Ιωάννης Δομπόλης

Πόσοι από τους Έλληνες και τις Ελληνίδες που φοιτήσαμε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών γνωρίζαμε ποιος ήταν ο ιδρυτής του; Οι περισσότεροι, ακόμη και σήμερα πιστεύαμε ότι ο ιδρυτής αυτού του άριστου Πανεπιστημίου με το θαυμάσιο αρχαιοπρεπές κτίριο θα έπρεπε να είναι ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ήταν ο άνθρωπος που προσπαθούσε με γοργό ρυθμό να οργανωθεί το Ελληνικό κράτος όπως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η δραστηριότητα του και το ακάματο της εργασίας του προκαλούσαν τον θαυμασμό πολλών Ελλήνων.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα τον Φεβρουάριο του 1776 και πέθανε… (δολοφονήθηκε) στο Ναύπλιο τον Οκτώβριο του 1831.

Άραγε ήταν ο ιδρυτής του Εθνικού Πανεπιστημίου που τιμάται με το όνομά του;

Ιδρυτής ήταν ο Ιωάννης Δομπόλης

Πρίν λίγες μέρες έλαβα από την καλή φίλη και συμφοιτήτριά μου Μαίρη Κωστή, από τα Ιωάννινα ένα θαυμάσιο κείμενο, που ερμηνεύει άριστα την ίδρυση του Πανεπιστημίου μας. Γράφει: «Ίσως στους πολλούς να μην είναι γνωστό ότι ιδρυτής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπήρξε ο Ιωάννης Δομπόλης, υιός του Τριαντάφυλλου Δομπόλη «εκ Κρετσουνίστης», επαρχία Δωδώνης. Ο Τριαντάφυλλος παντρεύτηκε στη Ρωσία και γέννησε τον Ιωάννη Δομπόλην, ιδρυτήν του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Κρετσούνιστα είναι το ονομαζόμενο σήμερα Δεσποτικό.

Ο Ιωάννης Δομπόλης (1769-1850) γεννήθηκε στη Νίζνα της Ρωσίας (σημερινή Ουκρανία) και αμέσως ο πατέρας του εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη. Ο Τριαντάφυλλος Δομπόλης ήταν δερματέμπορος και διέθετε περιουσίαν».

Στη διαθήκη του δεν λησμόνησε τις αδελφές του που ζούσαν στην Ήπειρο: «Χάιδων σύζυγον Ψυχογιού (εκ Μπριανίστης), επαρχίας Ιωαννίνων και Αλεξάνδραν, σύζυγον Γ. Ροδάνα, Ιωαννίτου. Οι κληρονόμοι του Χάιδω και Αλεξάνδρα λαμβάνουσιν και σήμερον (1850) δια της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων ωρισμένον ποσόν εκ του κληροδοτήματος Τριανταφύλλου Δομπόλη….». Στο χωριό του τον έλεγαν Ντομπόλη. Ο Ιωάννης Δομπόλης στην Πετρούπολη μαθαίνει τα πρώτα ελληνικά γράμματα και παράλληλα τη ρωσική και γαλλική γλώσσα. Αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο ως συνεργάτης του πατέρα του και μετά με τραπεζικές εργασίες. Απέκτησε πολλά χρήματα και μεγάλη περιουσία. Διακρινόταν για το ήθος, την τιμιότητα και την πολυμάθεια.

Το 1809 γνωρίστηκε με τον Ι. Καποδίστρια, μια φιλία στενή που κράτησε όλη τη ζωή.

Το 1818 ανέλαβε ταμίας της Φιλομούσου Εταιρείας στη Βιέννη. (Ιδρύθηκε το 1814 από τον Ι. Καποδίστρια, τον Μητροπολίτη Ιγνάτιο και τον Άνθιμο Γαζή) με σκοπό την μεταλαμπάδευσιν του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού στην Ελλάδα. Οι Αυστριακοί δεν την έβλεπαν με καλό μάτι, γιατί διέβλεπαν επαναστατικούς σκοπούς. Ο Ι. Δομπόλης είχε στενές σχέσεις με τους Γιαννιώτες Γεώργιο Σταύρου και Νικ. Ζωσιμά, με τους οποίους συνεργαζόταν. Ο Ν. Ζωσιμάς είχε εμπιστευθεί τον Δομπόλη να αναλάβει την αποστολή των 250 μετοχών για την «νεαράν» τότε Εθνική Τράπεζα.

