένα είδος κομμουνιστικής φάσης με κατανομή αγαθών κατά τις ανάγκες εκάστου. Θα ακολουθήσει η επόμενη οικονομικοπολιτική ταλάντωση με τις ίδιες φάσεις.

Καλά, σε όλους; ακόμη και στους τεμπέληδες; Οι «τεμπέληδες» είναι μέλη της κοινωνίας μας και μετέχουν όσο και οι προκομμένοι στην άμυνά της υπηρετώντας τη θητεία τους και στην αναπαραγωγή της. Η φάση αυτή είναι ο περιοδικός εορτασμός της Ανάστασής μας. Μετέχουν άπαντες, εργασθέντες και μη εργασθέντες. «Καὶ πρῶτοι καὶ δεύτεροι τὸν μισθὸν ἀπολάβετε, πλούσιοι καὶ πένητες μετ᾽ ἀλλήλων χορεύσατε, ἐγκρατεῖς καὶ ῥᾴθυμοι τὴν ἡμέραν τιμήσατε, νηστεύσαντες καὶ μὴ νηστεύσαντες».