Στον Αφανή μας Ναύτη

Της Υποπλοιάρχου (ε.α.)

Ουρανίας Πανταζή Π.Ν.

"Σ' αυτό το Βράχο, που το φως πολιτισμού

πανάρχαιου , περίλαμπρο ξανάφτει.

Σύμβολο φωτεινό, τρανό, του ελληνισμού

Θα στήσουμε τον Αφανή μας Ναύτη.

Να υψώνετε γιγάντιος κι όλο να θωρεί

μιας θάλασσας απέραντης τα πλάτια…

Κι ισόθεη κι αθάνατη λαμποκοπά

μες΄ στ΄ αφρισμένα κύματα φαντάζει.

Και πάντα ο Ναύτης Αφανής θα ιδροκοπά

για την Ελλάδα και θα τη δοξάζει…"

(Από το ποίημα του Ευάγγελου Ν. Ασπιώτη)

Το παραπάνω ποίημα γράφτηκε στις Σέρρες τον Απρίλιο του 1969 και δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 1983 στην εφημερίδα Θάρρος, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης σαράντα ημερών από το τραγικό ναυάγιο του Ο/Γ ΄΄Χρυσή Αυγή΄΄, κατά το οποίο έχασαν τη ζωή τους τέσσερις Συριανοί ναυτικοί.  

Την ανέγερση του μνημείου του Αφανούς Ναύτη , η δαπάνη του οποίου ανήλθε στο ποσόν του 1.000.000 δρχ. , ανέλαβαν οι αδελφοί Γουλανδρή, εφοπλιστές και ιδιοκτήτες του Νεωρίου Σύρου. Τα σχέδια είχαν ανατεθεί στο Μικρασιάτη γλύπτη Γιάννη Παππά , από τους σημαντικότερους γλύπτες που έδρασαν το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Το μνημείο τοποθετήθηκε από το Δήμο στη θέση "Νησάκι".. 

23 Φεβρουαρίου Ναυάγιο ΄΄Χρυσή Αυγή΄΄

Ηταν λίγο μετά τις 16.06 της 23ης Φεβρουαρίου 1983 που το πλοίο, με Πλοίαρχο τον Αντώνιο Γαρδέλη και Α' Μηχανικό το Γεώργιο Χρηστάκη, απέπλευσε από το λιμένα της Ραφήνας εκτελώντας το δρομολόγιο Γαυρίου-Πάρου-Νάξου, μεταφέροντας οχήματα έμφορτα με καύσιμα συνολικού βάρους 298 τόνων. 

Το πλοίο απέπλευσε με δυσμενείς καιρικές συνθήκες, με πλήρωμα 21 άτομα και με ακόμη 21 επιβαίνοντες, κατά το πλείστον οδηγοί και συνοδηγοί των οχημάτων. Περί ώρα 18.25 της ίδιας ημέρας κάτω από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες έλαβε χώρα μετατόπιση προς τα δεξιά των δύο πρωραίων σειρών βυτιοφόρων οχημάτων, από την οποία και προκλήθηκε επικίνδυνη εγκάρσια δεξιά κλίση του πλοίου. Περί ώρα 18.40 και ενώ το πλοίο είχε λάβει πορεία προς την Άνδρο, απέχοντας περί τα 2 μίλια από τη νησίδα Μαντήλι , έλαβαν χώρα δύο διαδοχικές εκρήξεις στο χώρο των οχημάτων. Από τις εκρήξεις επήλθε διάνοιξη των πλευρικών τοιχωμάτων του χώρου οχημάτων, επακολούθησε εισροή υδάτων και επήλθε η βύθιση του πλοίου. 

΄΄Πρώτα ακούστηκε μια πολύ ισχυρή έκρηξη κι ύστερα αρχίσαμε να πέφτουμε στη θάλασσα. Τα ρούχα μας είχαν αρπάξει φωτιά΄΄. Ετσι άρχιζαν την αφήγηση της τραγωδίας τους οι περισσότεροι από τους διασωθέντες του ναυαγίου. Στη συνέχεια έπεφταν στο νερό για να σωθούν. Αλλοι τα κατάφεραν, άλλοι όμως χάθηκαν για πάντα, αφού την ώρα της τραγωδίας στην περιοχή φυσούσαν άνεμοι έντασης 8 Mποφόρ. Μεταξύ αυτών που έχασαν τη ζωή τους ήταν και τα μικρά αδέλφια Νικόλαος και Ελένκω Λάβδα . Οπως είπαν τότε, το πλοίο παρ΄ όλο που μετέφερε φορτηγά, είχαν καταφέρει να επιβιβαστούν  σ΄ αυτό και κάποιοι επιβάτες, χρησιμοποιώντας ως μέσον ανθρώπους από το πλήρωμα.

Από τη βύθιση διασώθηκαν 14 άτομα από τους 42 συνολικά επιβαίνοντες Tο Xρυσή Αυγή παρέμενε αναποδογυρισμένο στην επιφάνεια της θάλασσας μέχρι ώρα 21.50 σε απόσταση 6 μιλίων νότια της νησίδας Mαντήλι. Η επιχείρηση διάσωσης έγινε κάτω από πολύ δυσμενείς καιρικές συνθήκες και στο Σήμα Κινδύνου που πρόλαβε και εξέπεμψε το πλοίο ανταποκρίθηκαν τα πλοία Xρυσή Αμμος (της ίδιας εταιρείας), Kαστριανή Κέας, το ρωσικό Σάμπυ Ραμπάτ , το ρουμάνικο Mποντλέιν καθώς και η Φ/Γ Λήμνος και το Α/Τ Σφενδόνη του Πολεμικού Nαυτικού.