Τρομοκρατία

Άκουγα στις ειδήσεις για το χτύπημα στο κέντρο του Παρισιού. Έχασαν τη ζωή τους πολλοί αθώοι, άοπλοι, άνθρωποι. Η βία εξαπλώνεται στον πλανήτη μας. Τι κάνομε;

Το πρώτο που έρχεται στο νου είναι να ενισχύσουμε την «ασφάλεια». Να βάλουμε μυστικές κάμερες και να γεμίσουμε τον τόπο με αστυνομία ή και στρατό. Καταστολή. Το πρόβλημα είναι, ωστόσο, ότι η καταστολή δεν φέρνει ασφάλεια. Διευκολύνει αναμφισβήτητα τη σύλληψη των δραστών, αλλά δεν προστατεύει από τη διάπραξη του εγκλήματός τους. Το πιο ισχυρό κράτος, με τα ισχυρότερα μέτρα ασφάλειας, δεν μπόρεσε να προλάβει την τραγωδία των δίδυμων πύργων. Οι τρομοκράτες συλλαμβάνονται ή σκοτώνονται (ίσως μόνοι τους), αλλά η τρομοκρατία φουντώνει. Γιατί; Ο Πρόεδρος Κένεντυ έλεγε πως «αν κάποιος είναι αποφασισμένος να ανταλλάξει τη ζωή του με τη δική μου, κανένας δεν μπορεί να με προφυλάξει». Η μοίρα του απόδειξε πως είχε δίκιο. Τα μέτρα ασφάλειας, μετά την 11η Σεπτέμβρη, συνδυασμένα με πολλαπλούς εξωτερικούς πολέμους κατέληξαν ακόμη και στη δολοφονία του αρχηγού της Αλ Κάιντα, ενώ τα τρομοκρατικά χτυπήματα πολλαπλασιάσθηκαν. Γιατί; Μα η βία γεννά βία. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η καταστολή πρέπει να καταργηθεί, σημαίνει ότι χωρίς μέτρα που πλήττουν την αιτία της τρομοκρατίας ασφάλεια δεν υπάρχει. Και ποια είναι τα αίτια της τρομοκρατίας;

Οι πράξεις βίας με βάση την τρομοκρατία έχουν κατά κανόνα ιδεολογική αμφίεση, όχι όμως αιτία. Μπορεί να είναι η θρησκεία, οι ταξικοί πόλεμοι, οι εθνικές διαφορές κλπ.

Αίτιοι είναι βέβαια αυτοί που ανέλαβαν την ευθύνη του χτυπήματος. Αυτοί που υπερηφανεύονται για το έργο τους και προσπαθούν να επιβάλλουν τους σκοπούς τους με τον εκφοβισμό. Στην προκειμένη και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, είναι οι ισλαμιστές. Ο ισλαμισμός, λοιπόν, φταίει. Κάθε μουσουλμάνος είναι επομένως ύποπτος. Ωστόσο, τα περισσότερα θύματα του ισλαμικού εξτρεμισμού είναι μουσουλμάνοι. Οι «τζιχαντιστές» άρα φταίνε, όχι οι μουσουλμάνοι. Και, αν πάρουμε μέτρα κατά των μουσουλμάνων, θα τους κάνουμε όλους «τζιχαντιστές». Ας μην ξεχνάμε βέβαια τις σταυροφορίες της δύσης ενάντια στο Ισλάμ. Κι ας μην ξεχνάμε τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου με Χριστιανούς εναντίον Χριστιανών. Στην Ελλάδα έχομε το πρόσθετο πρόβλημα ότι κάθε μουσουλμάνο τον παίρνει υπό την προστασία της η Τουρκία, ο προαιώνιος εχθρός μας. Κάθε μουσουλμάνος λοιπόν είναι Τούρκος, που για να προστατευθεί από τη δικιά μας πίεση θα καταφύγει στην ομπρέλα των Τούρκων. Έτσι έγινε π.χ. με τους Πομάκους, εχθρούς των Τούρκων, που Τούρκους τους ανεβάζαμε, Τούρκους τους κατεβάζαμε, ώσπου έγιναν Τούρκοι (δηλαδή τους κάναμε εμείς).

Ο άλλος αίτιος είναι ο εθνικός αντίπαλος. Εμείς έχομε τους προαιώνιους εχθρούς μας. Είναι οι Τούρκοι. Το είπαμε! Ή, μάλλον, πιο επικίνδυνοι είναι οι Σλάβοι, που πότε σα Βούλγαροι, πότε σαν βασίλισσα Όλγα, πότε σα Σκοπιανοί, πότε αλλιώς, πάντοτε επιδίωκαν να μας αφελληνίσουν. Όχι, όχι. Οι προαιώνιοι εχθροί μας είναι οι Εβραίοι. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις θα βρεις από κάτω έναν ύπουλο Εβραίο να μας απειλεί. Από την αρχαιότητα ως σήμερα. Μπα! Είναι οι Φράγκοι. Το έδειξαν από τη Ρωμαϊκή εποχή και ανοιχτά το 1204, όταν με μπαμπεσιά πήραν την Πόλη και από τότε ως σήμερα μας βλέπουν με μισό μάτι. Εχθροί μας βέβαια είναι οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί, το έδειξαν στην Κύπρο, το έδειξαν εξωθώντας στην εμφύλια τραγωδία μας, οι τελευταίοι στην ενίσχυση της δικτατορίας. Μα ποιος είναι, τέλος πάντων, ο προαιώνιος εχθρός μας; Όλος ο κόσμος είναι; Μάλλον εγώ δεν καταλαβαίνω.

