Μέτοικοι

Η πατρίδα ποικίλλει. Είναι βέβαια κάποια γη  Για τους Σημίτες είναι η ευλογημένη έκταση από το Νείλο ως τον Ευφράτη, που κληροδότησε ο Θεός στον Αβραάμ και τους απογόνους του, με την υποχρέωση για σωματικό σημάδεμα των αρρένων, ώστε να παγιωθεί η πατριαρχία. Όποιος έχει κάνει περιτομή είναι απόγονος του Αβραάμ και κληρονόμος της αντίστοιχης γης. Το μπέρδεμα έγινε. Ποιος ήταν κληρονόμος του; Ο πρωτότοκος γιος της παλακίδας ή ο δευτερότοκος της νόμιμης συζύγου; Μετά από χιλιάδες χρόνια οι απόγονοι των δύο παιδιών του Αβραάμ ακόμη πολεμούν θανάσιμα μεταξύ τους για την κληρονομιά τους. Για εμάς, ο πατριάρχης μας Προμηθέας άφησε κληρονομιά πνευματική: Γνώση και Τέχνη. Πατρίδα μας αντίστοιχα νοιώθομε τη γη που έχομε σφραγίσει, διαμορφώσει, με τη Γνώση και την Τέχνη μας, την παιδεία μας. Εκεί έχουν ταφεί οι διαμορφωτές της πρόγονοί μας, εκεί βρίσκονται οι τάφοι, οι «θήκες των προγόνων», που υπερασπιζόμαστε. Κατά τον Ισοκράτη, Έλληνες είναι «οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες». Γερμανός είναι το τέκνο Γερμανών και πατρίδα του η γη που κατέχει. Πατρίδα του Αμερικανού είναι ο τόπος όπου γεννήθηκε (αφού εκτοπίσθηκαν οι γηγενείς Αμερικανοί). Και δεν έχει τελειωμό η έννοια της πατρίδας.

Μετανάστες είναι οι κάτοικοι μιας γης που δεν είναι πατρίδα τους. Στην αρχαία Αθήνα λέγονταν μέτοικοι. Δεν ήταν δούλοι, όμως δεν είχαν τα δικαιώματα των Αθηναίων πολιτών. Ανάμεσά τους υπήρχαν γίγαντες, ο Ηρόδοτος, ο Αριστοτέλης κλπ. Ούτε και τα παιδιά τους, γεννημένα στην Αθήνα, αποκτούσαν τα δικαιώματα του «ανδρός Αθηναίου», με σπάνιες εξαιρέσεις. Γενικότερα στην Ελλάδα υπήρχε σημαντική ανοχή στους μετανάστες, χωρίς να λείπουν, ωστόσο, οι τραγικές συνέπειες. Χαρακτηριστική είναι η τραγωδία «Ικέτιδες» του Αισχύλου.

Όποτε υπάρχει υψηλή πυκνότητα ενός ρευστού σε μια περιοχή και χαμηλή σε μιαν άλλη, παρατηρείται αναγκαστικά ροή. Νόμος αναπόδραστος. Η παρεμπόδισή της οδηγεί σε ρήξη, όπως σπάνε τα φράγματα στις τεχνητές λίμνες αν αυξηθεί υπερβολικά η στάθμη τους. Η πυκνότητα του πληθυσμού στην Ασία είναι πολύ υψηλή, συγκριτικά με την ικανότητα του τόπου να τους θρέψει, ενώ στην Ευρώπη χαμηλότερη. Η μετανάστευση Ασιατών στην Ευρώπη είναι αναπόφευκτη. Κι αυτό δημιουργεί προβλήματα.

Στη σύγχρονη εποχή, οι κλιματικές αλλαγές διώχνουν μεγάλες μάζες πληθυσμού προς άλλα μέρη. Μετακίνηση εκατομμυρίων κόσμου προς περιοχές που δεν έχουν πληγεί δημιουργεί ασύλληπτα προβλήματα. Είδαμε εθνοκαθάρσεις, ιδίως στην Αφρική και την Ασία, με κύριο αίτιο τις ομαδικές μετακινήσεις πληθυσμών για λόγους σαν τους παραπάνω. Η ανισότητα, οικονομική ή άλλη, για ποικίλους λόγους, αποτελεί κοινό παράγοντα στις περισσότερες περιπτώσεις. Συνήθως επενδύεται με ιδεολογίες, θρησκευτικές, εθνικές, πολιτικές κλπ. Εμείς εδώ όμως, τι κάνομε;

Το κύμα της μετανάστευσης που δεχόμαστε εξελίσσεται σε τσουνάμι. Ανάμεσά τους είναι κυρίως δυστυχισμένοι. Αν μείνουν στον τόπο τους, καραδοκεί ο θάνατος. Πάντοτε, από την άλλη, υπάρχει το ενδεχόμενο ανάμεσά τους να κρύβονται εχθρικοί πράκτορες, έτοιμοι να μας βλάψουν. Και με ποιο σύστημα τους δεχόμαστε; Απλά: Δεν υπάρχει.

Η παρεμπόδιση της μετανάστευσης μπροστά σε τέτοια θύελλα είναι αδιανόητη. Μένει η ελεγχόμενη μετανάστευση. Υποδοχή λοιπόν και καταγραφή κάθε μετανάστη. Στοιχεία ταυτότητας, λόγος μετανάστευσης κλπ. Αρκεί η μαρτυρία του μετανάστη, διασταυρούμενη και με πληροφορίες άλλων μεταναστών. Αν υπάρξουν αντιφάσεις, απαιτείται περαιτέρω έλεγχος. Έπειτα; Είναι τόση η ποικιλία των μεταναστών, που είναι αδύνατο να δοθεί μία λύση σε ένα βραχύ κείμενο. Να όμως κάποιες γενικές γραμμές.

Ποιος είναι ο σκοπός του μετανάστη; Επιθυμεί να ζητήσει άσυλο; Να γίνει μέτοικος; Να γίνει Έλληνας; Φυσικά, οι σκοποί του μπορούν να αλλάξουν με το χρόνο. Αν κινδυνεύει η ζωή του στον τόπο του, το άσυλο πρέπει να του δοθεί με την ασφάλεια και τους περιορισμούς ενός ασύλου.

Ο μέτοικος θα αποφασίσει. Μας δίνει τις κατευθύνσεις ο Λυσίας: «μετοικεί πότερον ως πεισόμενος τοις νόμοις τοις της πόλεως ή ως ποιήσων ό,τι αν βούλεται;» Και «Άλλο τι ή αξιοί αποθανείν εί τι πεποίηκε παρά τους νόμους εφ΄ οις θάνατος η ζημία;» Θα πειθαρχεί στους νόμους ή θα κάνει ό,τι γουστάρει; Και αν κάνει κάτι παράνομο, δεν αξίζει να του επιβληθεί η ανάλογη ποινή; Μ΄ αυτούς του όρους παραμένει μέτοικος, ελεύθερος να εργάζεται νόμιμα, αλλά χωρίς πολιτικά δικαιώματα.

Αν επιθυμεί να παραμείνει στον τόπο μας, έχει υποχρεώσεις. Στοιχειώδης υποχρέωση είναι εκείνη οποιουδήποτε Έλληνα πολίτη. Οφείλει, π.χ. να εκτίσει υποχρεωτικά μια θητεία περιορισμένου χρόνου σε όποια εργασία του ανατεθεί (σαν ΜΟΜΑ;). Αυτό το διάστημα του παρέχεται ό,τι και στον Έλληνα κληρωτό: αναγκαία στέγη, διατροφή, υγεία και, επιπλέον, εκμάθηση της γλώσσας. Μετά τη θητεία του έχει άδεια νόμιμης παραμονής και εργασίας όπου προτιμά και γίνεται δεκτός. Ξέρει ήδη τη γλώσσα.

Αν επιθυμεί να γίνει Έλληνας, θα προσαρμοσθεί, εμπλουτίζοντας δημιουργικά τη δική μας παιδεία. Πριν από χρόνια, πριν αρχίσει το πρόβλημα, είχα προδιαγράψει τέτοιες απαιτήσεις: Συνοψίζονται στη γνωστική, συναισθηματική και βουλητική συμπεριφορά του Έλληνα. Έγραφα:

«… Όσοι ομολογείτε την Ελληνική σας ταυτότητα και ως Έλληνες συμπεριφέρεστε.

Όσοι αποδέχεστε ως κοινό προορισμό του Ελληνικού Έθνους τη διατήρηση και ανάπτυξή του, και προσφέρεστε να υπηρετήσετε όπου χρειάζεται, για να δώσετε ακόμη και την ύπαρξή σας γι αυτό τον προορισμό κι όσοι συμμετέχετε στη διαμόρφωση της κοινής βούλησης όλων των Ελλήνων, συμβατής με του Έθνους τον κοινό προορισμό που σεις ορίζετε, μιας βούλησης που επιδιώκει τη μέγιστη δυνατή ελευθερία και ισότητα των Ελλήνων,

Όσοι μπορείτε να διαλέγεστε με τους υπόλοιπους σύγχρονους Έλληνες ανταλλάσσοντας μηνύματα με το μυστικό κώδικα των Ελλήνων, τη γλώσσα την Ελληνική κι όσοι μπορείτε να επικοινωνείτε με τους Αρχαίους Έλληνες ερμηνεύοντας τα ανεξίτηλα γραπτά μηνύματά τους, μα και ν΄ αφήνετε τέτοια στις επερχόμενες γενεές με το μυστικό κώδικα των Ελλήνων,

Όσοι περηφανεύεστε για ό,τι σπουδαίο διαπράττουν οι συνέλληνές σας ή έπραξαν οι πρόγονοί σας και διεκδικείτε το μερίδιο από την αντίστοιχη τιμή που τους πρέπει κι όσοι ντρέπεστε για ό,τι επονείδιστο διαπράττουν οι συνέλληνές σας ή έπραξαν οι περασμένες γενεές και αποδέχεστε το μερίδιο τις ευθύνης να αποκαταστήσετε ή να αποζημιώσετε για την επονείδιστη πράξη,

Σεις είστε οι Έλληνες»

Μπορεί να απαιτείται μακρόχρονη πορεία ή και δεύτερη γενεά για όλες τις παραπάνω προδιαγραφές, με συμμετοχή στην αγωγή που μεταδίδουν τα Ελληνόπουλα της γειτονιάς, το νηπιαγωγείο και η λοιπή παιδεία. Με τέτοιους όρους, η μετανάστευση στον τόπο μας αποβαίνει ευλογία, όχι κατάρα.

Παράλληλα, ο παγκόσμιος περιορισμός στην καταστροφή του περιβάλλοντος και η μεταφορά τεχνογνωσίας θα μειώσουν τη μεταναστευτική τάση των δυστυχούντων.