Τα Μουσεία της Σύρου

Κυκλάδες, μια χαρούμενη συμφωνία σε λευκό και γαλάζιο μέσα στο Αιγαίο, το ελληνικό αρχιπέλαγος. Παντού αλμύρα και φως και θάλασσα! Κανένας λαός δεν έζησε τόσο πολύ με τη θάλασσα όσο οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι Κυκλαδίτες. Την 3η χιλιετία π.Χ. οι Κυκλαδίτες είναι μια ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον Κυκλαδικό χώρο αναπτύσσεται ένας από τους πέντε μεγαλύτερους πολιτισμούς του κόσμου, που για χίλια διακόσια περίπου χρόνια, δημιουργεί και πλάθει μια δική του πολιτιστική φυσιογνωμία. Οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο ονόμασαν αυτή την εποχή “Πολιτισμός Σύρου – Κέρου ( 2.800 – 2.00 π.χ.). Είναι τα δυο νησιά που πρόσφεραν τα σπουδαιότερα ευρήματα σε τέχνη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο μεγάλος αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως το καλλίτερο και πιο χαρακτηριστικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόφου Καστρί, στο Β.Α. μέρος του νησιού στην περιοχή Χαλανδριανή. Ο Χρήστος Τσούντας ανέσκαψε πλήθος τάφων (περίπου 600) και έφερε στο φως πλούσια περίτεχνα κτερίσματα! Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών του, φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και στο αργότερα ιδρυθέν, Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου. Η Σύρος όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια, αναδύεται από τη θάλασσα με τη μορφή γυμνών και απότομων βράχων. Αυτό το βραχονήσι “φιλοξενεί” δυο σπουδαίες πόλεις, : την Άνω Σύρο, μια πανέμορφη μεσαιωνική πολιτεία που ιδρύθηκε από τους Ενετούς τον 13ο αιώνα και την Ερμούπολη, την θαλασσινή πολιτεία, που ήταν και είναι μια πολυσήμαντη παρουσία στο Αιγαίο (19ος αιώνας)! “Αυτό που έγινε εδώ πριν έναν αιώνα (και κάτι), δεν έγινε πουθενά αλλού . Στην Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα...”είπε τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτή η φράση τα συνοψίζει όλα. Εδώ σ’ αυτό το βραχονήσι άνθησε ένας πολιτισμός όμοιος μ’ αυτούς των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων...

Αρχαιολογικό Μουσείο

Τον Απρίλιο του 1833, όταν στο Υπουργείο Παιδείας δημιουργήθηκε η πρώτη Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Ερμούπολη ορίσθηκε έδρα της περιοχής του Αιγαίου. Το 1834 ιδρύθηκε ένα μικρό μουσείο στην Ερμούπολη με... τότε τον Ιωάννη Κοκκώνη. Η πρώτη συλλογή ευρημάτων από τη Σύρο, φιλοξενήθηκε αρχικά στο κτίριο του Γυμνασίου. Το 1888-89 στεγάστηκε σε χώρο του Δημοτικού Μεγάρου της Ερμούπολης, (που και αυτό είναι σημαντικό μνημείο, έργο του τότε γνωστού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ. Η Κυκλαδική Συλλογή θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες των κυκλαδίτικων αρχαιοτήτων. Στην πρώτη αίθουσα είναι τα ευρήματα από τη Σύρο, γλυπτά,... επιγραφές και πολλές επιτύμβιες στήλες, τα περισσότερα ελληνιστικής εποχής.

Ακολούθησαν τα έργα (3ης χιλιετίας π.Χ.)

Αυτά τα έργα μαρμαροτεχνίας και κεραμικής, είναι τα ταφικά κτερίσματα από τις ανασκαφές στη Χαλανδριανη, όπου αποκαλύφθηκαν στους τάφους της περιοχής. Είχε φροντίσει ιδιαίτερα ο τότε... Χρίστος Τσούντας. Πολλά από τα κτερίσματα των τάφων είχαν μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών τότε. Εντυπωσιάζουν τα κυκλαδικά ειδώλια, οι πήλινες φιάλες, τα εργαλεία από οψιανό και ιδιαίτερα τηγανόσχημο! Είναι το πήλινο σκεύος με εγχάρακτες σπείρες (που συμβολίζουν τη θάλασσα), ακτινωτά κοσμήματα που απεικονίζουν τον ήλιο και τα πλοία. Τμήμα του Αρχαιολογικού Μουσείου έχει “υποδεχθεί” τα τελευταία χρόνια, αρχειακό υλικό, έγγραφα και φωτογραφίες από το σπουδαίο έργο του Χρήστου Τσούντα... τότε, εκείνη την εποχή.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Αντιγράφων)

Σ’ αυτό το Μουσείο έφθασαν πολλά παιδιά που... άκουσαν, γνώρισαν και έμαθαν την αρχαία ιστορία, ιδιαίτερα των Κυκλάδων. Αποφάσισαν και έγιναν λιλιπούτειοι “ξεναγοί” του νησιού. “Δίδαξαν”προσωπικότητες του πνεύματος, της τέχνης του αθλητισμού και της πολιτικής. Τα σχόλια όλων ήταν άριστα! Ο Δήμος Ερμούπολης είχε τιμήσει τα παιδιά και κάθε χρόνο ευχαριστούσε τους μικρούς “ξεναγούς” που τους θερινούς μήνες υποδέχονταν, τους επισκέπτες του νησιού στο θέατρο Απόλλων, στο Δημαρχείο και ιδιαίτερα βέβαια στα Μουσεία, αλλά και τις θαυμάσιες περιοχές του νησιού.

Στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ερμούπολης είχε φιλοξενηθεί εδώ και 30 χρόνια Μουσείο (αντιγράφων) Κυκλαδικής Τέχνης. Δημιουργήθηκε με τη χορηγία του αείμνηστου Γιάννη Βάτη και της συζύγου του Ελένης. Το Μουσείο αντέγραψε το περίφημο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης που ίδρυσε στην Αθήνα η αείμνηστη Αικατερίνη (Ντόλυ) Γουλανδρή. Αυτό το μικρό μας Μουσείο άνοιξε την αγκαλιά του και γέμισε παιδιά... που έμαθαν και χάρηκαν! Αυτά τα παιδιά παρακολουθούσαν κάθε Σάββατο προγράμματα αφιερωμένα στην προϊστορία και στον Κυκλαδικό Πολιτισμό της 3ης Χιλιετίας π.Χ. , αλλά και στη νεώτερη ιστορία της Σύρου. Πολλά από αυτά τα παιδιά έγιναν λιλιπούτειοι “ξεναγοί” του νησιού μας. “Δίδαξαν” προσωπικότητες του πνεύματος, της τέχνης, του αθλητισμού και της πολιτικής. Τα σχόλια όλων ήταν άριστα! Ο Δήμος Ερμούπολης είχε τιμήσει τα παιδιά και κάθε χρόνο ευχαριστούσε τους μικρούς “ξεναγούς”. Μια δημοσιογράφος, εκείνης της εποχής, που ενθουσιάστηκε από ότι της ανέφεραν τα παιδιά, έγραφε σε αθηναϊκή εφημερίδα άρθρα για τους μικρούς... “Ανδρόνικους” και τους ευχαρίστησε ιδιαίτερα!