...Και καθάρισες!

Για αυτή την εβδομάδα, ας αφήσουμε για λίγο τα προεκλογικά στην άκρη (πιστεύω η μεγάλη δόση αρχίζει να προκαλεί ναυτία) και ας επικεντρωθούμε στο άλλο μεγάλο θέμα της επικαιρότητας τις τελευταίες ημέρες: Τους καθαρισμούς!

Πόσοι τόνοι σκουπίδια μαζεύτηκαν το τελευταίο διάστημα από βυθούς και παραλίες των νησιών μας; Δεκάδες. Και αυτό δεν τιμά κανένα, ενώ το σύνολο των “ευρημάτων” καταδεικνύει και ένα τεράστιο πρόβλημα, που αφορά τόσο στη νοοτροπία μας, όσο και στον τρόπο ζωής μας.

Ωστόσο, δεν είναι λίγο “υποκριτικό” να μαζευόμαστε μία-δύο φορές το χρόνο, όταν υπάρχει κάποια δράση, την πρωτοβουλία για την οποία είχε αρχικά κάποιος οικολογικός φορέας (άσχετα αν αυτές γίνονται αντικείμενο καπηλείας, μέσα από την οικονομική στήριξη, που τόσο ανάγκη έχουν, από πολιτικές φιγούρες – ή καρικατούρες, που θέλουν να δείξουν ότι – φυσικά, ντε – νοιάζονται για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή) και μετά το πέρας αυτής να γυρίζουμε, με πλήρη αφέλεια και αθωότητα, στον καθιερωμένο τρόπο ζωής, χωρίς καμία αλλαγή στις συνήθειές μας.

Βέβαια, με αυτό τον τρόπο, δημιουργούμε σκουπίδια, ώστε να έχουν κάτι να μαζέψουν οι φορείς την επόμενη φορά που θα διοργανωθεί η δράση, ε; Μαντεύω, όμως, ότι δεν είναι αυτός ο σκοπός. Σκοπός είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, το απαλό, ευγενικό “σπρώξιμο” προς μία άλλη κατεύθυνση, αυτή της μείωσης των απορριμμάτων μας, της μείωσης του όγκου των αντικειμένων που “πετάμε”, ώστε να μην πετιούνται σε λάθος μέρη, να χρησιμοποιούνται ξανά ενίοτε, από άλλους, αν σε εμάς είναι άχρηστα, ή με άλλο τρόπο, ή ακόμη κι αν δεν μπορούν να χρησιμεύσουν σε τίποτε πια, να ανακυκλώνονται, ώστε να μη φτάνουν ποτέ μέσα στο χώμα, στον αέρα, στο νερό.

Από πολλούς ακούω συχνά, ότι “πρέπει να περάσουμε το μήνυμα στα παιδιά, στους αυριανούς πολίτες”. Και οι περισσότερες δράσεις εκεί στοχεύουν. Στα παιδιά. Τα παιδιά, που από τη μία, μέσω των σχολείων τους αφιερώνουν χρόνο στην επιμόρφωση, σχετικά με τα περιβαλλοντικά θέματα, μέσω μαθημάτων και δράσεων, ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, γυρνώντας σπίτι, επαναφέρονται στις “εργοστασιακές” ρυθμίσεις, αφού στο περιβάλλον του σπιτιού επιστρέφουν στην κατεστημένη νοοτροπία, του “δε βαριέσαι μωρέ”, παρατηρώντας τους ενήλικες (πρότυπα), να ενεργούν ασυνείδητα, σχεδόν μηχανικά, βάσει των όσων έχουν συνηθίσει. Πλαστική σακούλα για να βάλουν το πλαστικό τάπερ με τα πλαστικά μαχαιροπήρουνα και το χυμουδάκι με το πλαστικό καλαμάκι και αφού καταναλωθεί το περιεχόμενο, τα απορρίμματα, μαζί με όλα τα υπόλοιπα, ανακυκλώσιμα και μη, συμπιέζονται μέσα στη μεγαλύτερη πλαστική σακούλα, η οποία καταλήγει στον πράσινο κάδο. Και έτσι, η επιμόρφωση, για τα περιβαλλοντικά θέματα, καταλήγει στον εγκέφαλο των παιδιών, όπως ακριβώς – για πολλούς από μας, δυστυχώς – το μάθημα για την επίλυση των εξισώσεων δευτέρου βαθμού. Δεν χρησιμοποιείται πρακτικά, δεν εντυπώνεται, δεν γίνεται μάθημα ζωής, αλλά μία ακόμη σχολική ώρα στην οποία ενδεχομένως “έχασαν” κάποιο πιο βαρετό μάθημα.

