Πως γεννήθηκε η πόλη μας, η Ερμούπολη!

Όταν το 1821 ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, η Σύρα βρέθηκε να περνά μια περίοδο ηρεμίας, μεγάλης ελευθερίας και... μιας σχετικής οικονομίας. Ο πληθυσμός του νησιού, γύρω στις 4.500 ψυχές, ακολουθούσε σχεδόν ολόκληρος τα δόγματα της Καθολικής Εκκλησίας. Αυτό το γεγονός εξασφάλιζε στο νησί την ιδιαίτερη προστασία της Γαλλίας, που από την εποχή του Φραγκίσκου (Α΄) είχε αναλάβει υπό την προστασία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, (που οι κάτοικοι της Σύρου ζούσαν εκεί ήσυχοι), τη μοναδική κωμόπολη του νησιού, πάνω στο λόφο, δύο χιλιόμετρα μακριά απ’ την θάλασσα. Υψηλά τείχη προστάτευαν την μικρή πολιτεία από διάφορες επιδρομές πειρατών. Τούρκοι άλλωστε δεν υπήρχαν στο νησί. Και ο λόγος ήταν ότι όταν πλησίαζαν το νησί με τα δικά τους καράβια, έβλεπαν την Γαλλική σημαία πάνω στον υψηλό βράχο... και φυσικά έφευγαν αμέσως. Κάτω στο γιαλό στο “λιμιώνα”, όπως ονόμαζαν το λιμάνι τους οι Συριανοί, κατοικίες δεν υπήρχαν. Μια αξιόλογη όμως κίνηση καϊκιών, που πηγαινοέρχονταν συχνά στο σίγουρο από Βοριάδες όρμο, είχε δημιουργήσει μια μικρή εμπορική κίνηση. Όσοι δούλευαν στο γιαλό ανέβαιναν το βράδυ απάνω στη χώρα, γιατί πάντα υπήρχαν κίνδυνοι και διάφορες ανωμαλίες. Στις εννιά η ώρα το βράδυ χτυπούσε μια καμπάνα από ψηλά για να ειδοποιήσει πως σε λίγο έκλειναν οι καστρόπορτες, και φυσικά εκείνοι που είχαν μείνει καθυστερημένοι προσπαθούσαν και έτρεχαν να ανηφορίσουν. Το λιμάνι το πρόσεχαν έξι φύλακες που τους έλεγαν “σανιτάδες¨. Και είχαν κοντά τους έναν αρχιφύλακα που τον έλεγαν ¨σκαλιάρι”. Έτσι περνούσαν ατάραχα οι μέρες των κατοίκων της Σύρου την εποχή εκείνη.

Ξαφνικά ήρθαν τα μαντάτα

Οι Έλληνες της περιοχής του Μοριά ξεσηκώθηκαν να διώξουν τους Τούρκους, να γίνουν ελεύθεροι νοικοκύρηδες του εαυτού τους και της περιουσίας τους. Οι ειδήσεις έκαναν εντύπωση. Οι Συριανοί δεν θέλησαν ν’ ανακατευτούν στην εξέγερση. Εξακολουθούσαν να πληρώνουν τα χαράτσια τους στην Πόλη, κι έμειναν αμέτοχοι. Αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση της Σύρας, αποδείχτηκε χρήσιμη για τον καταδιωγμένο Ελληνισμό. Αμέσως απ’ τους πρώτους διωγμούς και τις πρώτες σφαγές των Ελλήνων στις πόλεις της Ιωνίας, εκατοντάδες πρόσφυγες άρχισαν να καταφεύγουν στη Σύρο (ελεύθερη από τους Τούρκους), ζητώντας ασφάλεια στο ήσυχο νησί. Πρώτοι έφτασαν στο νησί πρόσφυγες από τη Σμύρνη, τις Κυδωνίες και λίγο αργότερα έφτασαν Κωνσταντινουπολίτες και αργότερα έφτασαν και από άλλες πολιτείες.

