Αξιολόγηση των Δημοτικών Αρχών

Ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας των Δήμων, που συνέταξε πιλοτικά και παρουσιάζει για πρώτη φορά φέτος το ΚΕΦίΜ «Μάρκος Δραγούμης», αξιολογεί τις δημοτικές αρχές της χώρας βάσει των επιδόσεών τους σε τρία βασικά πεδία: την οικονομική διαχείριση, τη διαφάνεια και λογοδοσία, και τις υπηρεσίες προς τους δημότες.

Ο Δείκτης συντάχθηκε βάσει του αντίστοιχου λιθουανικού (Lithuanian Municipal Performance Index) ο οποίος δημοσιεύεται σε ετήσια βάση από το Lithuanian Free Market Institute και αποτελεί κεντρικό σημείο αναφοράς για την αποτελεσματικότητα των δημοτικών αρχών στη χώρα.

Στόχος του Δείκτη είναι ο εντοπισμός των βέλτιστων πρακτικών και η ανάδειξη των θετικών παραδειγμάτων εκείνων των δημοτικών αρχών που έχουν καταφέρει να αξιοποιούν αποτελεσματικά τους διαθέσιμους σ’ αυτές πόρους εν μέσω των αυστηρών γραφειοκρατικών περιορισμών του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου.

Φιλοδοξία είναι ο Δείκτης, εμπλουτιζόμενος κάθε φορά με νέα δεδομένα και πτυχές της λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, να λειτουργήσει ως αφορμή άμιλλας μεταξύ των δήμων και να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο αξιολόγησης των δημοτικών αρχών για τους πολίτες, με απαρχή τις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Μάιο του 2019.

Η μεθοδολογία

Για τις ανάγκες αυτής της πρώτης πιλοτικής έκδοσης του ελληνικού Δείκτη Αποτελεσματικότητας των Δήμων συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν δεδομένα από κεντρικές επίσημες πηγές ή από τα στοιχεία που οι δήμοι υποχρεούνται από τον νόμο να δημοσιοποιούν. Ως κύρια πηγή επελέγησαν τα δεδομένα που παρασχέθηκαν κεντρικά από το υπουργείο Εσωτερικών, ενώ οι δημοσιεύσεις στη Διαύγεια και τις ιστοσελίδες των δήμων αξιοποιήθηκαν κυρίως για έλεγχο και επαλήθευση.

Τα δεδομένα ταξινομήθηκαν σε τρία βασικά πεδία:

− Στο πεδίο της οικονομικής διαχείρισης, που αφορά τον βαθμό αποτελεσματικής αξιοποίησης των διαθέσιμων σε κάθε δήμο πόρων·

− Στο πεδίο της διαφάνειας και λογοδοσίας, και

− Στο πεδίο των παρεχόμενων δημοτικών υπηρεσιών.

Δεδομένου του ότι οι ελληνικοί δήμοι εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία ως προς την πυκνότητα, την αστικότητα, και τη γεωγραφική τους θέση - διαφοροποιήσεις που αναγνωρίζονται άλλωστε από την ισχύουσα νομοθεσία και το Σύνταγμα - για τις ανάγκες της μελέτης αυτοί κατατάσσονται σε τέσσερις επιμέρους κατηγορίες:

− Τους μεγάλους αστικούς δήμους, οι οποίοι παρουσιάζουν μεγάλη οικιστική πυκνότητα

και σχεδόν το σύνολο της έκτασής τους είναι πολεοδομημένο.

− Τους μεικτούς δήμους, που χαρακτηρίζονται από μεγάλο μέρος μη-δομημένης έκτασης.

Κατ’ εξοχήν πρόκειται για δήμους που έχουν προκύψει από συγχωνεύσεις βάσει του σχεδίου Καλλικράτης και βρίσκονται στην επαρχία.

− Τους μεγάλους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους (άνω των 10.000 κατοίκους), και

− Τους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς δήμους (με λιγότερους από 10.000 κατοίκους).

Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν για κάθε δήμο συνθέτουν την τελική βαθμολογία του, αφού σταθμιστούν ως εξής: στο πεδίο της οικονομικής διαχείρισης αποδίδεται σχετική βαρύτητα 70 μονάδων, στο πεδίο της διαφάνειας και της λογοδοσίας αποδίδονται 10 μονάδες, και στο πεδίο των παρεχόμενων δημοτικών υπηρεσιών 20 μονάδες.

