Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ: Διακεκριμένη Βυζαντινολόγος

Είναι μια Ελληνίδα Κυρία, λαμπρή βυζαντινολόγος που θαυμάστηκε και αγαπήθηκε, όχι μόνο από τους Έλληνες, επιστήμονες και απλούς ανθρώπους, αλλά και από όλους τους Ευρωπαίους. Την θαυμάζουν και την εκτιμούν και όσοι την γνωρίσαν και συνεργάσθηκαν μαζί της, αλλά και όσοι απλά γνωρίζουν το έργο της και την προσφορά της στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ευρώπης αλλά ιδιαίτερα του Βυζαντίου.

Πριν λίγο καιρό μια Ελληνίδα δημοσιογράφος την συνάντησε στα γραφεία του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών όπου είναι πρόεδρος του Δ.Σ. Πιθανόν την συνεχάρη αφού συνεχίζει παρά την ηλικία της να προσφέρει θαυμάσιο πνευματικό έργο.

Ήταν χαριτωμένη η απάντηση της: «Στα ενενήντα περπατώ, στα εκατό θα φτάσω και μόνο τότε θα σκεφτώ αν πρέπει να γεράσω….» Ο λόγος της ρέει ανεμπόδιστος, η μνήμη της, σ’ αυτή την ηλικία σπουδαία και φυσικά το χιούμορ της είναι ακαταμάχητο. Ποτέ δεν έκρυψε πότε γεννήθηκε (1926) ακόμη κι αν δεν τη ρωτήσει κανείς. Τελείωσε το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ιστορικό – Αρχαιολογικό τμήμα) έγινε Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, εκεί είχε πάρει και το διδακτορικό της και αργότερα το 1976 ήταν Πρύτανης της Ακαδημίας στο Παρίσι.

Είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος των Ακαδημιών της Ευρώπης, (Βρετανία, Βέλγιο, Βερολίνο, Βουλγαρία) και τώρα, εδώ και αρκετά χρόνια είναι Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Π.Κ Δελφών. Η προσφορά της στην Ελλάδα είναι μοναδική και έχει πάντα άριστη επαφή με τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, μόρφωσης και επιπέδου. Θυμάμαι τα λόγια της, όταν είχα την τιμή να την γνωρίσω, τότε που επισκέφθηκε το νησί μας και θέλησε να μιλήσει με έναν απλό άνθρωπο στον κήπο. Θαύμασα τα λόγια της! Και μου είπε: «Έχετε δει κανέναν μορφωμένο να συναναστρέφεται κάποιον αγράμματο; Ή έναν πολύ πλούσιο με έναν…φτωχό;… Μήπως αυτό δεν είναι σωστό; Μήπως πρέπει να φροντίσουμε να μεταφέρουμε στον άλλον λίγο από τον πολιτισμό, τις γνώσεις κ.α…»

Η κυρία Αρβελέρ στη Σύρο

Ήταν Αύγουστος του 1999 όταν επισκέφθηκε το νησί μας, καλεσμένη και φιλοξενούμενη του ζεύγους Γιάννη και Ελένης Βάτης. Είχα την τύχη και την τιμή και να την συναντήσω, όπως θέλησε η κ. Ελένη Βάτη και να την ξεναγήσω και να την ακούσω, όχι μόνον όταν εξέφρασε την άποψή της για το νησί μας, αλλά αισθάνθηκα «μαθήτριά της» όταν μίλησε για το Βυζάντιο, την Κωνσταντινούπολη, τον πολιτισμό, τους αυτοκράτορες και την Άλωση. Αισθάνθηκα πως εκείνη την υπέροχη βραδιά, (στη βεράντα του ζεύγους Βάτη στην Αγία Παρασκευή), σαν να είχα σπουδάσει σε ένα νέο Πανεπιστήμιο. Και το σπουδαίο είναι ότι όσον αφορά το Βυζάντιο δεν έλεγε τη δική της άποψη, αλλά μετέφερε μόνον ότι έγραφαν τα κείμενα τότε. Δηλαδή ότι γράφουν οι πηγές. Όσο για την κατάσταση σήμερα... θα ήθελα να μάθω τις θέσεις της. Σε μία διάλεξη που έδωσε για την Κωνσταντινούπολη στο Τορόντο, ένας Τούρκος που ήταν παρών της είπε: “Ο Κεμάλ γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη, άρα πρέπει να είναι οθωμανική πόλη η Θεσσαλονίκη”. Και η κ. Αρβελέρ του είπε: “Η Μάνα μου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και πρέπει να είναι ελληνική η πόλη, η Κωνσταντινούπολη...”

