Άγιος Βασίλης

Τα έθιμα και οι δραστηριότητές του όπως αναφέρουν οι ιστορικοί

  • Πέμπτη, 28 Δεκεμβρίου, 2017 - 06:22

Πόσες λαϊκές αφηγήσεις και παραδόσεις χαρακτηρίζουν αυτές τις γιορτινές μέρες στη χώρα μας... από την αρχή του χρόνου, την Πρωτοχρονιά ως το τέλος του χρόνου που είναι η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, η γέννηση του Ιησού Χριστού. Όλοι οι Χριστιανοί αυτή την άγια νύχτα την σέβονται με ιδιαίτερη συγκίνηση. Αλησμόνητες είναι οι εντυπώσεις που μας αφήνουν τα ωραία Χριστουγεννιάτικα έθιμα στη χώρα μας σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό, από τη Μακεδονία στο βορρά μέχρι την Κρήτη στο νότο.

Είναι πολλές οι αξίες και οι παραδόσεις από γενιά σε γενιά, αλλά και κάθε περιοχή έχει πολιτισμό και παραδοσιακές γνώσεις που συνήθως είναι διαφορετικές. Ο πολιτισμός του κάθε τόπου, (όπως υποστηρίζουν οι Λαογράφοι) εξαρτάται από το κλίμα αλλά και από το έδαφος κάθε περιοχής.

Είναι τόσα τα ποιήματα που μέσα στους στίχους τους αναφέρουν και τη φύση αλλά και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων

“Όσες οι σπίθες του τζακιού, τόση η ευτυχία του σπιτιού

Όσες οι σπίθες, τόσα τα χρήματα στις τσέπες του νοικοκύρη

Όσες οι σπίθες, τόσα τα πρόβατα στη στάνη, τόσα τα αρνιά και τα γουρούνια, τόσες οι χήνες και τα κοτόπουλα

Μα πρώτα απ' όλα, υγεία και ευτυχία”.

Με λόγια σαν κι αυτά κάνουν ποδαρικό για καλοτυχία και ευημερία στο νέο έτος σε χωριά της βόρειας χώρας, οι οποίες θέλουν να αποχαιρετούν τη χρονιά που φεύγει.

Αντίστοιχες ευχές τραγουδάει ο λαός μας στις ποιο πολλές κεντρικές περιοχές της χώρας μας.,

Κι εμείς οι νησιώτες γνωρίζουμε και τραγουδάμε τους στίχους:

“Σ' αυτό το σπίτι που 'ρθαμε, πέτρα να μη ραγίσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει”

Στην Κρήτη κλείνουν τις ευχές με τους στίχους:

“Κι εδά καληνυχτίζουμε κι εσένα πρωταφέντη,

ολοχρονίς στο σπίτι σου ο Θεός καλό να πέμπει”

Στη Σάμο τα παραδοσιακά κάλαντα λένε:

“Σ' αυτό το σπίτι που ρθαμε, τα ράφια ειν' ασημένια,

του χρόνου σαν και σήμερα, να' ναι μαλαματένια”

Το ραβδί του Αγίου Βασιλείου

Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, αυτό το ελληνικό έθιμο πολλών, ίσως εκατοντάδων χρόνων μας προβάλλουν πολλές και διάφορες λαϊκές, ιστορικές ή και θρησκευτικές παραδόσεις, οι οποίες δεν διαφέρουν πολύ από τόπο σε τόπο. Έχουν μια αφήγηση διαφορετική αλλά το θέμα έχει το ίδιο νόημα.

Ένα από τα κάλαντα, που ψάλλονται την παραμονή ή και την ημέρα της γιορτής του Αγίου Βασιλείου, είναι αυτό που προβάλλει το ραβδί του Αγίου, που μας “έρχεται από την Καισαρεία” σαν γνήσιος οδοιπόρος, φέρνει μαζί και το ραβδί του σύμβολο της μακρινής οδοιπορίας του.

Όταν όμως ακουμπάει πάνω σ' αυτό, για να μιλήσει και να μας χαιρετήσει ή για να μας πει την Άλφα – Βήτα, αμέσως τότε θαύμα σπουδαίο και απροσδόκητο συμβαίνει. Το κατάξερο ραβδί του Αγίου Βασιλείου πετάει χλωρά κλωνάρια και φύλλα. Και....οι στίχοι από τα κάλαντα:

“Πα στο ραβδί του ακούμπησε να ειπεί την Αλφα – Βήτα

και το ραβδί ήτανε ξερό....χλωρούς βλαστούς επέτα...

