Με στόχο τη διάσωση της ξερολιθιάς στη Μύκονο

Κάτι διαφορετικό ετοιμάζεται στη Μύκονο και το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου, προσκαλεί άπαντες στο Πιλοτικό Σχολείο Ξερολιθιάς, που αποτελεί μία δράση του προγράμματος «Εξιστορώντας και Καταγράφοντας την Τέχνη της Ξερολιθιάς» της Κοινωφελούς Δημοτικής Επιχείρησης Περιβάλλοντος Παιδείας και Ανάπτυξης Μυκόνου (ΚΔΕΠΠΑΜ), που υλοποιείται με τη χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Cycladic Identity.

Το Πιλοτικό Σχολείο θα αρχίσει την Παρασκευή 19 Απριλίου με παρουσιάσεις για την τέχνη της ξερολιθιάς και θα συνεχιστεί το Σάββατο 20 Απριλίου με την πρακτική άσκηση στην οποία θα συμμετέχουν παραδοσιακοί μάστορες και νέοι τεχνίτες. Η δράση θα ολοκληρωθεί την Κυριακή 21 Απριλίου με την προβολή της ταινίας του Γιάννη Σπηλιόπουλου «Πέτρα και Χρόνος: Οι Ξερολιθιές της Κύθνου».

Ο στόχος του προγράμματος

Οι ξερολιθιές, γνωστές και ως «πεζούλες» δομούνται «εν ξηρώ» και εντοπίζονται στα ζωνικά εδάφη του οικισμού, από την αρχή δημιουργίας του οικισμού. Εξυπηρετούν τη συγκράτηση του νερού και καθορίζουν ιδιοκτησιακά όρια οικοπέδων. Οι ξερολιθιές στη Μύκονο, βρίσκονται στην πλειονότητα τους σε μέτρια κατάσταση καθώς δεν χρησιμοποιούνται συχνά, λόγω της σταδιακής εγκατάλειψης των καλλιεργειών. Αυτή η σταδιακή εγκατάλειψη οδήγησε και στη μειωμένη μεταβίβαση της γνώσης κατασκευής από γενιά σε γενιά.

Το πρόγραμμα «Εξιστορώντας και Καταγράφοντας την Τέχνη της Ξερολιθιάς» έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας ανοιχτής και συνεχώς τροφοδοτούμενης ιστοσελίδας καταγραφής των ξερολιθιών και του παραδοσιακού τρόπου δόμησής τους, παρουσιάζοντας παλαιότερο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, αρχεία, σκίτσα) και καταγράφοντας τους εναπομείναντες μαστόρους (βίντεο, μαγνητοφώνηση). Μία από τις δράσεις του προγράμματος είναι η διοργάνωση του Πιλοτικού Σχολείου Ξερολιθιάς με τη συμμετοχή παραδοσιακών μαστόρων και νέων τεχνιτών, από 19 μέχρι 21 Απριλίου. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του ΕΜΠ.

Θ. Αγαλόγλου: "Θα δημιουργήσουμε ένα ψηφιακό αποθετήριο, όλων των παλιών μαστόρων και των τεχνικών δόμησης της ξερολιθιάς"

Η υπεύθυνη του προγράμματος Cycladic Identity, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Θεανώ Αγαλόγλου, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη" για τη σημαντική πρωτοβουλία για τη διάσωση της τέχνης της ξερολιθιάς. Αρχικά, ανέφερε, ότι, "οι ξερολιθιές εξυπηρετούσαν παλιά τη συγκράτηση του νερού και καθόριζαν και ιδιοκτησιακά όρια οικοπέδων. Πλέον αυτές οι ξερολιθιές στην πλειονότητά τους, βρίσκονται σε μία μέτρια κατάσταση και δεν χρησιμοποιούνται συχνά, λόγω και της σταδιακής εγκατάλειψης των καλλιεργειών. Οπότε αυτό, μας οδηγεί σε μία υπαρκτή ανάγκη, ένα πρόβλημα, που είναι η μειωμένη μεταβίβαση της γνώσης, της κατασκευής ξερολιθιάς, από γενιά σε γενιά. Αυτό το πρόγραμμα, ουσιαστικά θα δημιουργήσει μία ιστοσελίδα και θα καταγράψει, σαν ένα ψηφιακό αποθετήριο, όλων των παλιών μαστόρων και των τεχνικών δόμησης της ξερολιθιάς. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι θα κάνει και ένα πιλοτικό εργαστήριο ξερολιθιάς".

