ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΩΝ: Γεωφυσική διασκόπηση αποκαλύπτει τα μυστικά του

Μπορεί ακόμη να μην έχει ετοιμαστεί η νέα είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, καθώς στα σχέδια είναι να ανοίξει για τους επισκέπτες η ανατολική πύλη της Νεαπόλεως, ωστόσο ακόμη και αν εισέλθει κανείς από το παλιό σημείο πρόσβασης και περπατήσει μερικά μέτρα, πολύ γρήγορα θα αντιληφθεί ότι τα μάτια του πλημμυρίζουν από νέες εικόνες, καθώς έχει ανοίξει ο ορίζοντας και προσφέρει εντυπωσιακή θέαση των μνημείων, σχεδόν στο σύνολο του αρχαιολογικού χώρου.

Η πρώτη εντύπωση που έχεις είναι ότι βρίσκεσαι σε ένα νέο αρχαιολογικό χώρο και όχι στους Φιλίππους που έχει επισκεφτεί μερικές δεκάδες φορές, με το σχολείο και άλλες τόσες με φίλους.

Μπαίνοντας από την παλιά είσοδο και κατηφορίζοντας προς την νότια πλευρά, γυρίζοντας να κοιτάξεις το αρχαίο θέατρο βλέπεις την πρώτη καινούργια εικόνα, είναι μια πανοραμική θέαση του αρχαίου Θεάτρου, που μέχρι τώρα δεν την είχαμε, γιατί δεν υπήρχε ικανή απόσταση, ανάμεσα στα μάτια και το μνημείο. Γύρω ο χώρος είναι διάσπαρτος από μαρμάρινα μέλη, που περιμένουν την σειρά τους για να αξιολογηθούν και να πάρουν την οριστική τους θέση, όσα ταυτιστούν να γυρίζουν στην αρχική θέση τους και τα υπόλοιπα να πάνε στην αποθήκη.

Τι έδειξε η διασκόπηση

Ωστόσο, το σημαντικό σε αυτό το σημείο είναι τα ευρήματα που ακόμη δεν έχουν έρθει στο φως και βρίσκονται κάτω από το χώμα. Όπως αποκάλυψε η έφορος Αρχαιοτήτων Καβάλας κ. Σταυρούλα Δαδάκη μιλώντας στο «Χ» στο σημείο νότια του θεάτρου, που μέχρι πρότινος υπήρχε πυκνή βλάστηση, πραγματοποιήθηκε γεωφυσική διασκόπηση από την καθηγητή του ΑΠΘ κ. Γρηγόρη Τσιόκα και τους συνεργάτες και αποκαλύφθηκαν εντυπωσιακά στοιχεία. Το πρώτο και το σημαντικότερο είναι ότι εντοπίστηκε μεγάλο οικοδόμημα που το μέγεθος τους το ανάγει στην κατηγορία των δημοσίων κτηρίων, για το οποίο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια μαρτυρία. Επίσης εντοπίστηκαν κάθετοι δρόμοι που συνδέουν το αρχαίο θέατρο με την Εγνατία Οδό. Μένει να εκπονηθεί ένα πρόγραμμα ανασκαφής για να έρθουν στο φως τα ευρήματα και να ρίξουν φως στην άγνωστη, σε μεγάλο βαθμό ιστορία της αρχαίας πόλης των Φιλίππων. Γενικά οι γεωσκοπήσεις σε όλα τα τμήματα των Φιλίππων που καθαρίζονται, έχουν δώσει πολλές κατόψεις κτηρίων, οπότε υπάρχει ανάγκη περαιτέρω ερευνών στο μέλλον.

Δίπλα σε αυτόν τον χώρο, ανατολικά, βρίσκονται τα τείχη των Φιλίππων, στα οποία γίνονται εργασίες καθαρισμού αλλά και ανάδειξης μέρους αυτών που ακόμη είναι κάτω από το χώμα, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να βλέπει την εικόνα που είχε η άμυνα της πόλης.

Συνεχίζοντας επάνω στην παλιά διαδρομή, δυτικά από το θέατρο, έχει καθαριστεί ο χώρος και γίνεται η μελέτη για την δημιουργία σημείων πρόσβασης – όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες – στα περίφημα ιερά των βράχων που κατά το παρελθόν αποτελούσαν το «σύνορο» της αρχαίας πόλης και του βράχου της ακροπόλεως.

Επίσης εκτεταμένες εργασίες διεξάγονται στα σημεία ενοποίησης των δυο τμημάτων της αρχαίας πόλης, μετά την αποξήλωση της παλιάς εθνικής οδού Καβάλας – Δράμας, καθώς υπήρχαν κατασκευές που συνέδεαν το άνω τμήμα με την αρχαία Εγνατία και τη Ρωμαϊκή αγορά και τώρα εντοπίζονται.

