Εν αναμονή νέου Χωροταξικού Πλαισίου Τουρισμού

Απόφαση ακύρωσης από το Συμβούλιο της Επικρατείας του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου του Τουρισμού του 2013, που αφορά στη χωροθέτηση τουριστικών χωριών σε εκτός σχεδίου περιοχές, ακόμα και περιοχές Natura και δασικές εκτάσεις, κατόπιν σχετικής αίτησης που κατέθεσαν 13 φορείς προς το ανώτατο δικαστικό όργανο.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ, αποφάσισε, για τυπικούς λόγους, την ακύρωση των τροποποιήσεων που επέφερε η τότε κυβέρνηση, με το νομοσχέδιο «Απλούστευση διαδικασιών για την ενίσχυση της τουριστικής επιχειρηματικότητας, αναδιάρθρωση Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και λοιπές διατάξεις», που ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής στις 31/07/2013, το οποίο είχε συγκεντρώσει τις αντιδράσεις πλήθους φορέων, καθώς άνοιγε τον δρόμο στην ανεξέλεγκτη δημιουργία πολύ μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων.

Τότε οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούσαν να καταψηφισθούν οι διατάξεις του νομοσχεδίου που άνοιγαν τον δρόμο στην χωροθέτηση «οργανωμένων υποδοχέων τουριστικής δραστηριότητας» και «σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων» σε νησιά, χωρίς να υπολογιστεί η φέρουσα ικανότητα τους, επίσης σε προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 και σε εθνικά πάρκα.

Εξ αρχής οι αντιδράσεις

Σοβαρότατες ενστάσεις, οι οποίες επιχειρήθηκαν να αποσιωπηθούν από την τότε κυβέρνηση, είχαν εξ αρχής διατυπωθεί από πάρα πολλούς φορείς και οργανώσεις, όπως ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, σύλλογοι αρχιτεκτόνων, δικηγόρων, πολεοδόμων και τοπικές αυτοδιοικήσεις, όπως και περιβαλλοντικές οργανώσεις, σε αντίθεση με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, που τάχθηκε υπέρ.

Ήδη από τον Ιούλιο του 2013, υπήρξε μαζική αντίδραση 25 νησιωτικών δήμων, μεταξύ των οποίων 10 από τις Κυκλάδες και συγκεκριμένα των νησιών Ανάφης, Άνδρου, Θήρας, Κιμώλου, Μήλου, Μυκόνου, Πάρου, Σικίνου, Σύρου και Ηρακλειάς, που απευθυνόμενοι με κοινή έγγραφη διαμαρτυρία τους προς τους βουλευτές, εξέφραζαν την ευθεία αντίθεση τους στις διατάξεις του

Νομοσχεδίου, ζητώντας την καταψήφιση του.

Στην επιστολή αυτή εξέφραζαν την πεποίθηση πως «θα συντελέσουν στη μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος των νησιών μας και συνεπώς της τοπικής οικονομίας και του κοινωνικού ιστού. Είμαστε αντίθετοι στη σαφή προτίμηση των νομοθετών υπέρ εκείνων των τουριστικών επενδύσεων που είναι ξένες προς το περιβάλλον, την κοινωνική και πολιτιστική ταυτότητα των νησιών μας, όπως των «οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων» και των «σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων»…. Η παραθεριστική κατοικία δεν είναι τουριστική επένδυση και η μέση δαπάνη του παραθεριστή έχει αποδειχθεί πολλάκις κατώτερη από εκείνη των τουριστών. Συνεπώς, η στόχευση του νομοσχεδίου για αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις προωθούμενες διατάξεις για την περαιτέρω δόμηση νέων κατοικιών, οδηγώντας στην υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος τη στιγμή που υπάρχουν 55.000 αδιάθετες κατοικίες σε εθνικό επίπεδο, το 44% των οποίων υπολογίζονται σε περιοχές ευαίσθητης κλίμακας και περιορισμένης φέρουσας ικανότητας, όπως τα ελληνικά νησιά».