Για το λόγο αυτό, προσωπικά θεωρώ, ότι στόχο δεν πρέπει να αποτελούν μόνο τα παιδιά. Κυριότερος στόχος, πρέπει να γίνουν οι ενήλικες. Εκείνοι, που είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση των αυριανών πολιτών, λειτουργούν ως πρότυπα και μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά, ώστε τα παιδιά, να εφαρμόζουν στην καθημερινότητά τους αυτά που μαθαίνουν, μέσω του σχολείου και των δράσεων, εντός του ίδιου τους του προσωπικού χώρου, να διαμορφώσουν διαφορετικές συνήθειες, ένα διαφορετικό κατεστημένο, μία διαφορετική νοοτροπία, η οποία να έρχεται πλέον τόσο φυσικά, αφού θα λειτουργούν έτσι μέσα στο σπίτι τους, που να μη χρειάζεται καμία ιδιαίτερη προσπάθεια.

Οι ενήλικες όμως είναι δύσκολο να αλλάξουν συνήθειες. Και ο βασικότερος λόγος, είναι ότι η σωστή διαχείριση των αποβλήτων, αποτελεί “ξεβόλεμα”, σε σχέση με την παρούσα κατάσταση. Είναι ευκολότερο να χρησιμοποιείς αντικείμενα μίας χρήσεως, παρά να έχεις ένα δοχείο, ένα σύνεργο, το οποίο θα πρέπει να καθαρίζεις καθημερινά, να κουβαλάς μαζί σου, ή να ξεχωρίζεις τα απορρίμματα σε ρεύματα ανακυκλώσιμων, ή να κάτσεις να μάθεις περισσότερες πληροφορίες για ένα θέμα. Οι ενήλικες δεν είναι διατεθειμένοι, τις περισσότερες φορές, να ξεβολευτούν (βλ “έχουμε τόσα προβλήματα, το περιβάλλον θα σκέφτομαι;”, “εδώ δεν έχω να περάσω το μήνα, η ανακύκλωση με μάρανε” κλπ). Κανείς δε λέει, ότι οι προβληματισμοί τέτοιου τύπου είναι ανυπόστατοι, ή ότι δεν έχουν βάση. Ωστόσο, αν μπει κανείς στη διαδικασία να σκεφτεί μακροπρόθεσμα θα αντιληφθεί, ότι η φιλική προς το περιβάλλον νοοτροπία, είναι, παρά το γεγονός ότι είναι ομολογουμένως πιο... “μπελαλίδικη”, και πολύ πιο οικονομική.

Το να αγοράσεις ένα θερμός, ή μία ειδική επαναχρησιμοποιούμενη κούπα, για τη μεταφορά του νερού ή του καφέ σου, είτε από το σπίτι, είτε από το μαγαζί, όπου τον προμηθεύεσαι, κάνει τεράστια διαφορά μακροπρόθεσμα. Όπως επίσης και επαναχρησιμοποιούμενα – μη πλαστικά – δοχεία για τη μεταφορά του φαγητού, τσάντες μεταφοράς από τα σούπερ μάρκετ, ακόμη και καλαμάκια! Αφενός τα αντικείμενα είναι επαναχρησιμοποιούμενα και δεν χρειάζεται να αγοράζονται ξανά και ξανά και αφετέρου, λιγοστεύουν τα απορρίμματα που πετιούνται στους κάδους.

Τέλος, δεδομένου, ότι η σύγχρονη κοινωνία είναι εξαρτημένη από το πλαστικό και πολύ συχνά δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, μπορεί να γίνει ανακύκλωσή του και τελικά να μην καταλήξει σε κάποια χωματερή, ή να παρασυρθεί από τον αέρα και να καταλήξει στη θάλασσα.

Ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσει κανείς τη “γλώσσα” των ενηλίκων, δεν είναι το “μάθημα”, αλλά οι ανταμοιβές. Να έχουν κάτι να κερδίσουν από όλο αυτό. Κυρίως το προνόμιο και λιγότερο η “τιμωρία”. Όταν για παράδειγμα, τα καφέ ενθαρρύνουν τους πελάτες τους να φέρνουν τη δική τους επαναχρησιμοποιούμενη κούπα ή/και καλαμάκι, για τον καφέ τους, όταν τα σούπερ μάρκετ δίνουν προνόμιο στον καταναλωτή, που φέρνει τη δική του επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα, όταν τα εστιατόρια επιβραβεύουν πελάτες που φέρνουν τα δικά τους σκεύη μεταφοράς, όταν ο εκάστοτε Δήμος επιβραβεύει τους πολίτες που κάνουν ανακύκλωση, μέσα από άρτια οργάνωση του συστήματος – φυσικά όχι όπως γίνεται τώρα στα περισσότερα νησιά – τότε και οι ενήλικες θα έχουν κίνητρο να μπουν σε αυτή τη φιλοσοφία, ακόμη κι αν είναι μόνο για το κέρδος τους. Θα δίνουν το κατάλληλο παράδειγμα στα παιδιά τους και τα παιδιά τους θα μεγαλώσουν κρατώντας αυτές τις συνήθειες, αλλά και τις γνώσεις που αποκτούν από το σχολείο και τις δράσεις, μεταλαμπαδεύοντάς τις στα δικά τους παιδιά.

Δεν θέλει κόπο... θέλει τρόπο.