Νότια, εκεί που δεσπόζουν τα ερείπια της Βασιλικής Β’ ήδη έχουν αρχίσει να ορθώνονται οι τοίχοι του μνημείου και να δημιουργούν επιπλέον όγκο. Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με την κ. Δαδάκη είναι να γίνει η αναστήλωση των μαρμάρινων τόξων με τα οποία θα ολοκληρωθεί η επέμβαση.

Οι νέοι χώροι δίπλα στο Οκτάγωνο

Ο επόμενος σημαντικός σταθμός είναι στο ναό του Οκταγώνου και του ελληνιστικού τάφου του Ευηφένη Εξηκέστου, καθώς έχουν καθαριστεί και έχουν αναδειχθεί νέοι χώροι που δεν υπήρχε πρόσβαση.

Ο πρώτος χώρος που μπορείτε να πλησιάσετε και να δείτε από κοντά, είναι το σταυρόσχημο βαφτιστήριο σε ένα χώρο μαρμαροθετημένο. Επίσης ακριβώς δίπλα είναι προσβάσιμος και ο χώρος του λουτρού με τα υπόκαυστα και τις μαρμάρινες δεξαμενές. Για το χώρο αυτό, μας επισήμανε η κ. Δαδάκη ότι προβλέπεται η κατασκευή στεγάστρου, όπως αυτό του Οκταγώνου, για την προστασία του.

Ανάμεσα σε αυτό το χώρο και το Οκτάγωνο ένας ακόμη χώρος που έχει καθαριστεί και έχει ανοίξει για τον επισκέπτη είναι η Φιάλη όπου υπήρχε κρουνός στην κορυφή μαρμάρινου κίονα και έχυνε νερό σε λεκανίδα το οποίο στην συνέχεια – υπογείως – περνούσε μέσα από το μαρμάρινο αναβρυτήριο και με κελάρυσμα έπεφτε στις κλιμακωτές πλευρές. Ο ήχος του νερού μαζί με το φως του ήλιου ζωντάνευαν το νερό που καθρεφτίζονταν στην οροφή που συγκρατούσαν οι τέσσερεις κίονες στις γωνίες.

Ο μοναδικός ελληνιστικός τάφος των Φιλίππων

Από το συνολικό μνημείο του ελληνιστικού τάφου σώζεται σήμερα μόνο ο υπόγειος ταφικός θάλαμος που βρέθηκε ακέραιος και ασύλητος, από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη και το τριβαθμιδωτό κρηπίδωμα του υπέργειου ναόσχημου οικοδομήματος. Ο υπόγειος χώρος δεν είναι προσβάσιμος για το κοινό καθώς υπάρχει μόνο μια είσοδος υψηλής επικινδυνότητας. Επ’ αυτού η κ. Δαδάκη σημειώνει ότι στο μέλλον ίσως θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα υπόγειο τούνελ για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των επισκεπτών και να καταστεί και αυτό το μνημείο επισκέψιμο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο καμαροσκέπαστος ταφικός θάλαμος είναι το μοναδικό μνημείο που βρέθηκε ακέραιο στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων και εντός του εντοπίστηκαν σημαντικά κτερίσματα και χρυσά κοσμήματα που εκθέτονται στο αρχαιολογικό μουσείο των Φιλίππων.

Να τελειώσουμε την σύντομη περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, έτσι όπως διαμορφώνεται μετά την ενοποίηση και τα έργα καθαρισμού, με την περιγραφή της κ. Δαδάκη για τη νέα είσοδο στο χώρο, από την πύλη της Νεαπόλεως: «Θα κατεδαφιστεί το τσιμεντένιο γεφύρι, θα αναδειχθούν και θα αποκατασταθούν τα τείχη και θα διαμορφωθεί η πρόσβαση μέσω της πύλης της Νεαπόλεως, που θα είναι και η κύρια είσοδος στο χώρο. Ο επισκέπτης που θα έρχεται από το πάρκινγκ θα φτάνει ομαλά στο αρχαίο επίπεδο του εδάφους που είναι το πλακόστρωτο μπροστά από την πύλη. Στην συνέχεια θα ανεβαίνει ομαλά στο επίπεδο του 1911, στο καλντερίμι που αποκαλύψαμε από τις επιχωματώσεις και θα περπατάει σε ύψος 1 μέτρο πάνω από την αρχαία Εγνατία και θα την συναντάει μέχρι το σημείο της σκάλας καθόδου στο Οκτάγωνο».

Κλείνοντας, τονίζει χαρακτηριστικά ότι «έχουμε καθαρίσει πάρα πολλούς χώρους και έχουμε αφαιρέσει βλάστηση, για να μπορεί ο επισκέπτης να υπάρχουν οπτικές διαφυγές για το βλέμμα… έχει πάρει μια άλλη εικόνα ο χώρος και είναι χάρμα οφθαλμού».

Θεόδωρος Αν. Σπανέλης