ΣΥΝ ΚΑΙ ΠΛΗΝ

Παρακολούθησα προ καιρού διάλεξη της Μαρίας Ευθυμίου με τα θετικά στοιχεία του Ελληνισμού εδώ και 4000 χρόνια. Έξοχη τονωτική ένεση. Αρκετά από όσα είπε τα έχω επισημάνει, μερικές φορές εμβαθύνοντας λίγο περισσότερο, ενώ έφερε σωρεία πληροφοριών που πλήρως αγνοούσα. Η ομιλήτρια υπαινίχθηκε, χωρίς να επεκταθεί στα αρνητικά στοιχεία μας. Θα προσπαθήσω να συνοψίσω κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία δικά μου και της Ευθυμίου.

Γεωγραφική μοναδικότητα της χώρας μας. Μοναδική ποικιλία εδάφους σε περιορισμένο χώρο. Βουνά, κάμποι, θάλασσες, λίμνες, ποτάμια, νησιά, όλα πολύ κοντά μεταξύ τους. Παράλληλα στο κέντρο των τριών παραδοσιακών Ηπείρων, Ευρώπης, Ασίας, Αφρικής. Η εδαφική διαμόρφωση προκαθορίζει τις κυρίαρχες επαγγελματικές επιλογές. Βουνήσιοι, βοσκοί, ληστές. Καμπίσιοι, γεωργοί, τσιφλικάδες, κολλήγοι. Νησιώτες, ναυτικοί, ψαράδες, έμποροι, πειρατές. Οι επαγγελματικές ενασχολήσεις προκαθορίζουν σημαντικά τη συμπεριφορά. Η γεωγραφική γειτνίαση διαφορετικών ανθρώπων προδιαγράφει την αναγκαστική συνάφειά τους, άλλοτε μιμητική, άλλοτε συγκρουσιακή, άλλοτε συμπληρωματική. Η επαφή ενισχύεται από την κοινή γλώσσα που είτε έτυχε να έχουν όλοι ή που επιβλήθηκε σε όλους. Η συμπληρωματική συμπεριφορά προωθήθηκε από τις μετακινήσεις λαών, που απ΄ όπου και αν έρχονταν και όπου κι αν πήγαιναν περνούσαν διαμέσου του Ελληνικού χώρου. Οι εξαιρετικά ποικίλες ενασχολήσεις με την γειτνιασική και γλωσσική επικοινωνία δημιούργησαν μια γλώσσα που εξέφραζε ένα Λόγο με σχεδόν παγκόσμια ισχύ. Μοναδικό φαινόμενο αυτό. Αυτά όλα προδιέγραψαν την αφάνταστη ιστορική πολυχιλιετή πορεία του Ελληνισμού.

Όλο αυτό το διάστημα ο Ελληνισμός επεκτείνεται και συρρικνώνεται. Επεκτάθηκε μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, τον Τρωικό πόλεμο, την περιπετειώδη Οδύσσεια, την Αλεξανδρινή εκστρατεία κλπ. Συρρικνωνόταν μετά από κάθε επέκταση, ως το μηδενισμό του με την άλωση της Πόλης, χωρίς, ωστόσο, να πεθάνει, όπως απέδειξε η Επανάσταση του 1821. Από την Ευθυμίου άκουσα για πρώτη φορά για τους Έλληνες που έφτασαν στα πέρατα του κόσμου πριν από άλλους λαούς, ως και τη Δυτική (όχι την εγγύς Ανατολική) Αμερική, όπως με τον Ιωάννη Φωκά, στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Χουάν ντε Φούκα.

Όλο αυτό το διάστημα, η χώρα κατακλυζόταν από αναρίθμητους ξένους μετανάστες που αφομοιώνονταν, καθώς ήταν αναγκασμένοι να πειθαρχούν στη γεωγραφική και γλωσσική πειθώ. Η κληρονομική ενότητα των Ελλήνων είναι αμφισβητήσιμη. Υπολογίζοντας γύρω στα 20 χρόνια από τη μια γενιά στην άλλη, στα 4000 χρόνια είχαμε 200 γενιές. Κανένα μόριο DNA δεν επιβιώνει από τόσες γενιές. Επιβίωσαν όμως η γλώσσα και η σταθερή γεωγραφία.

Κι αρχίζω τα πλην, ιδίως των τελευταίων δεκαετιών. Η Ελλάδα μας εγκαταλείφθηκε από τους Έλληνες. Άλλοι ξενιτεύτηκαν. Μετά από 3 γενιές περίπου αφομοιώθηκαν με τους πληθυσμούς των χωρών υποδοχής τους. Χάθηκαν ως Έλληνες. Τις τελευταίες λίγες δεκαετίες φεύγουν αυτοί που η πατρίδα μας (οι γονείς τους και ολόκληρη η κοινωνία) ξόδεψαν περιουσίες για να τους δώσουν υψηλή μόρφωση. Μετανάστευσαν όταν θα άρχιζαν να αποδίδουν στην κοινωνία τα προϊόντα της μεγάλης εκπαίδευσής τους. Τα αποδίδουν σε ξένους τόπους. Οι υπόλοιποι εγκατέλειψαν την παραγωγική επαρχία, βουνά, κάμπους, νησιά, και συνωστίζονται στις καταναλωτικές μεγαλουπόλεις, ως δημόσιοι ή και ιδιωτικοί υπάλληλοι. Η δημιουργική ποικιλομορφία των Ελλήνων σβήνει με ταχύ ρυθμό. Παρακαλώ, μη θεωρήσετε ενόχους αυτούς που μετακινήθηκαν εγκαταλείποντας τα πάτρια. Οι μετακινήσεις προς την ξενιτιά έγιναν συστημικά κυρίως από οικονομικούς λόγους, για τους οποίους δεν ήταν αυτοί υπεύθυνοι. Και οι μετακινήσεις προς τις μεγαλουπόλεις έγιναν σε μεγάλο βαθμό ως συνέπεια του τραγικού εμφύλιου πολέμου, όταν εξαναγκάζονταν, κυρίως με οικονομικά μέσα και όχι μόνο, να εγκαταλείπουν τα χωριά τους για να μην στρατολογούνται από αντιπάλους.