Ο δήμος με την καλύτερη επίδοση σε κάθε επιμέρους υποπεδίο λαμβάνει και την ανώτατη δυνατή βαθμολογία, ενώ ο δήμος με τη χειρότερη επίδοση βαθμολογείται με μηδέν, ή κατά περίπτωση του αφαιρείται ο μέγιστος προβλεπόμενος αριθμός μονάδων. Οι ενδιάμεσοι δήμοι βαθμολογούνται ανάλογα της σχετικής τους επίδοσης.

Αποτελεσματικότητα

Αξίζει να σημειωθεί ότι θέση στους δέκα πιο αποδοτικούς δήμους της χώρας, με τις καλύτερες επιδόσεις ως προς τη συνολική τους αποτελεσματικότητα για το έτος 2017, όπως αναδείχθηκαν από τη μελέτη, καταλαμβάνει ο Δήμος Άνδρου.

Στις κατατάξεις ανά κατηγορία δήμων, στους μεγάλους νησιωτικούς δήμους, με μειωμένη βαθμολογία έναντι των προηγούμενων ετών βρίσκεται ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης και με αυξημένη βαθμολογία ο Δήμος Μυκόνου.

Οικονομική διαχείριση

Για τον υπολογισμό της επίδοσης αξιοποιήθηκαν τα δεδομένα των προϋπολογισμών και απολογισμών των δήμων.

Ως προς τα δημοτικά έσοδα, αξιοποιούνται τα στοιχεία που αφορούν τα ανταποδοτικά τέλη για ηλεκτροφωτισμό και καθαριότητα, για τον καθορισμό των οποίων οι δήμοι έχουν ουσιαστικές αρμοδιότητες. Οι κύριες μεταβιβαστικές πληρωμές, όπως για παράδειγμα τα προνοιακά επιδόματα, για τις οποίες ο ρόλος των δήμων περιορίζεται στο να αποδίδουν τα σχετικά ποσά προς τους δικαιούχους για λογαριασμό της κεντρικής διοίκησης, μολονότι εμφανίζονται στους δημοτικούς προϋπολογισμούς δεν λαμβάνονται υπόψη για τις ανάγκες της μελέτης.

Μεταξύ των δήμων με τις καλύτερες επιδόσεις στο πεδίο της οικονομικής διαχείρισης συγκαταλέγεται και ο Δήμος Άνδρου, ενώ στις αντίστοιχες κατατάξεις ανά κατηγορία δήμων, στους μεγάλους νησιωτικούς δήμους συγκαταλέγονται οι Δήμοι Θήρας, Μυκόνου και Πάρου, ενώ στους μικρούς νησιωτικούς δήμους συγκαταλέγεται και ο Δήμος Αμοργού, όλοι με αυξημένες, έναντι των προηγούμενων ετών, βαθμολογίες.

Βαθμολογώντας το ετήσιο κόστος της λειτουργίας του δήμου ανά κάτοικο, μεταξύ των δήμων με τις μικρότερες δαπάνες ανά κάτοικο, στους μεγάλους νησιωτικούς δήμους περιλαμβάνεται και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με δαπάνη ανά κάτοικο 424 ευρώ.

Επιβράβευση των μικρότερων αποκλίσεων

Με υψηλότερη βαθμολογία επιβραβεύονται οι δήμοι με τις μικρότερες αποκλίσεις μεταξύ προϋπολογισμού και απολογισμού, οι δήμοι δηλαδή με τον καλύτερο οικονομικό προγραμματισμό.

Στους δέκα δήμους με τη μικρότερη απόκλιση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού τους συγκαταλέγεται και ο Δήμος Σίφνου, με ποσοστό απόκλισης μόλις 19%.

Στην κατάταξη ανά κατηγορία Δήμων, στους μεγάλους νησιωτικούς δήμους, συγκαταλέγεται και ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης, με απόκλιση 33%, ενώ στους μικρούς νησιωτικούς Δήμους συγκαταλέγονται και οι Δήμοι Φολεγάνδρου, με απόκλιση 24% και Άνδρου, με απόκλιση 30%.

Με υψηλότερη βαθμολογία επιβραβεύονται οι δήμοι που περιόρισαν το κόστος προσωπικού που πραγματοποίησαν σε σύγκριση με το αντίστοιχο κόστος που είχαν προϋπολογίσει.

