Η λειτουργία της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Σύρου

Με την ευκαιρία της πρόσφατης παρουσίασης του σκοπού και της δράσης της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Σύρου (ΕΠΑ Σύρου) στην εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού syrosTV1 (21/9/2017), αλλά και νωρίτερα, έχουν τεθεί ερωτήματα από μέλη της κοινωνίας της Σύρου για την δραστηριοποίηση της ΕΠΑ Σύρου παράλληλα με την επί πολλά έτη επιτυχή λειτουργία της ΣΤΕΓΗΣ Ανηλίκων και Εφήβων Σύρου.

            Θεωρούμε χρήσιμο, προς αποφυγή συγχύσεων και παρερμηνειών, να εκθέσουμε συνοπτικά και με σαφήνεια τους λόγους που οδήγησαν στην ανασύσταση της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Σύρου, η οποία ήταν ανενεργός για μεγάλο χρονικό διάστημα και το θεσμικό πλαίσιο υπό το οποίο λειτουργεί, καθώς και τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ του τρόπου λειτουργίας της με βάση το θεσμικό αυτό πλαίσιο και του τρόπου λειτουργίας της καταξιωμένης ΣΤΕΓΗΣ Ανηλίκων και Εφήβων.

            Όπως είναι γνωστό, η ΣΤΕΓΗ έχει τη νομική μορφή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Κοινωνικής Υποστήριξης Ανηλίκων και Εφήβων, δηλαδή είναι ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ. - ιδιωτικός φορέας), που ιδρύθηκε πριν από πολλά χρόνια με πρωτοβουλία της τότε Επιμελήτριας Ανηλίκων – κοινωνικής λειτουργού κας Μαρίας Κυδωνιέως Φωστέρη. Από την ίδρυσή της στόχο της αποτελεί η πολύπλευρη στήριξη ανηλίκων και των οικογενειών τους, προς τούτο δε λειτουργεί ως ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ με ποικίλες δραστηριότητες (σίτιση, ενισχυτική διδασκαλία, δημιουργικά εργαστήρια κλπ., βλ. και το σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο της ΣΤΕΓΗΣ), με την άοκνη και διαρκή εμψύχωση, όλο αυτό το μακρύ χρονικό διάστημα, της κας Μαρίας Κυδωνιέως – Φωστέρη.  

            Η ΕΠΑ Σύρου, από την πλευρά της, είναι ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ. – δημόσιος φορέας), εποπτευόμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο υφίστατο μεν από πολλών ετών (όπως και άλλες Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων ανά την Ελλάδα, που πρωτοσυστήθηκαν με νόμο του 1940), αλλά επί πολλά έτη δεν ανέπτυσσε ενεργό δράση. Το 2015, με πρωτοβουλία επαγγελματιών δημόσιων υπηρεσιών (Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής Σύρου, Γενικό Νοσοκομείο Σύρου, Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων Ν. Κυκλάδων κλπ), οι οποίοι διαχειρίζονταν περιστατικά ανηλίκων παραβατών ή ανηλίκων σε κίνδυνο, κινήθηκαν διαδικασίες για την αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου της ήδη υφιστάμενης, αλλά ανενεργούς (όπως προαναφέρθηκε), ΕΠΑ Σύρου. Καρπός αυτής της κινητοποίησης ήταν η συγκρότηση Διεπιστημονικής Ομάδας, η οποία στοχεύει στην υποστήριξη ανηλίκων και οικογενειών που χρήζουν πολλαπλής, διεπιστημονικής παρέμβασης. Σημειώνουμε ότι η εν λόγω Διεπιστημονική Ομάδα επιλαμβάνεται περιπτώσεων επί το πλείστον μέσω εισαγγελικών παραγγελιών της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Σύρου, αλλά μπορεί να υποστηρίζει και οικογένειες που προσέρχονται αυτοβούλως προς αναζήτηση βοήθειας.  Βάσει της νομοθεσίας, η ΕΠΑ Σύρου έχει αρμοδιότητα σε όλα τα νησιά του νομού Κυκλάδων που ανήκουν στην περιφέρεια του Εφετείου Αιγαίου και σκοπός της κατά το νόμο είναι η πρόληψη της θυματοποίησης και η αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων, στο πλαίσιο του οποίου επιδιώκει, μεταξύ άλλων, την ευαισθητοποίηση των γονέων και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου ως προς ζητήματα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης, μέσω ομιλιών, ημερίδων και ενημερωτικών εκδηλώσεων. Τέλος, στο πλαίσιο πάντοτε του εκ του νόμου σκοπού της, η ΕΠΑ Σύρου μπορεί να παρέχει νομική βοήθεια σε ανηλίκους, στις περιπτώσεις που προβλέπει ο νόμος.

            Από τα παραπάνω γίνεται, πιστεύουμε, αντιληπτό, ότι ο τρόπος λειτουργίας των δύο φορέων διαφέρει, μολονότι ο προσανατολισμός και των δύο αφορά σε ανηλίκους σε κίνδυνο. Πρόκειται για δύο φορείς αναγκαίους, με βάση το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του καθενός, το οποίο ωστόσο δεν καθιστά μη εφικτή τη συνεργασία τους για την αποτελεσματικότερη στήριξη των ανηλίκων και των οικογενειών τους.

            Επίσης διευκρινιστικά, καθώς μας έχουν τεθεί σχετικά ερωτήματα, πρέπει να επισημανθεί μια σημαντική παράμετρος αναφορικά με τον τρόπο της οικονομικής λειτουργίας κάθε φορέα. Η ΣΤΕΓΗ, ως Ν.Π.Ι.Δ., έχει τη δυνατότητα πιο ευέλικτης και αμεσότερης διαχείρισης των πόρων της, σε αντίθεση με την ΕΠΑ Σύρου, που, ως Ν.Π.Δ.Δ., υπάγεται στον κρατικό προϋπολογισμό (με πενιχρά κονδύλια), υποβάλλει τον ετήσιο απολογισμό της στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και η οποιαδήποτε δαπάνη πραγματοποιείται υπό αυστηρότατες διαδικασίες και ελέγχους, που απαιτεί ο νόμος, προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων της.

        Θεωρούμε λοιπόν ότι η δράση του κάθε φορέα έχει τον δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα, που καθορίζεται από τον τρόπο λειτουργίας του, χωρίς να περισσεύει κανείς σ’ αυτή την προσπάθεια και χωρίς να τίθεται ζήτημα αντιπαράθεσης των δύο φορέων. Απεναντίας, προσβλέπουμε όλοι σ’ έναν κοινό σκοπό: την πολύπλευρη στήριξη των δυσλειτουργικών οικογενειών για την υγιή εξέλιξη και ανάπτυξη των ανηλίκων και, κατ’ επέκταση, της κοινωνίας.