"Οι συμμετέχοντες θα διδαχτούν την τέχνη της ξερολιθιάς από παλαιούς μάστορες"

Την ίδια στιγμή μίλησε και για τους νέους, οι οποίοι εξέφρασαν το ενδιαφέρον να διδαχτούν την τέχνη της ξερολιθιάς. Συγκεκριμένα, τόνισε, πως, "μέσω της πρόσκλησης που είχε βγάλει ο φορέας στη Μύκονο, μπορούσαν νέοι τεχνίτες, να δηλώσουν συμμέτοχη για να μάθουν παραδοσιακά τη συγκεκριμένη τέχνη και τεχνική δημιουργίας της ξερολιθιάς. Υπήρξε αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον και συμμετοχές, παρόλο που πολλοί δεν ασχολούνται με αυτή την τέχνη καθώς είναι πιο βαριά τέχνη, εντούτοις, υπάρχει συμμετοχή από την κοινωνία της Μυκόνου και ουσιαστικά αυτοί οι άνθρωποι θα διδαχτούν την τέχνη από παλαιούς μάστορες. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με το σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και έχει διάφορα στάδια υλοποίησης, αλλά θεωρούμε σημαντικό αυτή η γνώση να μπορέσει να μεταλαμπαδευτεί και στις νεότερες γενιές. Σε αυτό το πράγμα, εξυπηρετούν και οι συνεντεύξεις, οι οποίες θα φιλοξενηθούν στη σελίδα, στις οποίες ουσιαστικά θα καταγραφούν, η εμπειρία και η συσσωρευμένη γνώση, αυτών των ανθρώπων. Να προσθέσω ότι στη σελίδα θα φιλοξενούνται ηχογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις, από επιστήμονες τόσο του πολιτισμού όσο και της αρχιτεκτονικής, δηλαδή θα μιλάει και εξειδικευμένο προσωπικό."

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης

Την Παρασκευή, 19 Απριλίου 2024, ώρα 17:00 – 20:00, θα συζητηθεί "η τέχνη της ξερολιθιάς" στην Aίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Μυκόνου, Ματογιάννι με Ελεύθερη Είσοδο.

Κατά σειρά στην εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί:

- Χαιρετισμός Απόστολου Νάζου, αντιδημάρχου Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Μυκόνου

- Χαιρετισμός Θεανώς Αγαλόγλου, Project Manger Πρωτοβουλίας Cycladic Identity Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

- Σύντομη παρουσίαση του προγράμματος «Εξ-ιστορώντας και καταγράφοντας την τέχνη της ξερολιθιάς» και προβολή της ιστοσελίδας από τον Κωνσταντίνο Σερράο, Καθηγητή ΕΜΠ - Διευθυντή Σπουδαστηρίου Πολεοδομικών Ερευνών

- «Το αναβαθμιδωμένο τοπίο στις Κυκλάδες και οι ξερολιθικές κατασκευές που το συνοδεύουν», Δρ. Ιουλία Παπαευτυχίου, Αρχιτέκτονας-Ιστορικός

- «Η παραδοσιακή τέχνη της λιθοδομής στον Αιγιακό χώρο», Κωνσταντίνος Καραδήμας, Ομ. Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ

- «Η οικοδομική παράδοση της ξερολιθιάς», Μιλτιάδης Κατσαρός, Αν. Καθηγητής Αρχιτεκτονικής, ΕΜΠ

Το Σάββατο, 20 Απριλίου 2024, ώρα 09:00 – 15:00, θα πραγματοποιηθεί Πρακτική Άσκηση, με εκμάθηση κατασκευής & επισκευής ξερολιθιάς από παραδοσιακούς μάστορες σε νέους τεχνίτες που έχουν εγγραφεί στο σεμινάριο και απονομή διπλωμάτων.

Την Κυριακή, 21 Απριλίου 2024, ώρα 20:00-21:00, στην Αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Μυκόνου, Ματογιάννι με ελεύθερη είσοδο θα πραγματοποιηθεί προβολή της βραβευμένης ταινίας του Γιάννη Σπηλιόπουλου «Πέτρα και Χρόνος: Οι Ξερολιθιές της Κύθνου»

Το συντονισμό και την επικοινωνία της εκδήλωσης, έχει η Κατερίνα Ζουγανέλη, 2289027190, politismos@mykonos.gr. Οι υποστηρικτές της εκδήλωσης είναι: Rizes Μykonos, Μykonos Moussa Souites, Appaloosa Restaurant, Sea jets

Ποιο είναι το Cycladic Identity

Το Cycladic Identity είναι η νέα πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, που έχει στόχο την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων και τη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής τους ταυτότητας με άξονες τον πολιτισμό, την βιοποικιλότητα και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Ένα από τα 9 προγράμματα που υλοποιούνται φέτος στα νησιά των Κυκλάδων, είναι το «Εξιστορώντας και Καταγράφοντας την Τέχνη της Ξερολιθιάς» » στη Μύκονο.