Το λιμάνι της Σύρου ήταν πάντα το σπουδαιότερο!

Μέρος δεύτερο...

Σ’ αυτό το λιμάνι κατασκευάστηκαν τα οκτώ δέκατα των πλοίων της ιστιοφόρου ναυτιλίας... και ήταν πάντα κατάμεστο από μεγάλα και μικρά ιστιοφόρα πλοία. Σχημάτιζαν δύο σειρές στην παραλία. Τα κατάρτια και οι σημαίες τους σχημάτιζαν πραγματικό δάσος, έξω και μέσα στην θάλασσα. Στην πρύμνη των μεγάλων ιστιοφόρων που είχαν ναυπηγηθεί στους Συριανούς ταρσανάδες, αναγραφόταν υπερήφανα ως τόπος κατασκευής η Σύρος. Ο δε τύπος και η εικόνα των πλοίων προκαλούσε τον θαυμασμό των Ευρωπαίων και των επιστημόνων ναυπηγών. Όλα τα ναυπηγεία της Ευρώπης γνώριζαν τον Συριανό τύπο κατασκευής και πολλά τον αντέγραφαν. Από τα μεγαλύτερα ιστιοφόρα που κατασκευάστηκαν στη Σύρο ήταν τα ονόματα “Ιάσων” και “Θεσσαλία”. Το κυρίως ναυπηγείο ήταν στον έξω ταρσανά που έφθανε έως τον χώρο που είναι απέναντι στον περίβολο της... τότε Σχολής εφέδρων αξιωματικών. Η καθέλκυση κάθε πλοίου γινόταν με συμμετοχή πολλών ανθρώπων... μέσα σε ατμόσφαιρα χαράς! Παράλληλα συνηθιζόταν να μοιράζονται χρυσά νομίσματα στους τεχνίτες. Παράλληλα οι εφημερίδες της Ερμούπολης έγραφαν θαυμάσια σχόλια, και το πιο σημαντικό είναι ότι “οι θαυμαστές” ήταν ναυπηγοί.

