Σινεπιλογές

Kursk (2018) του Τόμας Βίντερμπεργκ

Το 1995 οι Δανοί σκηνοθέτες Λαρς Φον Τρίερ και Τόμας Βίντερμπεργκ, μ’ ένα κείμενο-μανιφέστο, ίδρυσαν το «Δόγμα», μια πρωτοποριακή αισθητική αντίληψη για τον κινηματογράφο. Το «Δόγμα» χαρακτηριζόταν από την συχνή χρήση ψηφιακής κάμερας, κυρίως με λήψεις στο χέρι, την ακατέργαστη και πρωτόγονη φωτογραφία που αρνείται την καλλιέπεια προς χάριν της ωμής αλήθειας.

Ο Βίντερμπεργκ ανέκαθεν δημιουργούσε στα όρια, ανατρέποντας τις κινηματογραφικές συμβάσεις. Η «Οικογενειακή γιορτή»(1998), υπήρξε το πρώτο ίσως και το αξιολογότερο έργο που πληρούσε όλους τους κανόνες του «Δόγματος». Μετά το τέλος της εποχής του συγκεκριμένου κινηματογραφικού κινήματος, γύρισε αξιόλογες ταινίες όπως τα «Όλα για την αγάπη»(2003), «Submarino» (2010), «Το κυνήγι»(2012) και «Μακριά από το πλήθος»(2015).

Στο «Kursk» ο Βίντερμπεργκ στρέφεται σε μια περιπέτεια «καταστροφής», την οποία σκηνοθετεί με δεξιοτεχνία και ευρωπαϊκό πνεύμα.

Τον Αύγουστο του 2000, το υποβρύχιο K-141 Kursk, μέρος του ναυτικού στόλου της Ρωσίας, βυθίστηκε μετά από μια έκρηξη κατά την πρώτη ναυτική άσκηση της Ρωσίας από το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν μια απλή αποστολή διάσωσης αλλά δυστυχώς μετατράπηκε σε πολιτικό έγκλημα, επειδή η υπερηφάνεια της ρωσικής κυβέρνησης αρνήθηκε τη διεθνή βοήθεια, παρόλο που η χώρα δεν είχε τον κατάλληλο εξοπλισμό για να σώσει τους άνδρες της.

Κατανοώντας τόσο την οδυνηρή εμπειρία των αντρών που παγιδεύονται στο υποβρύχιο όσο και την πολιτική πτώση που σημειώθηκε, το φιλμ εξετάζει τα διάφορα στάδια στα οποία θα μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία. Ο οδηγός μας στο χάος που σημειώθηκε στο πλοίο είναι ο αξιωματικός Mikhail Averin (Matthias Schoenaerts), ένας αξιαγάπητος πατέρας και σύζυγος που περιμένει το δεύτερο παιδί του με τη σύζυγο Τάνια (Léa Seydoux). Καθώς ο Mikhail προσπαθεί να κρατήσει ζωντανό το πλήρωμά του, η Τάνια είναι όλο και πιο απογοητευμένη από τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Μπόρις Γιέλστιν (Max von Sydowow), τηρούν μυστικοπάθεια για την κατάσταση του πληρώματος και η Ρωσία δεν δέχεται την βοήθεια που προσέφεραν Νορβηγοί και Άγγλοι.

Το σενάριο του Ρόμπερτ Ρόντνατ («Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» και «Thor 2: Σκοτεινός Κόσμος») βασίζεται στο βιβλίο του δημοσιογράφου Ρόμπερτ Μουρ «A time to Die:The untold story of Kursk tragedy» και τις μαρτυρίες του Βρετανού ναυάρχου David Russell (Colin Firth), εστιάζοντας κυρίως στον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά και στα λάθη της κρατικής μηχανής που ευθύνεται για αυτή τη μεγάλη τραγωδία.

Η αφήγηση συντίθεται από τρεις διαφορετικές οπτικές: των ανδρών του πληρώματος, των ναυάρχων και των κυβερνητικών, που χειρίστηκαν την υπόθεση και των οικογενειών των θυμάτων και κυρίως του γιου του κεντρικού ήρωα, που τελικά υπέστησαν τις συνέπειες.

Οι υποβρύχιες σκηνές δημιουργούν μια ανησυχητικά κλειστοφοβική ατμόσφαιρα. Κι ενώ τα διάφορα μέλη του πληρώματος παρουσιάζουν διαφορετικές αντιδράσεις, υπάρχει μια γενικευμένη συντροφικότητα, όπως φαίνεται και σε μια πρώιμη σκηνή όπου διάφορα μέλη πληρώματος πουλούν τα ρολόγια τους για να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση του γάμου ενός συντρόφου τους. Σε μια επίσης εκπληκτική σεκάνς ο Mikhail και ένα μέλος πληρώματος διακινδυνεύουν τη ζωή τους στα ψυχρά νερά αναζητώντας φιάλες που θα παράσχουν στους άνδρες αέρα. Ο Βίντερμπεργκ απομακρύνει με σωστό τρόπο το score, έτσι ώστε να ακούγεται καθαρά ο ήχος του νερού, των φυσαλίδων αέρα και ο θόρυβος των ανδρών που προσπαθούν να επικοινωνήσουν κάτω από το νερό.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην κομψή κινηματογράφηση του Anthony Dod Mantle, καθώς είναι ιδιαίτερα έξυπνη η χρήση της ευρείας οθόνης μέσα στα όρια του υποβρυχίου, σε αντίθεση με μια πιο συμπαγή αναλογία στη γη. Όσο για το, όπως πάντα, εξαιρετικό score του Alexandr Desplat διατρέχεται από αποχρώσεις ρωσικής μουσικής, προσθέτοντας ένταση στις σκηνές δράσης, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τις πιο δραματικές στιγμές με μια μελωδική μελαγχολία.

Το «Kursk» είναι ένα συναρπαστικό και έντιμο θέαμα που καθηλώνει τους θεατές ώστε να παρακολουθούν σιωπηλά το τελευταίο του μέρος. Απελευθερώνοντας αποτελεσματικά την ένταση κάτω από το νερό, η ταινία δεν χάνει ποτέ και ένα βλέμμα στο δράμα που συμβαίνει στις πόλεις. Παρουσιάζοντας το πόσο εύκολα η πολιτική αλαζονεία μπορεί να κάνει μια δύσκολη κατάσταση ακόμη χειρότερη, καταστρέφοντας τόσες ζωές σε καιρό ειρήνης, το «Kursk» είναι μια μελαγχολική και σπαρακτική ματιά στο πώς μια κυβέρνηση άφησε τους ανθρώπους της να χαθούν στην άβυσσο.