Όμηρος-Β' Αφιέρωμα στους Μαθητές Γυμνασίου – Λυκείου

Ο Εύμαιος περιγράφει το νησί της Σύρου. Σε ελεύθερη μετάφραση, λέει στον Οδυσσέα: “Υπάρχει μια νήσος Συρίη, αν την έχεις ακούσει, πιο ψηλά από την Ορτυγία (Δήλος) προς τα δυτικά της. Και δεν είναι μόνο πολυάνθρωπος, αλλά είναι ευδαίμων (καλότυχη, ευτυχισμένη), έχει καλή και άφθονη βοσκή (εύβοτος), έχει και καλά πρόβατα, παράγει πολύ κρασί (οινοπληθής) και στάρι πολύ. Ο κόσμος της, (δήμος) ποτέ δεν πεινάει, ούτε προσβάλλεται από αρρώστιες αλλά όταν γερνάνε στην πόλη οι άνθρωποι βρίσκουν γλυκύ θάνατο με τα βέλη του αργυροδόξαρου Απόλλωνα και της Αρτέμιδας. Στο νησί αυτό υπάρχουν δύο πόλεις, τα πάντα δε σ' αυτές είναι εξίσου μοιρασμένα. Και στις δύο πόλεις αυτές βασιλιάς ήταν ο πατέρας μου ο Κτήσιος, γιος του Ορμένου που έμοιαζε με τους αθανάτους.”

Μετά τη σύντομη αλλά περιεκτική αυτή περιγραφή του νησιού, ο Εύμαιος εξακολουθεί να διηγείται στον Οδυσσέα πως τον άρπαξαν από τη Σύρο Φοίνικες ναυτικοί. Και συνεχίζει: “Σ' αυτό το νησί ήλθαν άνδρες Φοίνικες έμπειροι ναυτικοί (ναυσίκλιτοι), αισχροκερδείς, πλεονέκτες (τρώκται), κουβαλώντας χιλιάδες κοσμήματα στο σκάφος τους. Υπήρχε δε στο σπίτι του πατέρα μου γυναίκα από τη Φοινίκη καλής (ενδόξου) καταγωγής και πολύτιμη για την εργασία την οποίαν γνώριζε.

Αυτή η γυναίκα, οι αρκετά πανούργοι και απατεώνες Φοίνικες την ξελόγιασαν. Και κάποιος που τη βρήκε πλένει κοντά στο σκάφος τους, άρχισε να της μιλά για έρωτα, που αποπλανά και ευχαριστεί τα μυαλά των γυναικών. Έπειτα δε κάποιος από αυτούς τη ρώτησε από που ήταν και πως είχε βρεθεί εδώ. Κι εκείνη του φανέρωσε το πατρικό της σπίτι. Πατρίδα μου είναι η πλούσια Σιδών, είμαι κόρη του πλούσιου Αρύβαντα. Με άρπαξαν ληστές Τάφιοι ενώ γυρνούσα απ' το χωράφι και σ' αυτού του ανθρώπου εδώ το σπίτι μ' έφεραν και με αγόρασε με βαρύ τίμημα. Της είπε πάλι ο άνδρας που πλάγιασε κρυφά μαζί της. Έλα λοιπόν μαζί μας να πάμε στην πατρίδα σου, στο πλούσιο σπίτι σου και να δεις τον πατέρα και τη μητέρα σου. Η γυναίκα του είπε να της ορκιστούν οι ναύτες ότι θα την μεταφέρουν πίσω στην πατρίδα της άβλαφτη, χωρίς να πάθει τίποτα.

Έτσι τους είπε και όλοι ορκίστηκαν. Μετά τον όρκο τους είπε. “Σιωπή τώρα και κανείς να μη μου μιλήσει όταν με δουν στο δρόμο ή στη βρύση μήπως κάποιος το πει στον γέροντα στο παλάτι και με δέσει με δεσμά κι εσάς όλους σας καταστρέψει.

Κρατάτε το μυστικό κι όταν το καράβι σας γεμίσει με πραμάτειες και ζωοτροφές ας τρέξει κάποιος στο σπίτι μα μου πει την είδηση, διότι και χρυσό, όσο μπορώ στα χέρια μου θα πάρω και άλλο ναύλο θα σας δώσω. Και το παιδί του βασιλιά που εγώ ανατρέφω στο παλάτι θα το φέρω μαζί μου στο φτερωτό καράβι και θάχεται πολύ όφελος όπου κι αν το πουλήσετε.”

Για να μην μακρηγορήσουμε και χαλαρώσει η περιγραφή του αρπαζόμενου βασιλόπαιδος Εύμαιου από την Φοίνισσα τροφό του, σας περιγράφω σύντομα την υπόλοιπη ενδιαφέρουσα διήγησή του: “... Η τροφός Φοίνισσα μπήκε στο βασιλικό παλάτι, οι Φοίνικες έμειναν λίγο διάστημα στο λιμάνι για διάφορες προμήθειες. Όταν το πλοίο ήταν έτοιμο, ένας άνδρας πήγε στο παλάτι, προσποιούμενος τον έμπορο κι έκανε νόημα στην Τροφό. Εκείνη άρπαξε κρυφά το παιδί και πήγε στο πλοίο που απέπλευσε με ούριο άνεμο. Έπλεαν έξι μέρες και νύκτες, αλλά την έβδομη μέρα, η Φοίνισσα τροφός πέθανε. Την έριξαν στη θάλασσα λεία (για φαγητό) στα ψάρια. Ο δε άνεμος και τα κύματα έφεραν το πλοίο στην Ιθάκη όπου ο βασιλιάς Λαέρτης αγόρασε τον βασιλόπαιδα Εύμαιο από τους Φοίνικες πειρατές, χωρίς να γνωρίζει ότι ήταν γιος του βασιλιά Κτησία...” και έγινε ο κτηνοτρόφος του. Ομήρου Οδύσσεια Ραψωδία Ο στ. 403-485.

