Η Σύρος από το 1822 έως σήμερα.

Το 1822 ήταν η αρχή μιας νέας πόλης. Η Σύρος ως τότε ήταν αραιοκατοικημένη και άγνωστη στον κόσμο. Οι κάτοικοί της, αγρότες και λίγοι ναυτικοί σε μικρά καΐκια, δεν ξεπερνούσαν τους 4.000. Η Ελληνική Επανάσταση όμως,... “ως άλλη Λητώ περιπλανώμενη και ωδίνουσα* εγέννησε φιλοξενηθείσα εν Σύρω την Ερμούπολιν.” (μετάφραση γραπτού από Γάλλο ιστορικό).

Και τότε η ίδρυσή της έμελλε να αλλάξει ριζικά την τύχη του νησιού, αλλά και της τότε ελεύθερης Ελλάδος.

Από το 1821 καταπλέουν στη Σύρο πλοιάρια και αποβιβάζουν στις κατάξερες, αλλά ασφαλείς ακτές τους διωγμένους και ανυπεράσπιστους Έλληνες, Χιώτες, Σμυρναίοι, Κυδωνιείς, Ψαριανοί ήταν οι πρώτοι οικιστές. Αλλά και αργότερα φτάνουν στη Σύρο πρόσφυγες από κάθε ελληνική γωνιά, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.

Στο νησί δεν υπήρχαν Τούρκοι. Οι δραστηριότητες της Καθολικής εκκλησίας και το κυριότερο η Γαλλική προστασία, δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ασφάλεια των προσφύγων και για την πρόοδο του νησιού.

Δεν ήταν όμως τυχαία η ανάπτυξη που ακολούθησε. Στηρίχθηκε στη σωστή οργάνωση και στη φιλεργία* και στις ικανότητες των προσφύγων. Το λιμάνι της Σύρου γνώρισε ξεχωριστή κίνηση στα χρόνια της Επανάστασης και μετά. Λίγο αργότερα (1823-1828) με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, το νησί αναδεικνύεται σε εμπορικό κέντρο με διεθνή σημασία.

Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, εποχή που το εμπόριο, εισαγωγικό και εξαγωγικό, αλλά και οι επικοινωνίες γενικότερα, γίνονταν κυρίως από τη θάλασσα.

Η Ερμούπολη αποτελεί τη γέφυρα που συνδέει την Ελλάδα με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης, αλλά και τις χώρες της Ανατολής. Ο φιλέλληνας λόρδος Nugent είχε πει ότι: “... η λεωφόρος της Ελλάδος είναι η θάλασσα”, θέλοντας να τονίσει την σπουδαιότητα της ναυτιλίας στην οικονομική ζωή της χώρας, μετά την απελευθέρωση.

Η ναυτιλιακή ανάπτυξη της Σύρου ήταν μεγάλη. Η εταιρία “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΤΜΟΠΛΟΪΑ” ιδρύθηκε στη Σύρο το 1856! και διασκόρπισε τις υπηρεσίες της σ' ολόκληρο το Αρχιπέλαγος, εξυπηρετώντας για πολλά χρόνια τα ελληνικά παράλια και όχι μόνον. Η Σύρος είναι η πρώτη “νήσος – πόλις” της νεότερης Ελλάδας που γνώρισε μεγάλη εμπορική και ναυτιλιακή ανάπτυξη. Έγινε γνωστή σ' όλο τον κόσμο της Ευρώπης, ως η εμπορική πρωτεύουσα της Ελλάδας.

Μεγάλα ονόματα πλοιοκτητών – εφοπλιστών τίμησαν την... “Αρχόντισσα”, όπως ονόμαζαν την αγαπημένη τους “Ερμούπολη”! Σημαντικοί εφοπλιστές ήταν: Κουλουκουντής, Ρεθύμνης, Πατέρας, Βάτης, Φουστάνος, Βαλμάς, Γουλανδρής κ.α.

Απόγονοί τους, αλλά και πολλοί πλοιοκτήτες, σήμερα, χαίρονται να ζουν για ένα διάστημα σε τούτο το νησί ή σ' ένα αρχοντικό από τα παλιά στην Ερμούπολη, ή σ' ένα πανέμορφο νεόκτιστο σπίτι σε μια εξοχή κοντά στη θάλασσα.

