Το θαύμα

Εξορισμού, θαύμα είναι το να συμβαίνει το απίθανο. Μηδενική πιθανότητα σημαίνει δυο διαφορετικά πράγματα. Το ένα εκφράζεται ως 0/xκαι είναι αδύνατο. Είναι αδύνατο να τραβήξω στην τύχη τον αριθμό 11 από ένα σακούλι που έχει μέσα τους αριθμούς 1 ως10. Το άλλο εκφράζεται ως x/∞ και είναι απίθανο. Είναι απίθανο να τραβήξω τον αριθμό 11 από ένα σακούλι που περιέχει μέσα τους αριθμούς από 0 ως άπειρο. Απίθανο, όχι όμως αδύνατο. Κάποιος αριθμός θα τραβηχτεί. Γιατί όχι το 11; Οι πιθανότητες γίνονται απροσδιόριστες, αν το xτου αριθμητή γίνει ∞. Δηλαδή αν συνεχίσω να τραβάω αριθμούς στο διηνεκές, ώσπου κάποτε να βγει ο 11 από το σακούλι. Η συνέχεια μιας προσπάθειας μεμηδενικές πιθανότητες επιτυχίας απαιτεί ένα στοιχείο που σπάνια το έχουν σπάνιοι άνθρωποι: Πίστη. Η πίστη κάνει δυνατό το θαύμα.

Οι φυσικοί νόμοι δεν παραβιάζονται. Εκφράζουν τη θεία βούληση και ο Θεός, ο μόνος θαυματοποιός, δεν παραβιάζει τους νόμους του. Το αδύνατο δεν μπορεί να γίνει. Το απίθανο όμως μπορεί. Και τότε μιλάμε για θαύμα. Και το Σάββατο, στις 16 Απριλίου, ενώ γράφεται αυτό το κείμενο,γίνεταιτο θαύμα. Χρειάστηκε πίστη 1000 ετών για να συντελεστεί.

Η αντιπαλότητα Ανατολής και Δύσης αρχίζει από τη Ρωμαϊκή εποχή, όταν αμιλλώνταν μεταξύ τους το Ρωμαϊκό με το Ελληνικό πνεύμα. Οξύνθηκε, όταν ο Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους στο Βυζάντιο. Συνέχισε να παροξύνεται σε ποικίλες περιόδους. Η Ευρώπη αντιμετώπισε κατάλυσή της με διάβαση των πυλών της σε Ανατολή και Δύση δύο φορές μέσα σε ένα αιώνα. Σταμάτησε η είσοδος των βαρβάρων στην Πόλη το 626 από τον Ηράκλειο κι από τότε ψέλνομε για πέντε Παρασκευές πριν από τη Μεγαλοβδομάδα τον Ακάθιστο Ύμνο. Στο Πουατιέ, τη Δυτική Πύλη της Ευρώπης, μέσα σε ένα αιώνα, το 732, σταμάτησε από τον Κάρολο Μαρτέλοη προέλαση των Αράβων. Η υποβόσκουσα αντιπαλότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης όμως έχει υποβαθμίσει στη δυτική βιβλιογραφία την ίσης ιστορικής σημασίας αντίσταση της Κωνσταντινούπολης. Η αντιπαλότητα κορυφώθηκε το 1054 με το σχίσμα. Κύρια διαφωνία ήταν: Το Άγιο Πνεύμα (που κανένας ποτέ δεν το έχει αντιληφθεί με τις αισθήσεις του, ακριβώς διότι είναι Πνεύμα) εκπορεύεται μόνον από τον Πατέρα (που «ουδείς πώποτεεώρακε», κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη) ή και από τον Υιό; Το περίφημο filioque. Πρόκειται για μια διαφορά που κανείς ποτέ δεν έχει αποδείξει και είναι αδύνατο να αποδείξει ποια είναι η σωστή απάντηση, καθώς η απόδειξη απαιτεί διασταύρωση του νοητού με το αισθητό και σ΄ αυτή την περίπτωση αισθητό δεν υπάρχει. Έτσι, στη θρησκεία της Αγάπης ενθρονίστηκε το μίσος. Και το μίσος είχε βαρύτατες συνέπειες.

Οι σταυροφορίες είναι η πιο επονείδιστη σελίδα της εκκλησιαστικής ιστορίας του Χριστιανισμού και ακόμη στοιχειώνει τις συνειδήσεις και το υποσυνείδητο των λαών. Το 1204 λοιπόν, η σταυροφορία, αντί να απελευθερώσει τους Άγιους Τόπους, κατέληξε στην άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η Πόλη ελευθερώθηκε μετά από μερικές δεκαετίες, αλλά δεν ανέκτησε ποτέ την ικανότητά της να υπερασπίζεται ακριτικά τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης. Τελικά, το 1453, εάλω η Πόλις και η Οθωμανική λαίλαπα απλώθηκε ως τη Βιέννη. Φυσικός σύμμαχος τότε της παραπαίουσας Βασιλεύουσας θα όφειλε να είναι η Δυτική Χριστιανοσύνη. Ο αυτοκράτορας το έβλεπε ξεκάθαρα. Η Δύση έθετε απαράδεκτους, κοσμικής σημασίας, όρους και μέσα στο Βυζάντιο οι αντιδράσεις ήταν τρομακτικές – ενώ η Πόλη χανόταν. «Καλλίτερο το τουρκικό φακιόλι ή η παπική τιάρα», έλεγε ο Νοταράς τις παραμονές της άλωσης. Και μείναμε για 4 αιώνες υπόδουλοι, τη στιγμή που άρχιζε η Αναγέννηση στη Δύση με επαναφορά του αρχαιοελληνικού πνεύματος.

