Ηθική και νόμιμη πολιτική

Άλλο το δίκαιο με τους νόμους που εκφράζει τη βούληση των αρχόντων και άλλο η ηθική που εκφράζει τη βούληση της κοινωνίας. Η βούληση της κοινωνίας είναι ασαφής και ευμετάβλητη. Οι νόμοι είναι πολύ σαφέστεροι και δυσμετάβλητοι. Με την εξέλιξη της κοινωνίας, η βούλησή της αλλάζει, ενώ οι νόμοι μένουν αυτοί που έχουν αποφασισθεί. Αν τότε η βούληση της κοινωνίας επικρατήσει παρά τους υπάρχοντες νόμους, αυτό είναι οχλοκρατία. Αν οι νόμοι παραμένουν αναλλοίωτοι παρά την αντίθεσή τους με την ηθική, αυτό είναι ολοκληρωτισμός. Στη δημοκρατία, με θεμελιώδεις νόμους (π.χ. σύνταγμα) οι νόμοι αλλάζουν περιοδικά με προδιαγεγραμμένο, νομοθετημένο, τρόπο, ώστε να προσαρμόζονται στην εξελισσόμενη ηθική. Μια κατεπείγουσα κατάσταση (π.χ. πόλεμος) ενδέχεται να δικαιολογεί προσωρινή επικράτηση του νόμου έστω και εναντίον της ηθικής, καθώς η ολοκληρωτική αντιμετώπιση οξέων προβλημάτων, όπως στην άμυνα, γίνεται πιο αποδοτική από τη χρονοβόρα δημοκρατική διαδικασία που απαιτεί πρώτα αλλαγή ενός νόμου και έπειτα την ακολουθία της κοινωνικής βούλησης που είχε έλθει σε αντίθεση με τον προηγούμενο νόμο. Στη διάρκεια της ομαλής πορείας μιας κοινωνίας, υπάρχει συγκεκριμένη περιοχή όπου ισχύουν οι ολοκληρωτικοί κανόνες: Είναι ο στρατός. Αποτελείται από μόνιμα ειδικά εκπαιδευμένα στελέχη και από εφέδρους που είναι ιδανικά όλοι οι πολίτες σε συγκεκριμένη φάση της ζωής τους (θητεία). Στη διάρκεια της θητείας του κάθε πολίτης υποτάσσει τη βούλησή του απόλυτα στην υπηρεσία της πατρίδας του. Όταν υπηρετούσα τη δική μου θητεία το πρώτο που έμαθα ήταν ότι ο Λογική σταματά εκεί που αρχίζει ο Στρατός! Πραγματικά, τα πάντα μπορούν να αντιστρέφονται. Ακραίο παράδειγμα: Ενώ στην ειρήνη ο φόνος είναι το έσχατο έγκλημα, στον πόλεμο είναι αρετή!

Τις τελευταίες μέρες είδαμε έκπληκτοι τη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου να εφαρμόζει την πολεμική αρετή σε καιρό ειρήνης. Ο αρχηγός ενός κράτους διέταξε το φόνο ενός ανώτατου αξιωματικού άλλης χώρας. Συνέχισε προειδοποιώντας πως, αν υπάρξουν αντίποινα, η αντίδραση της δικής του μεγαλοδύναμης χώρας θα είναι πολλαπλάσια.

Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία. Η ωμή επίκληση του δικαίου του ισχυροτέρου εφαρμόσθηκε από τους Αθηναίους εναντίον των Μηλίων και των Μυτιληναίων. Τότε όμως οι Αθηναίοι ήταν μπλεγμένοι στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Τώρα, ό,τι έγινε, έγινε σε συνθήκες ειρήνης.

Μπορεί άραγε να επικαλεσθεί άμυνα, ο αρχηγός του μεγάλου κράτους; Ο σκοτωμένος θεωρήθηκε ο ιθύνων νους ποικίλων τρομοκρατικών ενεργειών σε όλο τον κόσμο. Όμως η απειλή που αποτελούσε δεν ήταν παρούσα. Εξάλλου, ο άνθρωπος αυτός δεν δικάστηκε από κανένα δικαστήριο της χώρας του ή διεθνές, έστω και ερήμην, για να θεωρηθούν άδικες οι πράξεις του. Η άμυνα όμως είναι βία που απαιτείται για αντιμετώπιση απειλής παρούσας και άδικης. Ούτε μπορεί να γίνει επίκληση στο δίκαιο του πολέμου, αφού πόλεμος δεν υπήρχε. Στον πόλεμο η προσπάθεια είναι να συλληφθούν ζωντανοί, όχι να φονευθούν, οι στρατηγοί του αντιπάλου, ώστε να χρησιμεύσει η ανταλλαγή τους ως διπλωματικό επιχείρημα. Ο πόλεμος, ακόμη και αν αρχίζει σα στρατιωτική πράξη λήγει πάντοτε με διπλωματική ενέργεια.

