ΑΝΘΕΛΛΗΝΕΣ

Είμαστε ομοιογενής λαός. Μιλάμε την ίδια ζωντανή, διαρκώς εξελισσόμενη, γλώσσα. Κάθε τι ζωντανό διαρκώς εξελίσσεται. Αν μένει αμετάβλητο, σημαίνει ότι είναι νεκρό, μούμια – σαν τα Λατινικά, γλώσσα μητρική, μαζί με την Ελληνική, για πλείστες σύγχρονες ακμάζουσες γλώσσες, πάντως νεκρή. Έχομε οι περισσότεροι κοινή θρησκεία. Βέβαια η θρησκεία μας δεν είναι ίδια με των προγόνων μας, ήταν όμως τότε και είναι τώρα διαρκώς κοινή για την πλειονότητα των Ελλήνων. Αν ψάξουμε λίγο πιο βαθιά, θα διαπιστώσουμε μάλιστα πως η θρησκεία των προγόνων μας δεν διέφερε ουσιαστικά από τη σύγχρονη θρησκεία μας, αφού αναγνώριζε Ένα μοναδικό θείο, παρά την ύπαρξη πλήθους αθανάτων. Ο Εμπεδοκλής θεωρούσε το Θεό σα σφαίρα, χωρίς κεφαλή, σώμα ή μέλη, αλλά μόνο πνεύμα. Ο Ηράκλειτος έλεγε πως «Τρέφονται πὰντες οἱ ἀνθρώπειοι νόμοι ὑπὸ ἑνὸς, τοῦ θείου», με σαφή μονοθεϊσμό. Κι ο Σωκράτης μιλούσε για Το Δαιμόνιο. Μετά την περίοδο του διωγμού των Χριστιανών από τους Ρωμαίους ακολούθησε ο διωγμός των Ελλήνων από τους Ρωμαίους Χριστιανούς που, στο φανατισμό τους, κατέστρεψαν υπέροχα δημιουργήματα των προγόνων μας. Εμφανίστηκαν όμως οι τρεις φωστήρες της τρισηλίου Θεότητας, Βασίλειος, Γρηγόριος και Ιωάννης, που αναγνώρισαν πως ο Ελληνισμός δεν ήταν ασύμβατος με το Χριστιανικό πνεύμα κι έτσι ξεπήδησε ο Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός. Χάρη σ΄ αυτόν επιβίωσαν ήθη και τρόποι λατρείας των ποικίλων αρχαίων αθανάτων ως τρόποι εορτασμού της μνήμης των Χριστιανών αγίων, με κορυφαίο ίσως έθιμο το θάνατο και την ανάσταση ενός θεού-ανθρώπου, με σύμβολό του το κρασί, με εκκωφαντικούς κρότους που ακούγονταν στην ανάσταση του Διονύσου και συνεχίζονται στην Ανάσταση του Κυρίου.

Επιβίωσε ακόμη από την αρχαιότητα η ανοχή της διαφορετικότητας στις ποικίλες θεωρήσεις, από τον υλισμό ως τον ιδεαλισμό και στην αποδοχή ενός πολιούχου για κάθε πόλη, αλλά και σεβασμό κάθε άλλου θεού, ακόμη και του Άγνωστου Θεού. Σήμερα γιορτάζει κάθε τόπος τον πολιούχο Άγιό του, με κοινωνικές εκδηλώσεις σαν των προγόνων μας και με σεβασμό σε κάθε άλλο Άγιο. Η τρισδιάστατη και δισδιάστατη ειδωλολατρία αντικαταστάθηκε από τη δισδιάστατη εικονογραφία, μετά από ένα αιώνα αναστατώσεων. Το ανατολικότροπο τότε Ρωμαϊκό κράτος ήλθε σε σύγκρουση για ένα αιώνα με τον κλήρο, ιδίως της Δύσης, αλλά και με τα Ελληνικά εικονογραφικά έθιμα, με αλλεπάλληλες Συνόδους που ακύρωναν καθεμιά την προηγούμενη. Επικράτησε τελικά ότι η εικόνα είναι νεοπλατωνικό σύμβολο και μέσο. Η προσκύνηση δεν αποδίδεται στην εικόνα, άλλα στο εικονιζόμενο ιερό πρόσωπο και δεν έχει σχέση με τη λατρεία, που αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στο Θεό (Ιωάννης Δαμασκηνός). Νίκησε τελικά το Ελληνικό πνεύμα της ανεκτικότητας. Σήμερα, εκτός από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών, υπάρχει ποικιλία θρησκευτικών μειονοτήτων, καθολικών, διαμαρτυρομένων, Ισραηλιτών, Μουσουλμάνων, αθέων, αγνωστικιστών κλπ που ζουν γενικά αρμονικά ενσωματωμένοι στην Ελληνική κοινωνία.