Πρωτοστάτησε τότε, στο σχίσμα, η επιρροή των Γερμανών πάνω στον Πάπα, στη Δύση γενικότερα. Σήμερα και πάλι η πατρίδα μας αντιμετωπίζει το δίλημμα: υπόδουλοι στη Δύση ή… δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο εναλλακτικό «ή» στον ορίζοντα. Και πάλι επικρατεί η τιμωρητική στάση των Γερμανών.

Και ξαφνικά στις 16 Απριλίου 2016, σήμερα που γράφεται αυτό το κείμενο, γίνεται ένα θαύμα, που θα μπορούσε να αποδειχθεί η απαρχή μείζονοςαλλαγής νοοτροπιών. Με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου, ο Πάπας Φραγκίσκος με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο συναντώνται στη Λέσβο για να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος. Είχαν προηγηθεί το 1964 συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ και το 1965 η άρση του αναθέματος. Όπως σε όλα τα μεγάλα γεγονότα, υπάρχουν οι αντίπαλες στάσεις, υπάρχουν και οι Φαρισαίοι. Τότε το 1964, είχαν ενοχληθεί οι Τούρκοι. Σήμερα ενοχλούνται εκκλησιαστικοί παράγοντες. Για την προγραμματισμένη συνάντηση, φοιτητές θεολογικής ΑΠΘ (και οι από πίσω τους) ικετεύουν «με δάκρυα να ακυρωθεί η σημερινή συνάντηση, διότι αλλιώς οι συνέπειες θα είναι ολέθριες». Οι συνέπειες θα είναι βέβαια η παράκαμψη των τυπικών κωλυμάτων με τα οποία είναι μασκαρεμένα ποικίλα κοσμικά συμφέροντα, για χάρη της κορυφαίας εντολής που μας άφησε κληρονομιά η «Καλή Είδηση», το Ευαγγέλιο: «Εντολήνκαινήνδίδωμιυμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους!»

Καλά δείγματα έχουν δώσει και οι τρεις προκαθήμενοι. Ο Πάπας συναντήθηκε με τον Ιρανό Πρόεδρο και αυτός δήλωσε το προφανές για κάθε κοινό νου (εκτός από τους άρχοντες αυτού του κόσμου): «ο εξτρεμισμός και η τρομοκρατία μονάχα με ανάπτυξη και δουλειές για τους ανθρώπους θα πολεμηθεί». Ο Αρχιεπίσκοπος πάσης Ελλάδος δεν δίστασε να μοιράσει αυτοπροσώπως βοήθεια στους πρόσφυγες φορώντας ως μόνο διακριτικό το ράσο του, για να προλάβει την άρνησή τους να δεχθούν τη βοήθεια οι δυστυχισμένοι του κόσμου, αν έβλεπαν να τον κοσμεί το σύμβολο των σταυροφόρων. Και ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει δώσει αλλεπάλληλα δείγματα σωφροσύνης μαζί με δυναμικότητα κάτω από τις στενόχωρες συνθήκες που λειτουργεί. Αθώοι φονεύονται σε όλο τον κόσμο μαζικά από εξτρεμιστές, στο Βέλγιο, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, ΗΠΑ, Ρωσία, Βηρυτό, Βαγδάτη, Άγκυρα και δεν ξέρω πού αλλού ξεχνάω. Μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών συντάσσονται σημαντικοί ιεράρχες, όπως ο Μεσογαίας, ο Σύρου, ο Αλβανίας και πολλοί άλλοι. Και φυσικά υπάρχουν και οι Φαρισαίοι, που δεν χρειάζεται να τους μνημονεύσουμε. Είναι τόσο απλό. Εβραίοι, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι πιστεύομε στον ίδιο Θεό. Δυτικοί και Ανατολικοί Χριστιανοί δεχόμαστε την Ανάσταση μαζί με την «καινή εντολή» του Κυρίου. Η συνάντηση στη Λέσβο δεν γίνεται για να λυθεί το αδύνατο πρόβλημα του filioque, αλλά για το ζήτημα της Αγάπης, που είναι απίθανο να δοθεί, αλλά όχι αδύνατο. Αν ξεκινήσει, αυτό θα είναι Το Θαύμα.

Καλό Πάσχα!