Η γλώσσα είναι από τα σημαντικότερα στοιχεία της ταυτότητας ενός λαού. Δε μοιάζει η γλώσσα μου με του Αγαμέμνονα, αλλά παραμένει ίδια, ζωντανή και, άρα, εξελισσόμενη, από τότε ως σήμερα. Όπως σε τίποτε δεν μοιάζω με το βρέφος που γεννήθηκε από τη μάνα μου πριν από 8 δεκαετίες, αλλά εξακολουθώ να είμαι ο εαυτός μου όπως τότε. Η γλώσσα εξελίσσεται μένοντας ίδια χάρη σε δύο κύριους λόγους: Είναι οι ανάγκες που πρέπει να εκφράσει και οι οποίες διαρκώς εξελίσσονται. Και είναι το πολύτιμο εργαλείο της, η Ελληνική, αλφαβητική, φωνητική, γραφή. Αυτή είναι το πιο εύχρηστο εργαλείο της γλώσσας και αναγκαία προϋπόθεση και συνέπεια της δημοκρατίας, της δυνατότητας δηλαδή καθενός αφενός να άρχεται και αφετέρου να άρχει. Ελευθερία σημαίνει: «Ἓν μὲν τὸ ἐν μέρει ἂρχειν καὶ ἂρχεσθαι…ἓν δὲ  τὸ  ζῆν  ὡς βούλεταἱ  τις». Και δημοκρατία ορίζεται: «δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχὰς, τὸ δ΄ αἱρετὰς ὀλιγαρχικὸν» (Αριστοτέλης). Από όλους τους Έλληνες, μόνον οι Μακεδόνες δεν είχαν γραφή (εκτός από τους υψηλόβαθμους άρχοντές τους). Κι αυτό επειδή, μόνοι από τους Έλληνες είχαν μοναρχία και, επομένως, δεν υπήρχε ανάγκη να γνωρίζουν οι απλοί πολίτες γραφή. Η δημοκρατία άρχισε να παρακμάζει μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και έπαψε να υπάρχει οριστικά μετά τη μάχη της Χαιρώνειας. Από τότε κι ύστερα, η κυρίαρχη Ελληνική γλώσσα συνέχισε να εξελίσσεται, φυσικό για κάθε ζωντανή γλώσσα, αλλά έπαψε να υποστηρίζεται από φωνητική γραφή, που έμεινε πιστή στη δική της παράδοση και όχι στην παράδοση της γλώσσας που εξέφραζε.

Σε επανειλημμένα κείμενά μου έχω υποστηρίξει πως, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως Έλληνες, πρέπει να εστιαστούμε σε τρεις τομείς: 1. Επαναφορά δημοκρατίας με κληρωτούς άρχοντες (βουλευτές και δικαστές) με κύρια διαφορά από την αρχαιότητα τη συμμετοχή γυναικών και την ανυπαρξία δούλων. 2. Επαναφορά της φωνητικής γραφής για τη σύγχρονη εκδοχή της γλώσσας μας (ένα γράμμα για κάθε φθόγγο και ένας φθόγγος για κάθε γράμμα) με παράλληλη εκπαίδευση στην ανάγνωση και ερμηνεία των αρχαίων κειμένων. Εκπαίδευση στη γραφή τους δεν χρειάζεται αφού κανένας τους δε ζει για να διαβάσει τι γράφομε. 3. Επανοίκηση ερημονησιών και εγκατελειμμένων χωριών, που πρέπει να ανακτήσουν τις παραγωγικές δυνατότητές τους: παραγωγή ενέργειας βιολογικής (εκσυγχρονισμένη αγροτική και κτηνοτροφική οικονομία, καλλιέργεια ιχθύων και λοιπών θαλασσινών) και φυσικής (μετατροπή σε ηλεκτρική ενέργεια ανέμων, ήλιου, κυμάτων, υδατοπτώσεων). Οι οικονομικοί πόροι για τέτοια ανάπτυξη θα βρεθούν σε: α) εθελοντική εργασία τεκμηριωμένη γραπτά, με αντίκρισμα όχι χρήματα αλλά δοσοληψίες με το κράτος β) εθελοντική εργασία ποικίλων μεταναστών/προσφύγων, αν θέλουν να αφομοιωθούν με τον Ελληνικό λαό, εφόσον έχουν μάθει Ελληνική γλώσσα, ιστορία, γεωγραφία και έχουν υπηρετήσει θητεία∙ γ) ομογενείς, εφόσον εξακολουθούν να γνωρίζουν τη γλώσσα μας, έχουν υπηρετήσει τη θητεία τους και επιθυμούν να μετέχουν στις εθνικές υποχρεώσεις και αποφάσεις ως Έλληνες πολίτες· και δ) δάνειο ΜΟΝΟΝ αν το προϊόν της ανάπτυξης προδιαγράφει αξιόπιστα την επιστροφή του.