Τα παιδιά του κατακλυσμού αγάπησαν τη Σύρο (Μέρος Β')

Στα θαυμάσια κείμενά του ο αείμνηστος δάσκαλος Ζαχαρίας Δρόσος, αναφέρεται στις μαγευτικές βραδιές που ζούσαν τα μοναχικά παιδιά με τη βοήθεια των ανθρώπων και των δασκάλων, που είχε φροντίσει η Αμερικανική Εταιρεία “Near East” να τα προσέχουν και να τους προσφέρουν μια χαρούμενη και και ξένοιαστη ζωή. Αυτή η ζωή που πέρασαν μεγαλώνοντας, χωρίς γονείς, στο νησί της Σύρου, ήταν ξένοιαστη, χαρούμενη και ερχόταν σε αντίθεση με τις δοκιμασίες που είχαν υποστεί. Οι Αμερικανοί (όπως γράφει ο Ζ. Δρόσος) σαν δεύτεροι γονείς με το μεγάλο φιλανθρωπικό τους έργο και την αληθινή τους στοργή με την οποίαν τους προστάτευαν, κατόρθωσαν να απαλύνουν τον πόνο της συμφοράς τους και να τους κάνουν να ξεχάσουν το δράμα τους. Πολλοί από τους γονείς των παιδιών που ζούσαν και Έλληνες και Αρμένιοι προσέτρεξαν στα κέντρα που βρίσκονταν τα παιδιά και αναζητούσαν να βρουν τα δικά τους. Όσοι τα έβρισκαν η οργάνωση τους επέτρεπε να τα παραλάβουν. Έτσι μειώνετε ο αριθμός των παιδιών. Αυτό το επεδίωκε η Near East. Φρόντιζε ακόμη τα μεγαλύτερα παιδιά να τα τοποθετήσει σε διάφορες εργασίες και στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Πολλά παιδιά διεκρίνοντο για την επιμέλειά τους στα μαθήματα και τα είχαν στείλει σε διάφορες ανώτερες σχολές. Είχαν επιτύχει στις εξετάσεις τους και είχαν διακριθεί.... “Το έτος 1927 η οργάνωση έστειλε στην Παιδαγωγική ακαδημία Φλωρίνης δέκα παιδιά και το επόμενο έτος τέσσερα από τη Σύρο, μεταξύ αυτών, ήμουν και εγώ ο Ζ. Δρόσος....” Η Near East είχε φροντίσει με το Ελληνικό Δημόσιο, μόλις θα είχαν επιτυχία στις εξετάσεις να δεχθούν τα παιδιά στο οικοτροφείο. Έτσι στηρίχθηκαν τα παιδιά μετά το Δημοτικό Σχολείο και αρκετοί μαθητές τελείωσαν την Εμπορική Σχολή, την Παιδαγωγική κ.α. Οι περισσότεροι απόφοιτοι πήραν το πτυχίο τους με άριστα. Οι περισσότεροι διορίσθηκαν δάσκαλοι στα χωριά της Φλώρινας και πρόσφεραν σπουδαίο εθνικό έργο.

Ήταν το 1934 όταν εμείς αποφοιτήσαμε και επειδή ίσχυε ο νόμος της εντοπιότητας, εμείς οι τέσσερις που προερχόμαστε από Σύρο, επειδή είχαμε εγγραφεί στα μητρώα του Δήμου Ερμουπόλεως Σύρου, υποβάλαμε τις αιτήσεις διορισμού μας στο Νομό Κυκλάδων. Διορισθήκαμε από τους πρώτους σε λίγους μήνες. Σ' αυτό βοήθησε και ο Νόμος άλλα και η άριστη βαθμολογία των πτυχίων μας....

Επίσκεψη στη Σύρο τα παιδιά της Near East

Από το 1922 έως το 1963 πέρασαν τόσα χρόνια, τα παιδιά μεγάλωσαν, έκαναν οικογένειες, εργάστηκαν επιτυχημένα, όμως.... ήλθαν προσκυνητές στη Σύρο, "συν γυναιξί και τέκνοις" να επισκεφθούν τα σχολεία τους, που τόσο ψυχικά είχαν συνδεθεί και τόσες γλυκές αναμνήσεις είχαν. Επιθυμούσαν να ξαναδούν τη Σύρο με τους πολιτισμένους και φιλόξενους κατοίκους της, που στοργικά μας δέχθηκαν στη δυσκολότερη περίοδο της ζωής μας.

Ένα Σαββατόβραδο στις 13 Ιουλίου 1963 έγινε η μεγάλη έκπληξη! Η Αμερικανίδα Ρουθ Μέλλις, αφού προηγουμένως είχε ενημερώσει τον τότε Δήμαρχο κ. Σ. Βαφία, υποδέχθηκε τους εκδρομείς, τους πρώην τροφίμους της "Near East" που στόχος τους ήταν να επισκεφθούν τα κτίρια εις τα οποία μικρά παιδιά καταδιωγμένα από μια ανθρώπινη καταιγίδα, είχαν βρει εκεί προστασία και σωτηρία. Ο κ. Βαφίας κάλεσε μερικούς από τους παλαιούς τροφίμους που διέμεναν στη Σύρο, να συναντηθούμε και να τους διευκολύνουμε σε ότι ζητήσουν.