Ζούμε, ιδίως μετά τη Γαλλική Επανάσταση, στην ιστορική περίοδο του Κράτους-Έθνους. Η χώρα μας, με ασυνήθιστη ομοιογένεια σήμερα (μετά από μερικές εθνοκαθάρσεις, καθώς αναπτυσσόταν), είναι ιδανικό Κράτος-Έθνος. Ωστόσο, σημαντικές μειονότητες παραμένουν, θρησκευτικές κυρίως, αλλά και γλωσσικές. Το κράτος είναι οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει το μονοπώλιο της χρήσης νόμιμης εξουσίας σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Μπορεί να βρεθεί σε πόλεμο με άλλα κράτη. Εύλογο προκύπτει το ερώτημα: Οι μειονότητες θα συνταχθούν με τους ομοεθνείς τους Έλληνες, ή με κάποιον ομόδοξό τους εχθρό; Ο κίνδυνος αναμφισβήτητα υφίσταται. Ασφαλής απάντηση δεν υπάρχει. Υπάρχουν, ωστόσο, ενδείξεις. Στον τόπο μου, τη Σύρο, σημαντική μειονότητα είναι οι καθολικοί. Έχουν ονόματα και θρήσκευμα σαν των Ιταλών. Παρά ταύτα διατήρησαν την Ελληνική ως μητρική τους γλώσσα. Στην κατοχή κάποιοι από αυτούς συνεργάσθηκαν με τους Ιταλούς. Ωστόσο, το ποσοστό τους δεν ήταν σημαντικά διαφορετικό από εκείνο των Ορθόδοξων Συριανών που επίσης συνεργάσθηκαν με τους κατακτητές. Επιπλέον, μολονότι οι καθολικοί κυρίως κατείχαν τη λίγη καλλιεργήσιμη γη, οι θάνατοι από πείνα στο αυστηρά απομονωμένο νησί, λόγω μικρής παραγωγής, πλήθους κατοχικού στρατού και αποκλεισμού από τους Άγγλους, δεν ήταν σημαντικά λιγότεροι από των αστών κυρίως ορθοδόξων. Σε επίσημα έγγραφά τους ο Ιταλοί ιθύνοντες παραπονούνται ότι συνεννοούνται καλύτερα με τον Ορθόδοξο παρά με τον Καθολικό Επίσκοπο. Ωστόσο, παραμένει μια επιφύλαξη, αν ποτέ γινόταν ένας πόλεμος με τους Ισραηλινούς, πώς θα συμπεριφέρονταν οι Έλληνες Ισραηλίτες; Με τους Τούρκους, πώς θα συμπεριφέρονταν οι Μουσουλμάνοι της Θράκης; Ο Ελληνορθόδοξος Ν. Παπαδόπουλος αξιωματικός του Τουρκικού Στρατού παρέδωσε στον Ελληνικό στρατό απόρρητες πληροφορίες. Όταν εμείς αποκαλύψαμε την προδοσία του, εκτελέσθηκε δυστυχώς (αλλά εύλογα) από τους Τούρκους. Το πρόβλημα είναι διεθνές.

Η προφανής λύση είναι να θεωρήσουμε ολόκληρη την Υδρόγειο πατρίδα όλων των κατοίκων της. Όλοι συμβάλλουν στην ευημερία της κοινής πατρίδας, ενώ διατηρούν την πίστη, τη γλώσσα, τις παραδόσεις, και ό,τι άλλο ιδιαίτερο επιθυμούν ως το σημείο που δεν περιορίζουν τους άλλους. Έτσι συμμετέχουν στο γενικό καλό. Δυστυχώς, είμαστε μακριά από τέτοια εποχή, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί και συμφωνίες αδυνατούν να την επιβάλλουν ακόμη και με τη βία.

Τι κάνομε λοιπόν; Η πλειοψηφία των Ελλήνων κρατεί συνήθως επιφυλάξεις για τις μειονότητες. Τους θεωρεί ανθέλληνες. Τους στερεί συχνά δικαιώματα που έχει κάθε Έλληνας. Ποιο είναι όμως το αποτέλεσμα μιας τέτοιας στάσης; Οι μειονοτικοί, που εδώ βρίσκονται οι τάφοι των προγόνων τους, αισθάνονται υποτελείς και ποτίζονται με μίσος κατά της κοινής πατρίδας. Έτσι, από ύποπτοι γίνονται πραγματικά επικίνδυνοι. Η άλλη λύση είναι ακριβώς αντίθετη. Γίνονται καλοδεχούμενοι από όλους, ακριβώς όπως γίνεται και κάθε άλλος που ανήκει στην πλειονότητα. Το πιο σημαντικό είναι συμμετοχή όλων αδιακρίτως στις δύο θεμελιώδεις αναγκαστικές υποχρεώσεις των Ελλήνων, την υποχρεωτική κοινή παιδεία και την υποχρεωτική θητεία. Αυτές οι υποχρεώσεις διαμορφώνουν τον Έλληνα όχι εναντίον κάποιων, που κατά καιρούς αλλάζουν, αλλά υπέρ της Ελληνικής πατρίδας, που μένει διαρκώς μοναδική. Αυξάνουν την επικοινωνία μεταξύ μας, καθώς και με τους προγόνους και απογόνους μας. Χωρίς θρησκευτική κατήχηση ή ιστορική μεροληψία. Και με εμπέδωση της αυτοεκτίμησης που είμαστε όλοι Έλληνες, αλλά και της αυτογνωσίας για όσα τυχόν επαίσχυντα έχομε διαπράξει σε άλλους (και μεταξύ μας). Μήπως είναι ανθέλληνες όσοι αρνούνται τέτοια στάση, καθώς η πατρίδα μας στη μακρόχρονη ιστορία της έχει στηριχθεί στη διαρκή ανοχή ετεροδόξων; Αυτών είμαστε όλοι απόγονοι. Μήπως τελικά δεν πρέπει να θεωρούμε εκ προοιμίου κανένα Έλληνα πολίτη ανθέλληνα;

Έτσι κι αλλιώς η αποτροπή προδοσίας ποτέ δεν εξασφαλίζεται. Οι μειονοτικοί όμως μπορούν να γίνουν οι φυσικοί πρεσβευτές για ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές μας, απαραίτητη για την ευημερία όλων. Από μας εξαρτάται.