Ο ταξικός μας αντίπαλος φταίει. Επί ένα αιώνα ζήσαμε κάτω από τον τρόμο του κομμουνισμού. Στο πετσί μας, στον εμφύλιο. Έχει λογική. Οι ουτιδανοί, οι τεμπέληδες, που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, ήθελαν να μας πάρουνε τα σπίτια, εμάς των νοικοκυραίων. Δεν είναι τώρα πιο καλά που μας τα παίρνουν οι τράπεζες του καπιταλισμού; Ναι, αλλά ο μεγάλος, επίφοβος κομμουνιστής, η Σοβιετική Ένωση, κατέρρευσε, έγινε καταπιταλιστική Ρωσία. Και ο ανταγωνισμός της με τη Δύση συνεχίζεται αμείωτος. Όπως πάντα, όταν καταλάμβαναν τη μισή Ρωσία πριν εξουδετερωθούν, Σουηδοί, Γάλλοι, Γερμανοί, ενώ οι Ρώσοι επεκτείνονταν προς την Ανατολή, ποτέ προς τη Δύση. Και σήμερα βλέπομε στον τόπο μας τα ανίερα. Συμμαχούν η πιο λαϊκίστικη αριστερά με την πιο βίαιη δεξιά ενάντια στην εντελώς ανίκανη κεντρο-δεξιο-αριστερή συμμαχία, με διακύβευμα τη συμμετοχή μας ή όχι στην Ευρώπη, που φροντίζει να μη χάσουν τα λεφτά τους οι δανειστές μας και όχι να εξισώσουμε εμείς την παραγωγή με την κατανάλωσή μας (σωστά, αυτούς τι τους νοιάζει;).

Πάντα η οργανωμένη βία χρειαζόταν ιδεολογικό προκάλυμμα. Τα λέγαμε κι άλλοτε. Τι βρίσκεται όμως πάντοτε πίσω από την οργανωμένη βία; Τα βασικά κοινά πίσω από όλα τα παραδείγματα είναι πάντοτε το έλλειμμα ελευθερίας και ισότητας. Την Ελευθερία τη γνωρίζομε από την τρομερή κόψη του σπαθιού και την Ισότητα από τη ζυγαριά που κρατά. Η Δικαιοσύνη κρατά από τη μια το ξίφος κι από την άλλη τη ζυγό. Είδαμε άλλη φορά τι εννοούμε όταν λέμε ισότητα: ισοπολιτεία, ισονομία, ισηγορία, αγαθά που δεν τα έχομε στη δημοκρατία μας, ούτε υπάρχουν σε καμιάν άλλη δημοκρατία που γνωρίζω (αν και τα είχε η αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία του Κλεισθένη – με την εξαίρεση βέβαια των δούλων, γυναικών, μετοίκων).

Μα τι διαφέρει η οργανωμένη βία της τρομοκρατίας από εκείνην μιας δημιουργικής επανάστασης; Κι οι δύο είναι ένα είδος άμυνας ενάντια σε μια κρατική βία που είναι παρούσα, αλλά όχι άδικη, αφού το ίδιο το κράτος έχει καθιερώσει το δίκαιο που τη στηρίζει. Η διαφορά τους είναι ότι πίσω από μια πραγματική επανάσταση βρίσκεται ένα όραμα, ακόμη περισσότερο μια ολοκληρωμένη φιλοσοφία, όπως ήταν κάποτε ο Διαφωτισμός, ο Μαρξισμός κλπ, ένα οργανωμένο κοινωνικό σύστημα, όχι ιδεολογικό προκάλυμμα. Η τρομοκρατία αποσκοπεί στο να καταλύσει μιαν άδικη, κατ΄ αυτήν, κατάσταση. Η επανάσταση στο να αντικαταστήσει μια άδικη κατάσταση με μια, κατ΄ αυτήν, δίκαιη. Η απουσία οράματος είναι όμως το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας. Και το κενό πληρώνεται από ιδεολογικά εφευρήματα, όπως είναι η θρησκεία, η εθνική ιδεολογία ή η τυφλή πάλη των τάξεων.

Θα μπορέσουν άραγε να συνειδητοποιήσουν οι πολιτικές και οικονομικές εξουσίες ότι πρέπει να μεριμνήσουν για να αποκαταστήσουν το έλλειμμα ελευθερίας και ισότητας; Δύσκολο το βλέπω, διότι σ΄ αυτό το έλλειμμα στηρίζεται η δική τους εξουσία. Ωστόσο, πού οδηγεί αυτό; Απλά σε μια διαρκώς αυξανόμενη, τυφλή βία; Ας το σκεφθούν. Ας το σκεφθούμε όλοι μας.