Με την πετυχημένη δράση της Ελληνικής Ατμοπλοΐας συμβαδίζει και η ανάπτυξη των ναυπηγείων. Σ' αυτά τα ναυπηγεία, οι “εξωγήινοι” οικιστές, χωρίς να πάρουν τίποτε από το ανύπαρκτο άλλωστε τότε κράτος, δούλεψαν σαν εργατικές μέλισσες και κατάφεραν το θαύμα!

Με τη ναυτιλία και τις ναυπηγοκατασκευές, αλλά και με το εμπόριο και τη βιομηχανία, έγιναν οι τεράστιες επενδύσεις, που για δεκαετίες ολόκληρες η Σύρα ήταν το μοναδικό κέντρο ανάπτυξης της τότε Ελλάδας.

Οι ευρωπαϊκοί χάρτες στη θέση της Ελλάδας σημείωναν: Syra! με κόκκινη βούλα.

Τα καράβια που έφταναν στη ... Λόντρα ή στην Οντέσσα και τ' άλλα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας αναγραφόταν ως τόπος νηολογίου η ... Syra!

“ΝΕΩΡΙΟΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΑ ΣΥΡΟΥ”

Τον Απρίλιο του 1861 εγκαινιάστηκε το ατμοκίνητο σιδηρουργείο “... μοναδικόν εν τη Ανατολή καθίδρυμα” που έγινε γνωστό ως “Νεώριον και Μηχανουργεία Σύρου”. Το Μηχανουργείο δημιουργήθηκε από τον Σταύρο Μπαρμπέτα (έφθασε στη Σύρο από το Αϊβαλί της Σμύρνης) και αρχιμηχανικός ήταν ο Άγγλος David Smith. Το Νεώριον ανελάμβανε... και σήμερα πάλι αναλαμβάνει επισκευές αλλά και κατασκευές (τότε) καινούργιων πλοίων. Τότε τον 19ο αιώνα ήταν και σχολείο για τα νεαρά Ελληνόπουλα, όσα ήθελαν να ασχοληθούν με την ναυπηγική και τη μηχανολογία γενικότερα. Πολλοί άνθρωποι που έφθαναν στη Σύρο από τη Χίο, μετά την καταστροφή του 1822, από την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τα Ψαρά κ.α. δημιούργησαν και τους Ταρσανάδες και το πρώτο ναυπηγείο, το Νεώριο.

Σπουδαίοι τεχνίτες και ναυπηγοί ήταν: ο Νίκος Παγίδας, ο Χρίστος Κρυστάλλης και αρκετοί άλλοι άξιοι ναυπηγοί.

Στις αρχές του 1859, ο διάσημος Γάλλος μυθιστοριογράφος Αλέξανδρος Δουμάς, ήλθε στην Ερμούπολη και παρήγγειλε στον Συριανό “Ταρσανά” την κατασκευή μιας κομψής και ωραίας ημιολίας (γολέτα) με το όνομα “ΜΟΝΤΕΧΡΗΣΤΟΣ”. Ναυπηγός ήταν ο Νίκος Παγίδας.

Βέβαια η κρίση στη ναυτιλία γύρω στο 1933-1934 και η κατοχή που ακολούθησε, έφεραν την παρακμή, την αδρανοποίηση του Νεωρίου, με αποτέλεσμα την κακή οικονομική κατάσταση του νησιού.

Οι αδελφοί Ρεθύμνη, Συριανοί πλοιοκτήτες (καταγωγή από την Κάσσο) είχαν δικό τους το Νεώριο για ένα μεγάλο διάστημα. Αργότερα το Νεώριο πέρασε στους αδελφούς Γουλανδρή. Ήταν τότε μια χρυσή εποχή για τους εργαζομένους. Η ανεργία μηδενίστηκε. Λίγο αργότερα είχε αναλάβει ο Νίκος Ταβουλάρης. Αρχικά πήγαν όλα καλά, αλλά μετά από λίγο διάστημα έφθασε πάλι η απεργία.

Σήμερα, ο νέος ιδιοκτήτης και άριστος άνθρωπος, όπως λέγεται, είναι ο Π. Ξενοκώστας. Ας ελπίσουμε ότι, με τη δική του φροντίδα, θα πάνε όλα καλά και το Νεώριο θα συνεχίσει τη δραστηριότητά του. Αυτή η δραστηριότητα οφείλει και προσφέρει την καλή ζωή σε τόσες οικογένειες, όχι μόνο του νησιού, αλλά και άλλων περιοχών της Ελλάδας.

-ωδίνουσα: ωδίνω = στενάζω – πονώ.

-φιλεργία: αγάπη για την εργασία.