Το πλοίο "Δέσποινα" 'έφθασε στο λιμάνι και οι εκδρομείς συγκινημένοι αποβιβάστηκαν. Τους υποδέχθηκε ο κ. Δήμαρχος Σταύρος Βαφίας ο Ι. Βαϊανός, υποδιευθυντής τεχνικών Σχολών και ο συνάδελφος Αριστείδης Ρώτας, διευθυντής του Ισιδωρείου Ορφανοτροφείου αρρένων Σύρου. Φυσικά και εμείς οι παλαιοί τρόφιμοι και άλλοι. Οι εκδρομείς, λόγω έλλειψης κλινών εις τα ξενοδοχεία, κατέλυσαν εις το ευγενώς παραχωρηθέν οίκημα του Ισιδωρείου Ορφανοτροφείου του οποίου οι τρόφιμοι παραθέρισαν εις την κατασκήνωση του Υπουργείου Πρόνοιας.

Διά την άφιξη των εβδομήντα εκδρομέων και την επίσκεψη τους εις τα κτίρια της τότε Near East και γενικά στη Σύρο, ο κ. Βαφίας δημοσίευσε στην έγκριτη εφημερίδα "ΘΑΡΡΟΣ" την οποίαν εξέδιδε ο ίδιος, ανταπόκριση με τον χαρακτηριστικό τίτλο: "Προσκύνημα στη Σύρο" (ένα μικρό αντίγραφο). "Την Κυριακή το πρωί, μαζί με τους εκδρομείς φθάσαμε στα κτίρια εις τα οποία εστεγάζετο το "Κέντρο Νεοσυλλέκτων" Κ.Ε.Ν. Πρίν αρχίσει η περιήγηση εις τα κτίρια, εκκλησιαστήκαμε εις τον εκεί ναόν Αγίου Παύλου. Όταν ετελείωσε ο εκκλησιασμός βρεθήκαμε προ εκπλήξεως. Εις το προαύλιον του Ναού είχαν ετοιμάσει πρωινό ρόφημα το οποίον προσέφερε ο Διοικητής του Κ.Ε.Ν. αντισυνταγματάρχης κ. Δ. Αυλήτης, ο ίδιος διεκρίνετο δια την ευγένειά του και ήτο προθυμώτατος εις την εκδήλωση. Εδώ παρευρίσκοντο πολλοί αξιωματικοί και παρακολουθούν με θαυμασμό τους παλιούς τροφίμους των σχολείων αυτών, ηλικιωμένοι πλέον, που ήλθαν ύστερα από τόσα χρόνια, σαν άλλοι προσυνηταί, να αποχαιρετήσουν....τη στέγη φιλανθρωπικής προστασίας".

"....αργότερα μαζί με τους επισκέπτες μεταβήκαμε στη Βάρη. Εδώ τους περίμενε άλλη συγκίνηση, όταν αντίκρυσαν τους χώρους των κατασκηνώσεων, που τους έφεραν ένα σωρό αναμνήσεις.... Μετά το γεύμα σ' ένα παραλιακό εστιατόριο ο κ. Βαϊανός εξεδήλωσε την ευγνωμοσύνη των παλαιών τροφίμων προς την Αμερικανική Οργάνωση καθώς και τας ευχαριστίας προς τον κ. Δήμαρχον, τον Διευθυντή Κ.Ε.Ν και το Ισιδώρειον Ορφανοτροφείον. Το βράδυ της ίδιας ημέρας οι εκδρομείς ανεχώρησαν δι' Αθήνας με την έκδηλον συγκίνηση δια το προσκύνημά των εις την Σύρον από την οποίαν διατηρούν τόσον ζωηρές αναμνήσεις.... Χρόνια τώρα και μέχρι σήμερον (1963-1992) κατά καιρούς, καταφθάνουν στη Σύρο για τον ίδιο σκοπό, όχι μόνον από τα μέρη της Ελλάδος αλλά και από χώρες του εξωτερικού, που τυχόν είχαν εγκατασταθεί εκεί παιδιά της οργανώσεως. Προ μηνός είχε έλθει από το Παρίσι ένας Αρμένης ηλικιωμένος. Μας αναζήτησε και τον συναντήσαμε. Μας είπε πως, μόλις έφθασε στην Ελλάδα πρώτη του ενέργειαν ήταν να πάρει το πλοίον και να έλθει στη Σύρο. Ήθελε να επισκεφθεί τα κτίρια εδώ που έζησε μικρός και είχε τόσες καλές αναμνήσεις. Για τους αληθινούς αυτούς προσκυνητές νομίζω πως μια εξήγηση υπάρχει: Επιστρέφουν στην ΚΙΒΩΤΟ που τους διέσωσε από έναν άγριο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ κατακλυσμό.... Έρχονται μ' ένα κλαδί ελιάς στο χέρι να μας υπενθυμίσουν στο αναγραφόμενο σήμερα στην πλάκα του "Νταχάου": Αν λησμονήσουμε αυτά που συνέβησαν θα επαναληφθούν. Είμαστε προσφυγόπουλα της Μικρασιατικής τραγωδίας. Είμαστε εμείς που δεν ξεχνούμε τις χαμένες μας πατρίδες..."Ζαχαρίας Δρόσος 31/03/1992

Μαρία Ρώτα