Ο Ταρσανάς

Ο Ταρσανάς, ή Αρσανάς ή Καρνάγιο ή Καρενάγιο είναι ένας συνηθισμένος όρος της ναυτικής γλώσσας... βυζαντινοτουρκικής προέλευσης. Οι περιοχές που οργανώθηκαν οι ταρσανάδες στη Σύρο, ήταν ακόμη και μικρά λιμάνια με κολπίσκους. Στη Σύρο οι καραβομαραγκοί και οι ειδικοί αποτελούσαν και φρόντιζαν να συναντηθούν στον ταρσανά για να μάθουν την υπευθυνότητα του τεχνίτη. Κι αυτοί... οι καραβοτεχνίτες ήταν από τους πιο υπεύθυνους ανθρώπους που φρόντιζαν να μάθουν, να κρίνουν την αντοχή των σκαριών τους, περνώντας τα, (όπως έλεγαν) από τα σαράντα κύματα. Η δουλειά στον Ταρσανά ήταν σκληρή και βαριά. Είχε πόνο όταν με το χειροπρίονο, ή τα σκεπάρνια και τα άλλα εργαλεία, φρόντιζαν οι μάστορες να οργανώσουν να πάει καλά το καΐκι. Αυτός ήταν ο χώρος που εργάζονταν τόσοι ειδικοί για να τελειώσει και να παρουσιαστεί το κάθε καΐκι σε άριστη κατάσταση. Ο Ταρσανάς ήταν το καταφύγιο ενός εργατικού λαού, που είχαν συνθέσει μια αλυσίδα επαγγελμάτων με διαφορετικές εργασίες. Οι μάστορες, παρά την σπουδαία αλλά και την δύσκολη δουλειά τους, ο ταρσανάς ήταν η “καραβάνα” που έθρεψε όλους τους εργάτες ως τη δεκαετία του 1960 με αρκετά χρήματα. Αιώνες, αυτός ο σύνδεσμος επαγγελμάτων συνέθετε μια αλυσίδα όλων ατών των άριστων εργατών. Είχαν βοηθήσει με ιδιαίτερο τρόπο και φυσικά με τα χρήματα που τους παραχωρούσαν, με ευχαρίστηση τα δεχόντουσαν όλοι, όσοι είχαν ακόμη και διαφορετική εργασία. Όλοι όσοι δούλευαν ήταν: “ Υλοτόμοι, μουλαράδες, μπαλτατζήδες, καραβομαραγκοί, καραβοκύριδες, καπεταναίοι, ψαράδες, έμποροι, κ.α.” Αιώνες... αυτός ο σύνδεσμος επαγγελμάτων χάριζε μια σπουδαία κινητικότητα στο νησί, διαμορφώνοντας την ιδιαίτερη τοπική ιστορία και οικονομία. Τα σκάφη που τελείωναν στον ταρσανά επανδρώνονταν συνήθως από τους ίδιους τους καραβομαραγκούς, που ήταν συγχρόνως μάστορες και ναυτικοί. Το τελειωμένο σκάφος πάνω στους ειδικούς χώρους με τη στρωμένη θέση στο πέρασμά του και με τις σφήνες, αυτά τα αιχμηρά κομμάτια από ξύλο που τα κρατούσαν πολλά χέρια για να είναι φροντισμένο σε καλή κατάσταση, ώστε να μην κινδυνεύσει. Κύριο πρόσταγμα στους ανθρώπους ήταν η προσοχή τους και η φροντίδα τους, ώστε με τα χέρια τους μόνο να κατέβει το καράβι στη θάλασσα, χωρίς να συμβεί κάτι κακό. Οι ειδικοί τους φώναζαν και τους βοηθούσαν με τον τρόπο που θα φρόντιζαν να φτάσει σε άριστη κατάσταση το καράβι στη θάλασσα από τον ταρσανά. Ενθουσιασμένοι όλοι που φρόντιζαν την άριστη κατάσταση του σκάφους... είχαν πει: “το σκάφος χύνεται σαν χέλι στη θάλασσα” έλεγαν, ότι την ώρα που συνήθως γλιστράει το κάθε καράβι, κάνει ένα περίεργο τρίξιμο. Είναι το μήνυμα του σκαριού στον πρωτομάστορά του. Όπως έλεγαν πάντα οι ειδικοί όταν το καράβι είχε φθάσει... στη θέση του, έλεγε: “δεν σ’ έχω ανάγκη πια. Λευτερώθηκα από τα χέρια σου. Ανήκω στην θάλασσα. Βρήκα τον προορισμό μου,” Το καΐκι είναι πια ζωντανή ύπαρξη, με θέση ανάμεσα στα θαλασσινά πλάσματα. Απόκτησε υπόσταση και ψυχή. Μ’ αυτόν τον τρόπο έπεσαν πάρα πολλά σκαριά από τους ταρσανάδες της Σύρου, που το καθένα μαρτυρούσε την ξεχωριστή προσωπικότητα του μάστορά του. Τα περισσότερα σκαριά που ναυπηγήθηκαν στους ταρσανάδες της Σύρου, το καθένα μαρτυρούσε με την αρμονία των γραμμών του την ξεχωριστή προσωπικότητα του μάστορά του.

Συριανά εργαστήρια

Τα Συριανά εργαστήρια συνέχισαν να κατασκευάζουν ξύλινα σκάφη, διατηρώντας την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στα Ελληνικά ναυπηγεία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα πρώτα σημάδια της παρακμής της ξυλοναυπηγικής στη Σύρο εμφανίστηκαν στις 2 τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Η Σύρος δεν ήταν πια το πρώτο λιμάνι της Ελλάδας και τα ξύλινα ιστιοφόρα έχαναν έδαφος, υπήρχαν και άλλα λιμάνια ελεύθερα, όπου μπορούσαν να δημιουργηθούν τα ατμοκίνητα ξύλινα και στη συνέχεια σιδερένια σκάφη. Η Σύρος δεν θα ξεχαστεί ποτέ, ότι ήταν πάντα ελεύθερη από τους Τούρκους. Ελπίζω ότι όλοι γνωρίζουμε ότι η Σύρος ήταν ελεύθερη από τους Τούρκους!!!