Όταν αυτό το ξερό ραβδί αρχίζει να βλασταίνει και πετάει χλωρούς βλαστούς, σημαίνει, όπως γράφουν οι εδικοί, ότι θα ακουστεί χαρμόσυνη είδηση για τη γέννησή του Κυρίου.

Παράλληλα προς αυτή τη μορφή του τραγουδιού, ακούγεται κι ένας άλλος τύπος ταλάντων όπου το θαυματουργό νέο δέντρο βλασταίνει, όχι από το ραβδί που ακούμπησε ο Άγιος Βασίλης, αλλά από τον τόπο όπου στάθηκε ο ίδιος ο Χριστός. Είναι ένα χρυσό δέντρο που συμβολίζει τον Κύριο:

Κι εκεί που στάθηκε ο Χριστός, χρυσό δέντρο φυτρώδη,

κι εκεί που παραστάθηκε χρυσό κυπαρισσάκι.

Στη μέσην είχε το σταυρό, στην άκρη το Βαγγέλιο,

και στα παρακλωνάρια του Αγγέλοι Αρχάγγελοι...

Κάτι άλλο διαφορετικό όπου υπάρχει μέσα στα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, είναι ότι ο Άγιος Βασίλης, ο ηλικιωμένος ασπρομάλλης, όπως παρουσιάζεται στις πρωτοχρονιάτικες κάρτες, περιγράφεται σαν νέος μαθητής που είναι έτοιμος να πάει στο σχολείο να μάθει γράμματα:

Βαστάει πέννα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι.

-Βασίλη μ' πόθεν έρχεσαι και πούθε κατεβαίνεις;

-Από τη μάνα μ' έρχομαι και στο σχολείο πηγαίνω

-Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις, κάτσε να τραγουδήσεις...

Έχει γραφτεί από πολλούς ιστορικούς ότι ο Άγιος Βασίλης ήταν παράλληλα και ο Άγιος των γραμμάτων και θεωρείτο ένας από τους τρεις “φωστήρες” που φώτισαν την Οικουμένη.

Όπως γράφει ο Κ. Ρωμαίος στα παλιά χρόνια, όταν ξεκίνησαν τα κάλαντα από μικρά παιδιά, ήταν εκείνα που θέλησαν και “δημιούργησαν” τον Άγιο συνομήλικο τους!

Στη βόρεια Ελλάδα σε πολλά χωριά τα παλιά χρόνια μικρά παιδιά γύριζαν και λέγανε τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, κρατώντας το καθ' ένα από ένα ξερό ραβδί.

Με αυτό το ραβδί πλησίαζαν και άγγιζαν αρρώστους ηλικιωμένους για να τους χαρίσουν υγεία, θεωρώντας ότι το ραβδί του Αγίου είναι μαγικό και κάνει θαύματα.

Από το Βυζάντιο, από ένα χειρόγραφο του δωδεκάτου αιώνα παρουσιάζεται ένα αλφαβητάριο, που αργότερα μεταφράστηκε για να το μάθουν εύκολα και να το τραγουδούν τα μικρά παιδιά.

Ο βυζαντινός Αλφάβητος του δωδεκάτου αιώνα γράφει:

(Σε μετάφραση) Άλφα. Αρχηγός των απάντων

Βήτα. Βασιλεύει Κύριος

Γάμμα. Γεννάται ο Χριστός

Δέλτα. Δια λόγου θεϊκού

Έψιλον. Έρχεται επί γης

Ζήτα. Ζωήν φέρει εν τω κόσμω

Ήτα. Ήλιος και σελήνη

Θήτα. Θεόν προσκυνούσιν

Θέλησαν με ένα βυζαντινό αλφάβητο να αναφερθεί από παιδιά η Γέννηση του Χριστού και να αναγγέλουν με μουσικά κάλαντα.

1. Υ.Γ. Από έρευνα του Κ. Ρωμαίου που ασχολήθηκε με τον ψυχικό κόσμο του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα σε όσους κατοικούσαν στα μακρινά από τις πόλεις χωριά.

2. Υ.Γ. Θερμές ευχές σε όλους τους εορτάζοντες.

Καλή Χρονιά

Ετικέτες: