ΑΙΓΑΙΟ: Το Ελληνικό Αρχιπέλαγος – Αλμύρα και Φως!

“Άξιον εστί” το απέραντο γαλάζιο!

“Άξιον εστί” το ασύλληπτο μπλε της ελληνικής θάλασσας, έγραψε ο Ελύτης.

Οι Κυκλάδες είναι ένα σύμπλεγμα νησιών με ιδιαίτερη προσωπικότητα. Το καθ' ένα απ' αυτά έχει μια μεγάλη πορεία στο χρόνο. Παιδιά του Εγκέλαδου, αυτού του Τιτάνα που σκαλίζει, όποτε θέλει, το εσωτερικό της γης. Λαμπερά πετράδια στο φως του Απόλλωνα, ο Εγκέλαδος, αφού έκανε το κέφι του τ' απόθεσε πάνω στο μπλε της θάλασσας όπως νάναι, χωρίς καλλιτεχνικές αξιώσεις. Κι όμως, του βγήκε έξοχη εργασία. Τώρα δείχνει να κοιμάται. Ήσυχος, αφού έκανε μια άσκηση παιχνιδιού και διακόσμησης. Δημιούργησε ένα μοναδικό σκηνικό γραμμών και χρωμάτων. Παρακαλούσαμε να μην ξυπνήσει ποτέ πια. Όμως ξύπνησε για λίγο, εκεί στα Δωδεκάνησα, στην Κω. Ευτυχώς, τον πήρε ο πάλι ο ύπνος και η δραστηριότητά του ήταν μικρή. Ελπίζουμε να κοιμάται για πάντα.

Πολλοί ξένοι που επισκέπτονται τις Κυκλάδες, τις θαυμάζουν. Είχε πει ένας Γάλλος καθηγητής: “Τοπία σαν την αφροστολισμένη γειτονιά των Κυκλάδων είναι οι Παρθενώνες της Ελληνικής φύσης!” Οι Κυκλάδες έχουν πολλούς φίλους και θαυμαστές. Πολλοί τις λάτρεψαν σαν μικρές θεές τους. Μερικές απ' αυτές τραγουδήθηκαν από ραψωδούς. Ένας Γερμανός είπε: “Οι Κυκλάδες μοιάζει να είναι το σπίτι των θεών...”

Τα νησιά μας είναι πιασμένα χέρι – χέρι σε κυκλικό χορό. Η ιστορία τους χάνεται στα βάθη της προϊστορίας. Ο πολιτισμός τους θαμπώνει!

Αλμύρα και Φως! Αυτή είναι η Κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα που μοσχοβολά αλμύρα, φύκια, θυμάρι και μέλι. Κι ένας ήχος. Η θάλασσα! Οι άνθρωποι σε τούτα τα νησιά έζησαν μαζί με τη θάλασσα και χάρη στη θάλασσα. Και κανείς λαός δεν συντροφεύτηκε απ' αυτήν όσο τούτοι οι άνθρωποι με τα σκαμμένα κι αλμυροποτισμένα πρόσωπα. Οι Κυκλαδίτες ναυτικοί κι οι ψαράδες αναπνέουν και υπάρχουν απ' αυτήν και γι΄αυτήν. Τη θάλασσα.

Κυκλαδονήσια: Απέραντη γοητεία

Παντού στα Κυκλαδονήσια, το βλέμμα ακουμπά στα μάρμαρα και στην γκρίζα πεντακάθαρη πέτρα, υλικά που χρησίμευαν στους ανθρώπους να χτίσουν τα σπίτια τους με τις αυλές, να δημιουργήσουν τα νησιώτικα οικιστικά σύνολα και τις άπειρες εκκλησίες, αφού ο χριστιανισμός έγινε τόσο καλοδεχούμενος στα νησιά μας.

Σε κάθε λοφίσκο δεσπόζει κι ένα κάτασπρο ξωκκλήσι. Στην κορυφή κάθε νησιωτικής χώρας φαντάζει από μακριά το καμπαναριό της μεγάλης εκκλησίας. Και γύρω της τα φωλιασμένα, τα κατάλευκα σπίτια. Τα τελευταία σπίτια, πιάνονται σαν σε χορό γύρω απ' τη χώρα, λες και προστάτευαν τα πέρασμα των πειρατών που είχαν γεμίσει το Αιγαίο τον 17ο και 18ο αιώνα.

Οι Κυκλάδες έχουν μια εκτυφλωτική λευκότητα που την υπογραμμίζει το γυμνό και το λειψό!