Δεν βλέπω ηθικό επιχείρημα που να δικαιολογεί την απόφαση του Αμερικανού προέδρου. Μήπως όμως μας συμφέρει; Και τι πρέπει να κάνουμε;

Είμαστε μπλεγμένοι σε ένα κυκεώνα συμφερόντων. Έχομε ανάγκη των ΗΠΑ. Δεν προσδοκώ βοήθεια. Προσδοκώ όμως να μη δώσει πλεονεκτήματα σε όσους απειλούν την ακεραιότητα των δικαιωμάτων μας. Υπενθυμίζω τα δικαιώματά μας.

Επικράτεια. Κάνομε ό,τι θέλομε σ΄ αυτήν. Αν έρχεται σε αντίθεση με διεθνείς συμφωνίες μας, πρέπει πρώτα να τις καταργήσουμε κι έπειτα να κάνουμε ό,τι θέλομε.

Χωρικά ύδατα.  Επέκταση στη θάλασσα της εθνικής κυριαρχίας μιας χώρας πέρα από τις ακτές της.

Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων. Μπορεί να επεκτείνεται πέρα από τα χωρικά ύδατα.

Υφαλοκρηπίδα. Τμήμα του παράκτιου βυθού της θάλασσας. Επί της ουσίας αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα (κλίση 30-45ο). Η σχέση της με την ΑΟΖ δεν είναι πολύ σαφής. Οι βράχοι που δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα.

Και μεις;

Προσφυγή σε διεθνές δικαστήριο που να δεσμεύει και εμάς και τους αντιδίκους μας, για τη διευκρίνηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, δεν θα τη δεχθούν οι άλλοι, αν δεν δεχθούμε κι εμείς προσφυγή για ό,τι δικό μας ισχυρίζονται πως είναι δικό τους (γκρίζες ζώνες). Υπενθυμίζω πως διεκδικούν τμήματα της επικράτειάς μας, αυτής για την οποίαν δεν είχαν εκφράσει αμφισβήτηση πριν από το 1973, ενώ εμείς δεν διεκδικούμε κανένα τμήμα της δικής τους επικράτειας, π.χ. πάνω στην ηπειρωτική Μικρά Ασία. Προσφυγή στη Χάγη για τα πάντα σημαίνει δικές μας παραχωρήσεις. Ανταλλάγματα υπάρχουν;

Έχομε στην πατρίδα μας Αμερικανικές βάσεις. Δεν είχε ερωτηθεί ο λαός όταν εγκαταστάθηκαν, αλλά τις έχομε με συμφωνίες του κράτους μας. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι έξω από αυτές, εκτός από το να τις κλείσουμε - και αυτό θα έχει εθνικό κόστος ανυπολόγιστο. Μπορούμε, φυσικά, να διαπραγματευθούμε πόσο θα χρησιμοποιηθούν, με οφέλη διπλωματικά στα προβλήματα που έχομε με τους γείτονές μας. Ανήκομε στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Η πρώτη είναι αναμφισβήτητα φιλική με τις ΗΠΑ, αλλά δεν εξουσιάζεται από αυτές, το δεύτερο εκφράζει, αλλά όχι απόλυτα, όσο οι βάσεις, την Αμερικανική βούληση. Στα πλαίσια λοιπόν της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, θα πρέπει να κινηθούμε, αν προσπαθήσει να κάνει κάτι η Αμερική που στρέφεται ενάντια στα συμφέροντά μας. Υπάρχει άραγε κάτι που μπορούμε να κάνουμε χωρίς να ρωτήσουμε κανέναν;

Υπάρχει ένας μικρός τομέας που μόνιμα έχομε παραμελήσει. Τον έχω επισημάνει επανειλημμένα σε άρθρα μου. Ξαναγράφω: "Οι βράχοι που δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα". Έχομε σχεδόν 6000 νησιά και βράχους. Κατοικημένα είναι μόνο διψήφιος αριθμός. Μπορούν να κατοικηθούν πολύ περισσότερα. Οικονομική δραστηριότητα πάνω τους σημαίνει πολυσχιδή εκμετάλλευση, όπως παραγωγή ενέργειας, φυσικής (άνεμοι, ήλιος, κύματα) και βιολογικής (θαλάσσιες καλλιέργειες ιχθύων, οστράκων, μαλακίων κλπ). Η εγκατάσταση τέτοιων μονάδων έχει τεράστιο κόστος και μικρή απόδοση. Ωστόσο, η ενέργεια που θα έχομε θα είναι πεντακάθαρη, υγιεινή και ανεξάντλητη. Μακροπρόθεσμα, επομένως, αναγκαστικά, οικονομικά συμφέρει. Προπάντων αποτελεί το μεγαλύτερο δυνατό διπλωματικό ατού σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις. Αισθητική και οικολογική μέριμνα προϋποτίθεται για τέτοιο σχεδιασμό.