“Ναυαγισμένα”... απορρίμματα

Τα ελληνικά νησιά, ένας επί γης “παράδεισος” για ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, που τα επισκέπτονται, προκειμένου να απολαύσουν τις χρυσές ακτές και τις καταγάλανες θάλασσες. Τι κρύβει όμως λίγα μέτρα από την επιφάνειά του το απέραντο γαλάζιο;

Στην όψη, κοιτώντας κανείς τη θάλασσα του Αιγαίου, από κάποιο πλοίο ή από το μπαλκόνι κάποιου τουριστικού καταλύματος, τα νερά φαίνονται αχανή, γαλαζοπράσινα κοντά στις ακτές και αγνά. Ωστόσο, σύμφωνα με το φωτορεπορτάζ του παγκόσμιου ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters, η άβολη αλήθεια κρύβεται, μόλις λίγα μέτρα, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, εκεί που η μέριμνα για την ευπρεπή εικόνα στα μάτια των τουριστών σταματά και ξεκινά η αποκάλυψη της παντελώς απούσας περιβαλλοντικής συνείδησης.

Το Reuters, μέσα από το φακό του βραβευμένου φωτογράφου Στέλιου Μίσινα, αποκαλύπτει την περιβαλλοντική ασυνειδησία και τη ρύπανση, που μπορεί να κρύβεται κάτω από το (γαλάζιο) χαλί, αλλά δεν βρίσκεται τόσο καλά κρυμμένη, ώστε να μη μπορεί να έρθει ανά πάσα στιγμή στην επιφάνεια.

Η φωτογραφική ομάδα του Στέλιου Μίσινα ταξίδεψε στα νησιά, τις ακτογραμμές και τον βυθό της Σαλαμίνας, της Θάσου, αλλά και της Σίφνου, όπου κατέγραψε την “αρμονική” συνύπαρξη των ψαριών, των θαλάσσιων φυτών και της βαθυγάλαζης θάλασσας, με τα... σκουπίδια.

Ζοφερές επιπτώσεις από τη θαλάσσια ρύπανση

Κάθε χρόνο, ο όγκος των θαλάσσιων απορριμμάτων, συνέπεια κυρίως της κακής διαχείρισης των αστικών αποβλήτων, καθώς και της έλλειψης περιβαλλοντικής παιδείας κατοίκων, επαγγελματιών και επισκεπτών των νησιών, αυξάνεται, με αποτέλεσμα οι χρυσές ακτές να “θαμπώνουν” και ο βυθός να μολύνεται, από τα πλαστικά απόβλητα, τα αλουμίνια και γυάλινα μπουκάλια ποτών και αναψυκτικών, τις χάρτινες συσκευασίες, οικοδομικά απόβλητα, αλιευτικά απόβλητα, ελαστικά οχημάτων, αλλά ακόμη και... ολόκληρες οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, όπως μία ηλεκτρική κουζίνα, που βρέθηκε στο βυθό της Σίφνου.

Παρά το γεγονός, ότι τα μεγάλα αντικείμενα σχεδόν ενσωματώνονται στο οικοσύστημα, με τους θαλάσσιους οργανισμούς να τα μετατρέπουν σε... σπίτι τους, τα θαλάσσια απορρίμματα αποτελούν τεράστιο κίνδυνο, τόσο για τη χλωρίδα και την πανίδα του βυθού, όσο και για τον άνθρωπο, καθώς τα χημικά προϊόντα της οξείδωσης των μετάλλων, αλλά και διάσπαση του καουτσούκ σε μικροσωματίδια, μπορεί να επιφέρει σημαντικά προβλήματα, στα θαλάσσια είδη, καθώς και στους καταναλωτές αυτών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου.

Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επί του θέματος, η ρύπανση από θαλάσσια απορρίμματα υποβαθμίζει το χώρο, στον οποίο οι θαλάσσιοι οργανισμοί ζουν, τρέφονται και αναπαράγονται. Επιπλέον, τα απορρίμματα αποτελούν απειλή για τους θαλάσσιους οργανισμούς, οι οποίοι συχνά είτε παγιδεύονται σ’ αυτά, είτε τα καταπίνουν. Η παγίδευση μπορεί να μειώσει την ικανότητα των οργανισμών να ταξιδέψουν, να βρουν τροφή και να αποφύγουν τους θηρευτές τους, ή ακόμα και να τα τραυματίσει ή να τα οδηγήσει στο θάνατο λόγω ασιτίας, ασφυξίας ή πνιγμού. Πουλιά, θαλάσσιες χελώνες και θαλάσσια θηλαστικά μπορεί να καταπιούν πλαστικά σφαιρίδια, συσκευασίες φαγητών και πλαστικές σακούλες που επιπλέουν ή κάθονται στο βυθό. Για παράδειγμα, οι θαλάσσιες χελώνες συχνά συγχέουν τις πλαστικές σακούλες με μέδουσες και τις καταναλώνουν. Τα απορρίμματα μπορεί να φράξουν την πεπτική οδό των ζώων, να μειώσουν τη λήψη τροφής, λόγω ενός ψευδούς αισθήματος κορεσμού που δημιουργούν όταν συσσωρεύονται στο στομάχι, ή και να τα δηλητηριάσουν.

Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 1.000.000 πουλιά και 100.000 θαλάσσια θηλαστικά πεθαίνουν κάθε χρόνο από πλαστικά και άλλα απορρίμματα που καταλήγουν στο περιβάλλον. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες, τα θαλάσσια απορρίμματα επηρεάζουν 663 είδη παγκοσμίως.

Τέλος, τα επιπλέοντα θαλάσσια απορρίμματα μπορούν να αποτελέσουν φορείς μεταφοράς ξενικών ειδών (μη ενδημικά ή αλλόχθονα), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή των τοπικών οικοσυστημάτων, ενώ βαριά αντικείμενα μπορεί να καταστρέψουν ενδιαιτήματα, όπως κοραλλιογενείς υφάλους, και έτσι να επηρεάσουν την εξεύρεση τροφής και τις τροφικές συνήθειες των θαλάσσιων οργανισμών.

Καθαρή Σίφνος... στην επιφάνεια

Παρά το γεγονός, ότι η Σίφνος αποτελεί ένα από τα καθαρότερα νησιά των Κυκλάδων, όπως δείχνουν τα στοιχεία, αλλά και όπως φαίνεται από τις μαρτυρίες επισκεπτών και κατοίκων, ενώ πολύ σύντομα θα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, με ανεπτυγμένο τον τομέα της ανακύκλωσης, ο βυθός της πιάστηκε... κάτω των περιστάσεων, με πεταμένα λάστιχα, ηλεκτρικές κουζίνες, κουτάκια μπύρας κλπ.

Ο Δήμος Σίφνου, μάλιστα, προχωρά σε όλες τις προβλεπόμενες ενέργειες, προκειμένου το νησί να ελαχιστοποιήσει τα απόβλητά του, εντούτοις, η εικόνα του βυθού μαρτυρά, πως η γνώση, η κατανόηση και η παιδεία, είναι το κλειδί για την αποτελεσματικότητα των όποιων περιβαλλοντικών δράσεων.

Δεδομένων των παραπάνω, φαίνεται η επιτακτική ανάγκη να υπάρξει από πλευράς υπευθύνων, εντατικοποίηση των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η κακομεταχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αφού, όπως όλα δείχνουν, οι Έλληνες και κυριότερα, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεν έχουν αντιληφθεί σε ικανοποιητικό βαθμό τον αντίκτυπο, που θα έχει στις επόμενες γενιές, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος.