Πανδημία

Μαθαίνομε. Τουλάχιστον μας δίνεται η ευκαιρία να μάθουμε. Βιώνομε μια κατάσταση που παρόμοιά της δεν έχει δει η ανθρωπότητα από πολλές δεκαετίες ή αιώνες. Μια πανδημία συνδυασμένη με πανικό. Πανικός είναι φόβος κοινωνικός, που μεταδίδεται δηλαδή μιμητικά από τον ένα στον άλλο, όπως σε μια αγέλη, και εκδηλώνεται είτε με ακινησία ή με ταχύτατες αντιδράσεις, τόσο ταχείες που συχνά δεν προλαβαίνουν να είναι σωστά στοχευμένες. Έτσι όμως και αναποτελεσματικές είναι και εξαντλούν σύντομα, ξοδεύοντας εφεδρείες χωρίς να επιτρέπουν έγκαιρη απαλλαγή από τα απορρίμματα κάθε ενέργειας. Επιδημία είναι μια λοιμώδης ασθένεια που εξαπλώνεται σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού μιας ευρύτερης περιοχής. Πανδημία είναι η επιδημία που έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη χώρα ή ευρύτερα σε χώρες γεωγραφικής περιοχής ακόμα και ηπείρους. Οι ορισμοί ποικίλλουν στα λεξικά, αλλά ας μη στεκόμαστε σ΄ αυτούς, εκτός αν προέρχονται από τον ανάδοχο που πρώτος έδωσε το όνομα τον όρο.

Η τρέχουσα πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 έχει ιδιαιτερότητες. Έχει θνητότητα που δεν διαφέρει σημαντικά από των ποικίλων μορφών γρίπης. Κάποιες από αυτές έχουν μικρότερη θνητότητα, άλλες μεγαλύτερη. Θνητότητα σημαίνει πόσοι από εκείνους που πάσχουν πεθαίνουν. Αλλά έχει μια ασυνήθιστα μεγάλη μεταδοτικότητα, απευθείας από τον έναν άνθρωπο στον άλλο. Αυτό σημαίνει ταχεία εξάπλωση της νόσου, ώστε να την καταστήσει πανδημία. Και αναρωτιόμαστε όλοι, πώς αντιμετωπίζεται η κατάσταση;

Πρώτα είναι οι ειδικοί. Αποστολή των λοιμωξιολόγων, μαζί με άλλους ειδικούς (βιολόγους, χημικούς κλπ) είναι να μελετήσουν τις ιδιότητες της λοίμωξης και να παραγάγουν εμβόλια, ορούς, φάρμακα που αντιμετωπίζουν τον ιό. Έπειτα έρχονται οι υγιεινολόγοι και επιδημιολόγοι, για να μελετήσουν και εισηγηθούν, όχι πώς αντιμετωπίζεται ο ιός, αλλά η πανδημία. Για παράδειγμα, ο τυφοειδής πυρετός αντιμετωπίζεται με φάρμακα για τις σαλμονέλες, τα μικρόβια που τον προκαλούν. Μια επιδημία σαλμονέλωσης όμως αντιμετωπίζεται με βελτίωση της ύδρευσης, της αποχέτευσης κλπ. Αυτοί που περιέγραψα είναι οι ειδικοί. Κανένας δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνει στο έργο τους, ούτε να το κρίνει, παρά μόνον άλλοι της ίδιας ειδικότητας. Οι ειδικοί δεν μπορούν να επιβάλλουν αποφάσεις.

Ένα από τα μέσα για αντιμετώπιση των πανδημιών είναι η θρυλούμενη "ανοσία της αγέλης". Δηλαδή οι λοιμώξεις είτε σκοτώνουν ανθρώπους ή, σε όσους αναρρώνουν, αφήνουν ανοσία, μια ειδική αντίσταση στο αίτιο, που τους προφυλάσσει για άλλοτε άλλο διάστημα από επανανόσηση. Όταν μολυνθούν περίπου 60%-70% του πληθυσμού, εγκαθίσταται ανοσία αγέλης. Τα άτομα που μεταδίδουν τη νόσο είναι πολύ λίγα πια και όσοι δεν έχουν μολυνθεί έχουν πολύ λίγες πιθανότητες να κολλήσουν από άλλον τη νόσο. Οι ιοί δεν επιζούν έξω από το σώμα ανθρώπων ή ζώων. Έτσι, η πανδημία εξαφανίζεται. Με καθολική προσπάθεια εξαφανίσθηκε από τον πλανήτη η μάστιγα της ευλογιάς. Με την παρούσα πανδημία, στις χειρότερες περιπτώσεις μολύνθηκαν το πολύ 10% του πληθυσμού. Αν περιμένουμε να εγκατασταθεί η ανοσία αγέλης, θα νοσήσει τεράστιος αριθμός ατόμων. Αν και η θνητότητα είναι χαμηλή (στην τάξη του 1-4% όσων νοσούν), ο απόλυτος αριθμός θανάτων στο σύνολο του πληθυσμού (θνησιμότητα) θα είναι τεράστιος και μάλιστα σε βραχύ χρονικό διάστημα. Θα πρέπει δηλαδή να μολυνθούν στην Ελλάδα περί τα 7 000 000, από τους οποίους θα πεθάνουν πάνω από 70 000 σε λίγους μήνες (π.χ. σε ένα χρόνο). Ο κίνδυνος από το κάπνισμα είναι πολύ μεγαλύτερος, αλλά οι θάνατοι δεν σωρεύονται σε τόσο βραχύ διάστημα. (Η ανοσία της αγέλης διαφέρει από την ανοησία της αγέλης μόνο κατά ένα ήτα. Κι αυτό συγχέεται από την αγέλη με την ήττα του ενός από τους δύο που εκφέρουν διαφορά γνώμης, Τσιόδρα και Ιωαννίδη). Η αντιμετώπιση τόσων επειγόντων περιστατικών, με κοινές νοσηλείες, εισαγωγές σε ΜΕΘ, διασωληνώσεις, φάρμακα, γονατίζει οποιοδήποτε σύστημα υγείας. Επομένως, από τα δεδομένα των ειδικών θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις από άλλους ειδικούς, ικανούς να ιεραρχήσουν ενέργειες, έμπειρους στη διοίκηση και εισήγηση λύσεων, δηλαδή τους πολιτικούς. Τα μέτρα έχουν δυσβάστακτο κόστος, για την παραγωγή, αγορά και διανομή εμβολίων, ορών, φαρμάκων, καθώς και τη δημιουργία υγειονομικών μονάδων με τον εξοπλισμό τους, νοσοκομείων λοιμωδών, ΜΕΘ, προσλήψεις γιατρών, νοσηλευτών κλπ. Επιπλέον μειώνονται τα έσοδα του κράτους, καθώς στα μέτρα που θα ληφθούν μπορούν να περιλαμβάνονται διακοπές της λειτουργίας οικονομικών μονάδων, κέντρων ψυχαγωγίας και διασκέδασης, έπειτα παραγωγικών μονάδων, με περιορισμούς ή διακοπή μετακινήσεων και συγκοινωνιών, ιδιαίτερα σημαντικών για μια χώρα που στηρίζεται στον τουρισμό. Είναι και το πολιτικό κόστος. Όποια κυβέρνηση εφαρμόσει τέτοια μέτρα, θα το κάνει με καταστολή, αστυνομία, και όλα αυτά θα κοστίσουν ψήφους. Χρέος της αντιπολίτευσης δεν είναι να επιχαίρει για τη φθορά της κυβέρνησης ούτε να λέει "όχι" σε κάθε μέτρο, αλλά να προτείνει, αν μπορεί, εναλλακτικό πρόγραμμα.

Όλα αυτά λοιπόν έχουν κόστος. Θα το πληρώσουν οι ειδικοί; οι πολιτικοί; Όχι βέβαια, το σύνολο του λαού. Από αυτό το σύνολο του λαού θα επιλεγούν από τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις οι νοσήσεις και οι θάνατοι. Και αυτός ο λαός θα πληρώσει με ανεργία, φόρους, στερήσεις ψυχαγωγίας που έχει ανάγκη, αλλά και επαφής με τα αγαπημένα πρόσωπα. Ο μη ειδικός λοιπόν, ο ίδιος ο λαός πρέπει να πάρει την απόφαση αν εγκρίνει το ένα ή το άλλο μέτρο που προτείνει η κυβέρνηση ή αντιπροτείνει η αντιπολίτευση. Υπό τις σημερινές συνθήκες αυτό δεν μπορεί να γίνεται με δημοψηφίσματα για κάθε μέτρο. Μπορεί όμως να γίνεται στη βουλή υπό όρους. Βασικός όρος είναι ότι οι βουλευτές δεν είναι εκπρόσωποι των κομμάτων, αλλά εκπρόσωποι του λαού. Δεν προέρχονται δηλαδή από εκλογή μεταξύ υποψηφίων που έχουν προεπιλέξει τα κόμματα, αλλά από ενόρκους, από τυχαίο δείγμα του πληθυσμού που έχει προέλθει με κλήρωση, αναλογικά από κάθε περιοχή. Αυτά βέβαια είναι τα χαρακτηριστικά της δημοκρατίας. Και, όπως όλοι καταλαβαίνομε, δημοκρατία δεν έχομε· ολιγαρχία, ρεπούμπλικα έχομε, αλλά αυτό είναι θέμα που το έχω συζητήσει επανειλημμένα αλλού.

Η πανδημία είναι η τιμωρία που στέλνει ο Θεός για τις αμαρτίες μας. Αυτή είναι η πεποίθηση των πιστών. Δεν βλάπτει. Ας προσεύχονται να μας συγχωρήσει και απαλλάξει ο Κύριος από τη θεομηνία. Οι προσευχές μας θα πρέπει να είναι να στείλει ο Θεός φώτιση, δύναμη και πίστη στο έργο τους όλων των παραπάνω, ενώ εφαρμόζομε σχολαστικά τα μέτρα που η φώτισή Του μας έχει επιτρέψει να λάβουμε. Π.χ. να πηγαίνουμε στην εκκλησία με μάσκα, στεκόμαστε σε αποστάσεις, μας ιερουργούν οι λειτουργοί φορώντας μάσκα, μας κοινωνούν απολυμαίνοντας το κουταλάκι της κοινωνίας από τον ένα στον άλλο κλπ.