Και οι πολλοί οι βράχοι, είναι πρωταγωνιστές στον νησιώτικο χώρο. Αυτούς τους βράχους έσκαψαν οι νησιώτες με πολύ κόπο κάποτε, τα παλιά χρόνια.

Έσκαψαν τα πλευρά των βουνών, πήραν την πέτρα και έχτισαν τα σπίτια τους. Το χώμα λιγοστό. Αυτό το λίγο χώμα το καλλιέργησαν και φρόντισαν να το κρατήσουν με σειρές βαθμιδωτές και ξερολιθιές που θυμίζουν....ατελείωτες κερκίδες θεάτρου. Πάνω σ' αυτό το χώμα, το τόσο λειψό σε συστατικά, που οι βροχές δεν το θυμούνται συχνά, σ' αυτό το χώμα που καίγεται απ' τον ήλιο τον ανελέητο και στεγνώνει απ' το δυνατό μελτέμι, σ' αυτό το χώμα γίνεται το θαύμα της φύσης. Σ' αυτό το χώμα ανθίζουν κάθε άνοιξη τα πιο όμορφα αγριολούλουδα, αλλά και σ' αυτό το χώμα οι γεωργοί καταφέρνουν να καλλιεργούν και να έχουν τα προϊόντα της τροφής τους.

Λειτουργική αρχιτεκτονική

Οι αρχιτεκτονικές γραμμές για τα σπίτια τα Κυκλαδίτικα είναι σημεία ενωμένα με γη και ουρανό και θάλασσα. Είναι ένα αρμονικό σύνολο με το βράχο, τον ασβέστη και την πέτρα. Ολόασπρα περιστέρια οι χώρες, σκαρφαλωμένες στους υψηλούς λόφους. Πρωτοχτίστηκαν μακριά από τη θάλασσα για το φόβο των πειρατών.

Ένα άλλο είδος οικισμού είναι τα επίνεια, τα μικρά λιμάνια, σαν βραχώδεις αγκάλες που υποδέχονται τα πλοία με τους επισκέπτες, τους ψαράδες και τους ιστιοπλόους.

Η εκκλησία πάντα σε περίοπτη θέση κι αυτό γιατί η Κυκλαδική κοινωνία εκφράζει τη λατρεία στο θεό της. Δεν υπάρχει νησί που να μην έχει το μικρό εκκλησάκι του ψηλά πάνω στο βουνό. Εδώ πάνω στους βράχους η λειτουργία έχει μια ιδιαίτερη κατάνυξη! Η λειτουργία είναι ευγνωμοσύνη του Κυκλαδίτη στον Δημιουργό του τον Θεό και στον Άγιο που γιορτάζει.

Η πλατεία και τα καφενεία είναι κυκλικά γύρω από το κέντρο της χώρας και πάντα κοντά στην εκκλησία. Ο κάθε νησιώτης που πλησιάζει την πλατεία αισθάνεται την ανάγκη να κάνει το σταυρό του, έστω βλέποντας το Καμπαναριό, πριν καθίσει με τους φίλους του στο καφενείο να μιλήσουν, να παίξουν τάβλι....

Το πανηγύρι σε κάθε νησί είναι η ανώτερη μορφή έκφρασης της Κυκλαδικής κοινωνίας. Στο πανηγύρι οι νησιώτες τραγουδούν για τους καημούς τους ή για τη χαρά τους. Οι ρίμες στα πιο πολλά νησιά είναι τραγούδι με στίχους ντόπιους που βγαίνουν από την καθημερινότητα. Μοιάζει να είναι έκφραση επικοινωνίας ανάμεσα στους γνωστούς και φίλους που μεταφέρουν τις σκέψεις ή τα συμβάντα. Είναι υπέροχοι οι στίχοι του Ελύτη που έγραψε και τραγούδησε τα νησιά μας και τους ανέμους τους. “Άξιον εστί” ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής, ο Σιρόκος, η Όστρια.... “Άξιον εστί” τα νησιά μας, όσα έχουν ή είχαν τους ταρσανάδες τους. “Άξιον εστί” το απέραντο γαλάζιο!

Η χαρούμενη συμφωνία σε λευκό και γαλάζιο υπάρχει πάντα. Η αλμύρα της θάλασσας και το φως του ήλιου υπάρχουν πάντα και αγαπήθηκαν και από τους ξένους επισκέπτες. Ας μείνουν έτσι για πάντα. Βέβαια μερικά νησιά φροντίζουν να αλλάξουν την εικόνα τους, θέλοντας να παρουσιαστούν στον επισκέπτη.... κάπως πιο σύγχρονα....