Η Σύρος είναι η πατρίδα του Εύμαιου

Από αυτούς τους στίχους της Οδύσσειας (Ο 403-485) έρχεται η πληροφορία ότι στο νησί του Εύμαιου, η Συρίη, είναι δυτικά της Ορτυγίας, όπου εκεί γεννήθηκαν ο Απόλλων και η αδελφή του η Άρτεμις. Ορτυγία είναι η Δήλος και δυτικά της Δήλου υπάρχει ένα νησί, η Σύρος. Γεωγραφικά λοιπόν εξηγείται ότι αυτό το νησί που ανέφερε ο Όμηρος ως πατρίδα του Εύμαιου είναι η Σύρος, όπου σ' αυτό το νησί βασιλιάς ήταν ο πατέρας του ο Κτησίας, ο γιος του Ορμένου.

Μερικοί διάσημοι Γερμανού φιλόλογοι, κατά τον 19ο αιώνα αμφισβήτησαν την ταυτότητα της νήσου Συρίης και ανέφεραν ότι ο Όμηρος δεν εννοεί την νήσο Σύρο των Κυκλάδων, αλλά κάποιο άλλο νησί κοντά στη Σικελία ή και ανύπαρκτο... ίσως έτσι φαντάστηκαν. Αυτή η Ομηρική περιγραφή για το νησί, είναι πηγή ιστορικών και γεωγραφικών πληροφοριών που αξιολογήθηκαν από πολλούς αρχαίους ιστορικούς και συγγραφείς, αλλά και από νεώτερους και αποδέχθηκαν ίτι η Ομηρική Συρίη είναι η Σύρος!!!

Η σημαντική και σπουδαιότερη, αλλά και αληθινή πληροφορία είναι η ακόλουθη. Όταν ο σημαντικός αρχαιολόγος της χώρας μας, ο Χρήστος Τσούντας ήλθε στις Κυκλάδες (1890), θέλησε να κάνει ανασκαφές στο Καστρί και εκεί στην “Ακρόπολη” βρήκε ένα όστρακο, δηλαδή ένα πήλινο κομμάτι που χαραγμένες επάνω δύο λέξεις: ...ΤΗΣΙΑΣ ΟΡΜΕΝΟΥ. Έλειπε το πρώτο γράμμα το κάπα. Με αυτό το εύρημα είναι σίγουρο πια ότι το νησί του Εύμαιου είναι η Σύρος. Αυτό το όστρακο, (δηλαδή το πήλινο κομμάτι που αναφέρει το όνομα του πατέρα του Εύμαιου), βρίσκεται σήμερα στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών.

Ο Εύμαιος, αναφέρει ακόμη ότι ο πατέρας του βασίλευε σε δύο πόλεις. Η μια ήταν στην περιοχή της Χαλανδριανής, στο Καστρί; Η άλλη, ίσως ήταν στην περιοχή του Φοίνικα. Άλλωστε το όνομά του ο Φοίνικας το πήρε από τους Φοίνικες που ήταν οι πρώτοι ναυτικοί στο Αιγαίο και στο Ιόνιο Πέλαγος. Μήπως η δεύτερη πόλη να ήταν... η Ερμούπολη;

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός αναπτύχθηκε την 3η χιλιετία π.Χ. και θεωρείται από τους ειδικούς ένας από τους 5 μεγάλους πολιτισμούς του κόσμου. Τα ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στα νησιά των Κυκλάδων θεωρούνται σπουδαία!

Πολλοί αρχαιολόγοι, Έλληνες και ξένοι, ονόμασαν αυτή την εποχή (3η χιλιετία π.Χ.), “Εποχή Κέρου – Σύρου”! Κι αυτό γιατί, τα ωραιότερα κτερίσματα σε τέχνη βρέθηκαν σ' αυτά τα δύο νησιά. Στην Σύρο και στην Κέρο.

Η Κέρος είναι ένα μικρό ακατοίκητο νησί σήμερα, που όμως εκεί βρέθηκαν τα δύο σπουδαία ειδώλια των μουσικών. Ο αρπιστής και ο αυλητής, που έκαναν διάσημη τη χώρα μας στο εξωτερικό. Στα μεγαλύτερα Μουσεία του κόσμου, υπάρχουν μεγάλες πινακίδες που γράφουν: “ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΥΡΟΥ – ΚΕΡΟΥ 3η Χιλιετία π.Χ.” (είναι γραμμένα στη γλώσσα κάθε χώρας).

Μαρία Ρώτα