Στους δέκα δήμους με τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση στο κόστος προσωπικού είναι πρώτοε ο Δήμος Αντιπάρου, με ποσοστό εξοικονόμησης 62%, ενώ στη 10άδα βρίσκεται και ο Δήμος Μυκόνου, με ποσοστό εξοικονόμησης 40%.

Στην κατηγορία των μεγάλων νησιωτικών Δήμων συγκαταλέγονται οι Δήμοι Πάρου, με ποσοστό εξοικονόμησης 26%, Θήρας, με ποσοστό 24% και Νάξου και Μικρών Κυκλάδων με ποσοστό 13%.

Δαπάνες για επενδύσεις

Με υψηλότερη βαθμολογία επιβραβεύονται οι δήμοι που παρουσίασαν τη μικρότερη απόκλιση σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες δαπάνες που αφορούν επενδύσεις, δηλαδή τήρησαν σε μεγαλύτερο βαθμό τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν με την κατάρτιση του προϋπολογισμού τους έναντι των δημοτών τους για την υλοποίηση έργων.

Στους δέκα δήμους με τις μικρότερες αποκλίσεις ως προς τις προϋπολογισθείσες δαπάνες για επενδύσεις είναι 3 Δήμοι των Κυκλάδων, οι Δήμοι Άνδρου και Σίφνου, με το ποσοστό απόκλισης δαπανών για επενδύσεις στο 36% και ο Δήμος Φολεγάνδρου με το ποσοστό στο 51%.

Στις αντίστοιχες βαθμολογίες ανά κατηγορία, στους μεγάλους νησιωτικούς Δήμους είναι ο Δήμος Πάρου, με ποσοστό 77% και ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης, με ποσοστό 80% και βαθμολογία κατά πολύ μειωμένη έναντι του 2015.

Στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων είναι και οι Δήμοι Τήνου, με ποσοστό 63% και Μήλου, με ποσοστό 34%.

Όσον αφορά στις δαπάνες για επενδύσεις ως ποσοστό των συνολικών δαπανών, με υψηλότερη βαθμολογία επιβραβεύονται οι δήμοι που αφιέρωσαν μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών τους δαπανών για την υλοποίηση επενδύσεων σε υποδομές, δρόμους, πεζοδρόμια, πάρκα κλπ.

Στους δέκα δήμους με τις καλύτερες σχετικές επιδόσεις είναι και οι Δήμοι Αμοργού, με το ποσοστό των δαπανών για επενδύσεις να ανέρχεται στο 46%, Ιητών και Ανάφης, με το ποσοστό, αμφότεροι, στο 35%.

Στην υποκατηγορία των μεγάλων νησιωτικών δήμων είναι οι Δήμοι Πάρου, με ποσοστό 15% και Θήρας με ποσοστό 14%, ενώ στους μικρούς νησιωτικούς δήμους οι Δήμοι Άνδρου και Μήλου, με ποσοστό και οι δύο στο 32%.

Ανταποδοτικά

Στα ανταποδοτικά τέλη ανά κάτοικο, κανένας δήμος από τις Κυκλάδες δεν συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες θέσεις ως προς τη μικρότερη επιβάρυνση των δημοτών με ανταποδοτικά τέλη, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ορίζουν χωρίς παρέμβαση του κεντρικού κράτους.

Οι δέκα δήμοι με τις καλύτερες σχετικές επιδόσεις στην υποκατηγορία των μεγάλων νησιωτικών δήμων, βρίσκονται οι Δήμοι Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με ανταποδοτικά τέλη ανά κάτοικο για το 2017 στα 88 ευρώ και Σύρου-Ερμούπολης με 98 ευρώ.

Ιστοσελίδα

Καθώς ο νόμος προβλέπει την υποχρεωτική λειτουργία ιστοσελίδας για κάθε δήμο, η ύπαρξη μη λειτουργικής ιστοσελίδας τιμωρείται με αφαίρεση 5 μονάδων, ενώ η πλήρης απουσία της με αφαίρεση 10 μονάδων.

Στην κατηγορία των μεγάλων νησιωτικών δήμων, την καλύτερη βαθμολογία (5 μονάδες) σημείωσαν οι Δήμοι Σάμου, και Σύρου – Ερμούπολης, ενώ στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων, 5 μονάδες συγκέντρωσε και ο Δήμος Ιητών.