Σημείωναν δε πως «η κατάφωρη υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος μέσα από την εκμετάλλευση δασών, δασικών εκτάσεων και αιγιαλού καθώς και προστατευόμενων περιοχών, ενισχύει ακόμα περισσότερο το επιχείρημα μας πως το πρότυπο αυτό που προτείνεται μόνο υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος μπορεί να επιφέρει. Ο τουρισμός, χάρις τα μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, οφείλει να αποτελέσει έναν από τους κύριους μοχλούς ανάπτυξής της στη σημερινή κρισιμότατη συγκυρία, αλλά ως τουρισμός ποιότητας και όχι ως ένα είδος κτηματομεσιτικής δραστηριότητας».

Η απόφαση της ακύρωσης

Οι προσφεύγοντες κατά του ειδικού πλαισίου για τον τουρισμό, υποστήριξαν πως οι ρυθμίσεις Χωροταξικού Πλαισίου οδηγούν σε υποβάθμιση του φυσικού, πολιτιστικού και οικιστικού περιβάλλοντος, χωρίς να ληφθεί υπόψη η φέρουσα ικανότητα των περιοχών, αλλά και χωρίς την απαραίτητη τεκμηρίωση για το ενδιαφέρον της τουριστικής αγοράς προς αυτή την κατεύθυνση.

Τελικά, από τον Δεκέμβριο του 2013 κατατέθηκαν στο ΣτΕ δύο προσφυγές, από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αρχέλων, Καλλιστώ, Δίκτυο Μεσόγειος S.O.S., Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας-MOM., Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και Δήμοι Λειψών και Κιμώλου, όπως και από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς.

Οι προσφυγές έγιναν κατά της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που ενέκρινε το τροποποιημένο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, αλλά και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αγνοώντας την αρνητική γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης.

Σύμφωνα με το ΣτΕ, η ακύρωση επήλθε λόγω μη νομιμότητας των ακολουθούμενων διαδικασιών και όχι επί της ουσίας της υπόθεσης, καθώς οι ακολουθούμενες διαδικασίες προ της τελικής έγκρισης του Χωροταξικού Πλαισίου, δεν ήταν νόμιμες, λόγω απουσίας διαλόγου και έλλειψης ψηφοφορίας των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΣΧΣΑΑ), το οποίο γνωμοδότησε σχετικά, οπότε η μη νομιμότητα της διαδικασίας γνωμοδότηση ακυρώνει και την σχετική υπουργική απόφαση.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επανέναρξη των διαδικασιών για το νέο Χωροταξικό Πλαίσιο του τουρισμού, το οποίο πρωτίστως πρέπει να τεθεί σε ψηφοφορία στο ΕΣΧΣΑΑ.

Την ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού την χαρακτηρίζει ως «Βαρυσήμαντη νίκη….στον αγώνα για την προώθηση του ορθολογικού χωροταξικού σχεδιασμού που βασίζεται στην προστασία των μοναδικών χαρακτηριστικών του ελληνικού χώρου και επισημαίνει την αδήριτη αναγκαιότητα η λήψη αποφάσεων εκ μέρους της Διοίκησης να πραγματοποιείται με διαφάνεια και σεβασμό της νομιμότητας...Με την απόφαση αυτή της Ολομέλειας του ΣτΕ, διασώζεται το απαράμιλλο Ελληνικό τοπίο, δηλαδή η πρώτη ύλη για την ανάπτυξη τουρισμού υψηλού επιπέδου ή των ειδικών μορφών τουρισμού (πολιτισμικού, περιπατητικού κ.α.), που αποφέρουν χωρίς να φορτίζουν καταστροφικά τα οικοσυστήματα και τις κοινωνικές δομές.

Τελικά, η ακύρωση οδηγεί σε μεγαλύτερη και πιο επωφελή ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος χωρίς παράπλευρες και μη αντιστρέψιμες ζημίες».