Με την καταστροφή της Χίου

Από τη Χίο έφτασε στη Σύρο μεγάλο κύμα προσφύγων. Οι νέοι πρόσφυγες αναγκάστηκαν να μείνουν όλοι κάτω στο γιαλό σε ξύλινες παράγκες, σε σκηνές , όπου εύρισκαν. Οι Χιώτες όμως πρόσφυγες είχαν μέσα τους την ιδιαίτερη φροντίδα για το εμπόριο. Βρέθηκαν σ’ ένα λιμάνι, που είχε ήδη αρχίσει να έχει αξιόλογη εμπορική κίνηση. Έτσι το Συριανό λιμάνι άρχισε να γίνεται το κέντρο της τροφοδοσίας της Ελλάδας ολόκληρης. Οι Χιώτες έπεσαν αμέσως στο εμπόριο με επιτυχία. Από πολλά χρόνια πριν είχαν ασχοληθεί ιδιαίτερα με την φροντίδα του εμπορίου. Το σημαντικό εκείνης της εποχής είναι ότι, αν και άλλοι Χιώτες είχαν αποβιβαστεί στην Τήνο, στην Μύκονο, στην Πάρο και την Νάξο, σε λίγο διάστημα συγκεντρώθηκαν όλοι στη Σύρο. Ως τα 1824 είχαν φθάσει 8.000 οικογένειες. Παρά το ότι δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή στην “κάτω” Σύρο, πολλοί άνθρωποι πήραν μερικές ξύλινες παράγκες και φρόντισαν να κατασκευάσουν αρκετά μικρόσπιτα, αλλά και λίγα μεγάλα σπίτια. Όταν το 1824 καταστράφηκαν τα ψαρά... πάλι από Τούρκους, οι καινούργιοι πρόσφυγες που κατέφυγαν... όπως είχαν πει στο άριστο, ουδέτερο, και ελεύθερο νησί, τη Σύρο, βρήκαν ήδη ένα οργανωμένο συνοικισμό, με περίθαλψη και ζεστασιά.

Η σημαντική απόφαση του ονόματος!

Ο νέος συνοικισμός ως το1825 δεν είχε όνομα. Τον έλεγαν απλώς “το λιμάνι της Σύρας¨ ή “Κάτω Σύρα”. Το 1825 έγινε στην αυλή της εκκλησίας, της Μεταμορφώσεως, μια συνέλευση των προσφύγων με σκοπό την ονοματοθεσία της καινούργιας πόλης. Τότε με πρόταση του Λουκά Ράλλη, την ονόμασαν “ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ”. Ο Λουκάς Ράλλης, ήταν πραγματικά ένας άνθρωπος έξυπνος, δραστήριος, ο πιο διαπρεπής, από τους Χιώτες πρόσφυγες. Όλη η ζωή της καινούργιας πόλης, ήταν απ’ αυτόν τον άνθρωπο, τον Λουκά Ράλλη για τις Κατευθύνσεις της. Αυτός πρωτοστάτησε και φρόντισε την ίδρυση νοσοκομείου, Σχολείων και άλλων αναγκαίων κοινωνικών ιδρυμάτων. Αυτός έγινε ο εμπνευστής των πιο ωραίων και πιο σημαντικών έργων στην Ερμούπολη. Έτσι όταν ήρθε ο Καποδίστριας κι άρχισε να δημιουργείται κάποιο νοικοκυριό στην επαναστατημένη Ελλάδα, η Ερμούπολη βρέθηκε η μόνη οργανωμένη πόλη .Ο ρόλος που έπαιζε η Ερμούπολη τα πρώτα χρόνια της ελεύθερης ζωής της ελληνικής Πολιτείας ήταν μεγάλος. Με την εγκατάσταση του Όθωνα, η Ερμούπολη γνώρισε μέρες ακόμη πιο μεγάλης ακμής. Έγινε η εμπορική και ναυτική πρωτεύουσα της Ελλάδας, και η διεθνής φήμη της ήταν τόσο μεγάλη, ώστε μόνο αυτό το νησί γνώριζαν και οι ξένοι και έφταναν στο καλλίτερο, (όπως έλεγαν) ελληνικό λιμάνι. Είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ ο Νίκος Σφυρόερας όταν γνώρισε και έμαθε την ιστορία της Σύρου και είχε γράψει: “ Η Σύρος ζει ακόμη μέσ’ την ατμόσφαιρα των παλιών εργαλείων της. Οι μαρμαρόστρωτοι δρόμοι της, τα ωραία της αρχοντικά, οι πλατείες και τα μνημεία της, οι εξοχές και οι βίλες της, μα πάνω απ’ όλα η πραότης και η ευγένεια των κατοίκων της μιλούν πάντα για τα παλαιά, υπέροχα και πανέμορφα μεγαλεία της!”

Ας είμαστε όλοι υπερήφανοι, όσοι ζούμε σ’ αυτό το θαυμαστό και πανέμορφο νησί!