Επίσκεψη στη Σύρο

Η κ. Αρβελέρ δεν έκρυψε τον θαυμασμό της για το νησί μας. Χαρακτήρισε την Ερμούπολη “ένα μεγάλο Μουσείο”. Όταν επισκέφθηκε το Δημαρχείο και αντίκρισε από ψηλά την πλατεία Μιαούλη επεσήμανε ότι: “δεν έχει να ζηλέψει τίποτα σε σχέση μα το “Μόντε Κάρλο που είναι διάσημο για τους Φοίνικες και τις Πλατείες του”. Εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η Σύρος είναι τυχερή που προσελκύει σωστούς Έλληνες τουρίστες... εδώ πέρα νοιώθεις ότι έχεις να κάνεις με ποιοτικούς ανθρώπους της ρωμιοσύνης και αυτό δεν πρέπει να χαλάσει. Αναφέρθηκε με θαυμασμό για τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου και για τα πανέμορφα αρχοντικά με τις θαυμάσιες οροφογραφίες που της θύμισαν Φλωρεντία. Είπε: “Σε αυτό το νησί βλέπει κανείς την σύμπτυξη των πολιτισμών Ανατολής και Δύσης, αλλά και μια νοσταλγία καρδιάς που έφεραν μαζί τους οι άνθρωποι που δημιούργησαν την Ερμούπολη, δεν αποστασιοποιήθηκαν από τις μνήμες που είχαν αλλά τις κουβάλησαν μαζί τους και έτσι κατάφεραν να κάνουν... ένα μωσαϊκό και τοιχογραφία με στρώσεις που έχουν όλες παντρευτεί μεταξύ τους.”

Ήταν τόσα πολλά και τόσο θετικά τα σχόλιά της για την Ερμούπολη. Με είχε εντυπωσιάσει! Δεν υπήρξε τίποτε αρνητικό. Περπατήσαμε πολύ, σταματούσαμε και για να δούμε ένα μπαλκόνι, ένα γλυπτό, μια πόρτα παλαιού σπιτιού, ή να σχολιάσουμε την πληθώρα των αρχοντικών. Ήταν υπέροχα τα σχόλιά της. Συχνά συναντούσαμε γνωστούς και φίλους μου που μας χαιρετούσαν και πολλοί μιλούσαν στην κ. Αρβελέρ με ευγένεια και θαυμασμό γιατί κάνει υπερήφανη την Ελλάδα με τις εξαιρετικές δραστηριότητές της.

Στον τότε Δήμαρχο κ. Γιάννη Δεκαβάλλα και στον αείμνηστο Αντώνη Μαρκουλή, μετά την “γνωριμία της με την Ερμούπολη, είχε εκφράσει την άποψη ότι: “Η Ερμούπολη είναι μια από τις πιο οργανωμένες πόλεις, όσον αφορά το περιβάλλον, την καθαριότητα και τις οδοστρώσεις. Σχετικά με τη σωστή προβολή του νησιού, η πρότασή της ήταν: “να γίνεται από “πρεσβευτές”, καταξιωμένους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ώστε να μεταδίδουν τον θαυμασμό τους για το νησί στους φίλους και γνωστούς...” Θεώρησε η κ. Αρβελέρ ότι η Σύρος πρέπει να υποδέχεται πολιτισμένους επισκέπτες.

Σχετικά με τη συνύπαρξη των δύο χριστιανικών κοινοτήτων στο νησί μας, τόνισε πως είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει την ομόνοια που υπάρχει μεταξύ τους και την ειρηνική συμβίωση μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων.

Όπως είπε ο τ. Δήμαρχος κ. Γιάννης Δεκαβάλλας: “Η γυναίκα αυτή είχε μια ξεχωριστή λάμψη... πρόκειται ασφαλώς για μια προσωπικότητα που δεν έχεις την ευκαιρία να συναντάς πολύ συχνά. Γι' αυτό με χαροποίησε ιδιαίτερα... που η Σύρος στην κυριολεξία τη γοήτευσε”.

Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής που γνώρισα και είχα την τύχη να ξεναγήσω στο νησί μας μια τόσο σημαντική και σπουδαία Ελληνίδα επιστήμονα που την θαυμάζουν και την εκτιμούν σ' όλη την Ευρώπη για την τεράστια εμπειρία της και τη βαθειά γνώση της ιστορίας.

Πόσες φορές έχω διαβάσει τα κείμενα που μου είχε χαρίσει, δεν θυμάμαι. Η αγάπη της ήταν και είναι η ιστορία του Βυζαντίου.

Εύχομαι να είναι καλά και να τιμά τη χώρα μας.