Φροντίδα για την εκπαίδευση στην Ελλάδα

Ο Ι. Δομπόλης ήλθε στην Ελλάδα για να βοηθήσει τον φίλο του I. Καποδίστρια. Διορίστηκε Υπουργός Οικονομικών. Τον μισθό του τον κατέθετε στο κράτος. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Εθνικής Χρηματικής Τραπέζης και «προσέφερε εξ ιδίων 700 δίστηλα». Επέστρεψε στη Ρωσία για λόγους υγείας. Τιμήθηκε με τίτλους ευγενείας. Με επιστολή του ζήτησε την άδεια από τον Αυτοκράτορα της Ρωσίας «όπως αφιερώσει την περιουσίαν του προς διάδοσιν της εκπαιδεύσεως των Ελλήνων. Εκτελεστή της διαθήκης όρισε το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο «και διεχειρίσθει μετά πάσης επιμελείας και ακριβείας την περιουσίαν του…» αγόρασε ρωσικά χρεόγραφα και τα κατέθεσε στην Τράπεζα της Ρωσίας… για να κατατεθούν στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο.

Ο Ι. Δομπόλης διέθεσε 900.000 ρούβλια, ποσό υπέρογκο, με τον όρο να μείνουν στην Τράπεζα για πενήντα χρόνια και στο ποσό να προστίθενται και οι τόκοι.

Ο Έλλην πρέσβης στη Ρωσία Κ. Ζωγράφος τον επισκέφθηκε «εις την πενιχράν κατοικίαν του» και ήδη πολύ άρρωστο, δεν κατόρθωσε να τον μεταπείσει για να περιορίσει τα χρόνια για την μακροπροθεσμία των χρημάτων στην Τράπεζα. Ήταν αμετάπειστος, γιατί πίστευε (όπως και έγινε) ότι το ποσόν θα αυξηθεί πολύ. Και όπως αναφέρεται σε έγγραφο, έτσι «ηδυνήθημεν να ιδρύσωμεν σήμερον το Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον μετά κεφαλαίου ανερχομένου εις οκτώ περίπου εκατομμύρια φράγκων»! Φρόντισε επίσης να δίνονται από το Πανεπιστήμιο 50 υποτροφίες σε Ηπειρώτες νέους. Γραμμένη στη διαθήκη του ήταν η επιθυμία του να ονομασθεί το Πανεπιστήμιο Καποδιστριακό! Προς τιμήν του αγαπημένου του φίλου Καποδίστρια. «Ότε εγνώρισα τον μακαρίτην Ιωάννη Καποδίστριαν υπεσχέθημεν να μεταχειρισθώμεν παν μέσον προς διάδοσιν της δημοσίας εκπαιδεύσεως εν Ελλάδι. Προς τούτον προσπάθησα να αυξήσω τα κεφάλαιά μου δια των κόπων μου και διά μεγάλης οικονομίας» έγραψε στη διαθήκη του.

Η διαθήκη εγράφη το 1849 και ο Ι. Δομπόλης πέθανε το 1850. Θα αναφέρουμε επίσης ότι ο παππούς του, Ι. Δομπόλης «ανοικοδόμησε με δαπάνη του την εκκλησία του χωριού του Αγίου Νικολάου, η οποία και υπάρχει».

Επίσης ο πατέρας του Τριαντάφυλλος Δομπόλης με διαθήκη του, διέθεσε διάφορα ποσά στα Κοινωφελή Ιδρύματα των Ιωαννίνων, όπως στο Νοσοκομείο, σε εκκλησίες, «ενώ συνέστησε και κληροδοτήματα για τα Γιάννενα».

Μια συγκινητική δωρεά

Πραγματικά είναι μια άκρως συγκινητική δωρεά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, που στους πολλούς είναι άγνωστη: Ο Μετσοβίτης Όκκας, ακονιστής, πέθανε από το κρύο στην οδό Πανεπιστημίου. Στο κομπόδεμά του βρέθηκε ένα «τάλαρο» για τον έρανο του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτή ήταν και η μόνη του περιουσία!

-Τον θεμέλιον λίθον για την ίδρυση του Πανεπιστημίου κατέθεσε ο βασιλεύς Όθων. Έτσι το πρώτο όνομά του ήταν «Οθώνειον».

Μετονομάστηκε σε «Εθνικόν» και μετά την μεταβίβαση του Κληροδοτήματος Δομπόλη μετονομάστηκε σε «Εθνικόν και Καποδιστριακόν».

Μαρία Ρώτα.